’80 procent van voetamputaties door diabetes kan worden vermeden’

Zeven op de tien beenamputaties zijn het gevolg van diabetes. Daarvan kan 80 procent vermeden worden, mits er meer aandacht komt voor voetwonden.

In België hebben ongeveer 600.000 mensen diabetes. Van hen ontwikkelt 15 procent vroeg of laat een voetwonde. Voetproblemen treffen vooral mensen met diabetes type 2. De zogenaamde diabetesvoet is een zeer gevreesde complicatie, omdat ze in 1 op de 15 gevallen leidt tot een minder of meer beperkte amputatie van voet en/of onderbeen. Zeven op de 10 beenamputaties zijn het gevolg van een diabetisch voetulcus. Een ulcus is een open zweer waarbij de huid beschadigd is en het onderliggende weefsel zichtbaar wordt. Een ulcus komt bijna steeds voor op de voeten of de onderbenen. Doorgaans geneest zo’n huidzweer snel, behalve bij mensen met diabetes.

Diabetes is een levenslange aandoening, die weinig hinderlijk is voor wie zijn bloedsuikerspiegel goed onder controle kan houden met medicijnen, al dan niet insuline-injecties en een gezond voedings- en beweegpatroon.

Verminderd gevoel

Als dat allemaal minder goed lukt, ontstaat een risico op complicaties, zoals een verminderd gevoel in de huid van de voeten en vernauwde bloedvaten in benen en voeten (vaak door atherosclerose en overgewicht). Een slechte bloeddoorstroming in de voeten maakt de huid droog en kwetsbaar en kan leiden tot eeltvorming en zelfs voetmisvormingen. Als je je verwondt, door knellende schoenen of omdat een hamerteen schuurt tegen een schoen bijvoorbeeld, dan merk je zo’n wondje niet altijd snel op. Het gevoel in de voeten is vaak verminderd, waardoor je amper pijn ervaart. Als gevolg van de verminderde bloeddoorstroming geneest het wondje erg traag en kan het chronisch worden en bijkomend infecteren. Het resultaat is een lelijke beenzweer of krater, ook wel beenulcus genoemd.

Hoogkwalitatieve diabetesvoetzorg

Eén op de 6 diabeten ontwikkelt vroeg of laat een voetulcus. Als dat niet goed verzorgd wordt, belandt de patiënt in een sukkelstraatje. “Er is onvoldoende besef van de ernst van diabetesvoeten”, waarschuwt dr. Kristien Van Acker, diabetologe en internationaal expert inzake diabetesvoeten. “Niet alleen bij mensen met diabetes, ook bij artsen en gezondheidswerkers. Als we de genezingstijd van een ulcus door een snelle en efficiënte behandeling kunnen terugdringen tot 80 dagen, dan kunnen we 80 procent van de amputaties voorkomen. Nu duurt het hele genezingsproces vaak tot 200 dagen.”

België beschikt nochtans over een hoogkwalitatieve diabetesvoetzorg, waarin endocrinologe Kristien Van Acker een cruciale rol speelde. “In 2005 werden de eerste diabetesvoetklinieken erkend,” zegt ze, “waarbij de interdisciplinaire samenwerking zorgde voor een kwaliteitsbevordering.” Zo’n interdisciplinair team bestaat uit een diabetoloog, een chirurg, soms een dermatoloog, diabetesverpleegkundigen, podologen en zelfs schoentechniekers.

“Maar de klinieken worden vandaag veel te weinig gebruikt,” betreurt dr. Van Acker, “met veel vermijdbare amputaties als rampzalig gevolg.” Om daar verandering in te brengen stelden Van Acker en collega’s samen met de Vlaamse en Franstalige diabetesverenigingen een actieplan op.

Een voetwonde bij een diabeet kan zeer snel ongunstig evolueren. De verwijzingstijd naar gespecialiseerde zorg moet korter, om het risico op amputatie te verminderen.

Consultaties bij een interdisciplinair team voor de verzorging van een diabetesvoet worden terugbetaald. Zo’n specifieke tussenkomst is ook nodig voor gehospitaliseerde patiënten met diabeteswonden.

De communicatie tussen voetklinieken en zorgverleners van de eerste lijn verloopt veelal gebrekkig of laattijdig. Een slecht aangelegd verband kan de zaak verergeren. Voetklinieken moeten beter samenwerken met de eerste lijn.

Er bestaat wel een terugbetaling voor aangepaste schoenen voor diabeten, maar er moet ook aandacht gaan naar schoenen voor binnenshuis. Veel oudere diabeten verblijven het grootste deel van hun tijd in huis.

Mensen die een ulcus gehad hebben, lopen een verhoogd risico op recidief. Goede informatie over preventieve maatregelen en een intensievere opvolging door gespecialiseerde podologen moeten mogelijk gemaakt worden.

Medische en andere kosten eigen aan diabetesvoetproblemen moeten beter vergoed worden.

Er is nood aan een nationaal registratiesysteem voor diabetesvoetproblemen en hun amputatiefrequentie.

Meer informatie over diabetes kun je vinden bij de Diabetes Liga vzw, een vereniging van en voor mensen met diabetes. www.diabetes.be of de gratis Diabetes Infolijn 0800/96 333. Lid worden kan ook voor 30 euro per jaar.