Chemicaliën in huishoudproducten kunnen werkzaamheid coronavaccin aantasten

PFAS-chemicaliën komen in veel producten voor die we dagelijks gebruiken. © getty
Trui Engels
Trui Engels Journalist Knack

De blootstelling aan PFAS-chemicaliën, die in heel wat alledaagse huishoudelijke producten zitten, ondergraaft mogelijk de effectiviteit van de coronavaccins.

PFAS of perfluoralkylstoffen komen veelvuldig voor. Het is een groep van duizenden giftige chemicaliën die je onder meer terugvindt in antikleefpannen, bakpapier, fastfoodverpakkingen, ski- en regenkledij, wax voor ski’s, schoenensprays en brandblusschuim, maar ook in beademingstoestellen en covid-testmateriaal.

De PFAS-chemicaliën zijn overal. En ze zijn zo onverwoestbaar dat ze weleens ‘eeuwige chemicaliën’ genoemd worden. Ze bevinden zich in het bloed van zowat alle bewoners van geïndustrialiseerde landen. Uit een studie van de Amerikaanse activistische groepering Environmental Working Group (EWG) uit 2019 blijkt dat van de 44 gecontroleerde drinkwaterstalen in 31 Amerikaanse staten er 43 stalen waren die de veiligheidslimiet voor PFAS overschreden. De EWG noemde het ‘een van de grootste bedreigingen in het drinkwater waar mensen zich niet van bewust zijn, en dat is al decennia zo.’

In Europa zijn de concentraties eerder laag, maar toch komen PFAS ook hier voor in het lichaam. In Europa geldt geen algemeen verbod op PFAS-chemicaliën. Nederland heeft vorig jaar het initiatief genomen om alle PFAS-gebruik in ‘niet-essentiële’ toepassingen, zoals regenkledij en pannen, te bannen in Europa. Het krijgt daarvoor de steun van Duitsland, Noorwegen, Zweden en Denemarken.

Onbekende gevolgen

We weten nog maar weinig over de impact van deze relatief nieuwe stoffen. Een studie uit 2018 van het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) toont aan dat in totaal 14 PFAS-chemicaliën in verband zijn gebracht met kanker, geboortedefecten, schildklierziekten en leverziekten. Andere studies zien een link met hoge cholesterol en zenuwaandoeningen. Over de andere PFAS bestaat weinig onderzoek.

Eerder werd ook al aangetoond dat PFAS-chemicaliën het immuunsysteem verzwakken, ook bij vaccinaties. En dat is in het licht van de langverwachte coronavaccins slecht nieuws.

De Deense wetenschapper Philippe Grandjean van de Harvard School of Public Health bestudeert al jaren de gezondheidseffecten van PFAS-chemicaliën. In een onderzoek uit 2017, dat gepubliceerd werd in het Journal of Immunotoxicology, ontdekte hij dat kinderen die een verhoogde blootstelling aan PFAS-chemicaliën vertoonden, minder antilichamen aanmaakten na een vaccinatie voor difterie en tetanus. Elke verdubbeling van PFAS-concentraties in het bloed werd geassocieerd met een daling van 50 procent van de aanmaak van antilichamen door het vaccin. Een follow-upstudie bij volwassen gezondheidswerkers toonde gelijkaardige resultaten aan.

Niet-beschermende antilichamen

Wat dat betekent voor de innovatieve coronavaccins van Pfizer en Moderna, die gebaseerd zijn op de nooit eerder gebruikte mRNA-technologie, is niet duidelijk. Verschillende andere coronavaccins zijn gebaseerd op de aanmaak van het stekeleiwit van SARS-CoV-2, gelijkaardig aan de vaccins voor tetanus en difterie, en zij zouden mogelijk een minder goede werkzaamheid kunnen hebben bij een verhoogde PFAS-blootstelling.

‘Mensen met verhoogde PFAS-waarden vertonen niet-beschermende en een zeer lage hoeveelheid antilichamen na vier vaccinaties voor difterie en tetanus’, zegt Grandjean aan The Guardian. ‘Bij gelijkaardige coronavaccins zullen PFAS mogelijk eveneens de respons van het vaccin belemmeren. Maar meer onderzoek is nodig.’

En er is nog meer. PFAS blijken niet alleen een impact te hebben op de coronavaccins, maar ook op het coronavirus zelf. Een recente paper van Grandjean, die nog niet peer-reviewed is, heeft aangetoond dat de aanwezigheid van één type van PFAS in de longen, namelijk PFBA, mogelijk gelinkt is aan ernstige symptomen van covid-19.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content