‘Gebrek aan transparantie en inspraak liggen aan basis van chaos inschrijvingen secundair onderwijs’

Leen Schelfhout over de chaos die ontstaan is in Antwerpen met het centraal aanmeldingsregister (CAR) voor het onderwijs. ‘Het is weer ieder voor zich.’

Maandag 9 april organiseren de Antwerpse wachtlijstouders de ‘Waslijnactie’, voor het kabinet van de schepen van onderwijs. Hun eisenpakket: transparantie over de verdeling van de plaatsen voor 16 april, een update over de verschuivingen van de wachtplaatsen, de mogelijkheid voor een herverdeling van de wachtlijsten op basis van de voorkeurscholen en duidelijke communicatie om totale kampeerchaos voor 21 april te vermijden.

Eind maart kwam het nieuws van het centraal aanmeldingsregister (CAR) dat 618 ouders overal op de wachtlijst stonden, dat is ongeveer 20% van de aangemelde ouders. De chaos groeit sindsdien elke dag. In die chaos onderscheiden zich twee groepen: kampeerouders, de groep die zichzelf sinds februari organiseert om zich voor de poort van een school die niet in het CAR zit op te gaan opstellen (via WhatsApp), en wachtlijstouders, de groep die negatief bericht kreeg van het CAR en sinds eind maart nadenkt over officiële klachten en gerichte acties zoals de Waslijnactie plant (via Facebook). De laatste groep strijdt sinds 23 maart noodgedwongen om een plekje tussen de kampeerouders.

Wat hebben beide groepen ouders gemeen: (nog) geen plaats op een school van hun keuze. De ouders verzamelen zich, organiseren zich en informeren zich. Er is solidariteit in beperkte mate, maar er is vooral angst om straks als laatste in de rij te staan en uit de boot te vallen. De best geïnformeerde ouders, de ouders met tijd, Whatsapp, Facebook en een netwerk, hebben de grootste slaagkansen. Het is echter weer ieder voor zich. Jammer genoeg was dat net wat het stadsbestuur wilde vermijden.

Wat het stadsbestuur en het lokaal overlegplatform (LOP) in Antwerpen alvast niet te verwijten valt, is dat ze aan een oplossing hebben gewerkt voor het inschrijvingssysteem. Tot vorig jaar kon je enkel inschrijven door in de wachtrij van één school te gaan staan, soms dagenlang. Het CAR is een goede, eerste poging om zonder kamperen plaatsen te verdelen. Het is een spannend systeem, dat je geduld op de proef stelt, maar het is op z’n minst even spannend en gelijk voor alle ouders.

Dat er beginnersfouten in slopen, vooral in het verdeelalgoritme zo blijkt, is in deze eerste fase misschien nog aannemelijk. Elk systeem moet groeien op basis van grondige evaluatie. Dat moeten ook die 20 (van de 68) scholen gedacht hebben die niet in het CAR stapten en de fysieke wachtrij in stand hielden. Zij keken de kat uit de boom en lagen zo mee aan de basis van de chaos die er nu heerst.

Maar met de vinger wijzen naar deze 20 scholen is al te makkelijk. Wat het stadsbestuur en het LOP wel te aan te rekenen valt, is dat zij erin geslaagd zijn om een heuse schoolstrijd in de stad te ontketenen. Niet de poging tot oplossing ligt aan de basis van de polarisatie tussen kampeerscholen en CAR-scholen, wel het gebrek aan transparantie en de beperkte inspraak in het ontwikkelproces.

Het CAR was te nemen of te laten. De inspraak die ouders/scholen hadden beperkte zich tot ‘voor of tegen een uitgewerkt systeem stemmen’. Concreet organiseerde de school waar mijn zoon nu zit een extra ouderavond waar een dertig à veertig ouders opdaagden. Na een presentatie en een vragenrondje mochten de ouders stemmen. Het werd een duidelijke ‘nee’. De meerderheid van de aanwezige ouders wilde niet meestappen in het CAR.

De school beloofde te overleggen met de andere scholen in de koepel en besliste uiteindelijk niet deel te nemen. Het is dan ook moeilijk ja stemmen voor een oplossing waarbij je niet betrokken bent, die opgelegd wordt en bovendien een onduidelijk algoritme hanteert om de plaatsen te verdelen. De ouders en scholen voelden zich machteloos, ze wilden zelf de kans op een school van hun keuze in handen nemen en kozen voor kamperen.

De beperkte inspraak, de vereenvoudiging van een complexe oefening waarin zoveel diverse noden en belangen moeten gevangen worden, tot een simpel ja of nee, kwam dus als een boemerang in het gezicht van ouders, scholen en stadsbestuur terug. Waarom werden niet alle belanghebbenden van bij de start bevraagd en rond de tafel gezet? Waarom werd er niet participatief samengewerkt aan dit systeem, zodat het van bij de start gedragen was en alle scholen en ouders het absoluut vanzelfsprekend vonden om deel te nemen?

Alle betrokken partijen samenroepen

De oplossing ligt hier echter niet alleen in meer draagvlak creëren voor een bestaand systeem waarin ouders en scholen toeschouwer zijn. Wat ik als burger en ouder verwacht van het stadsbestuur en het LOP, of de Vlaamse regering, is dat zij zo snel mogelijk alle betrokken partijen (ouders, scholen, experten, onderzoekers en zelfs kinderen) samenroepen. Dat zij vervolgens samen met die partijen alle argumenten en alle inzichten, cijfers en gegevens op tafel leggen en daarbij bewust op zoek gaan naar voor- en tegenargumenten, zowel rationele als emotionele, van het huidige systeem of een alternatief. Niet in conflict of debat, niet vanuit partijbelangen of stemmingmakerij, maar in cocreatie, met als een doel samen een transparant systeem te bouwen, waar iedereen achter kan staan.

De oplossing ligt niet in het opleggen van een Vlaams of Antwerps systeem, maar in het proces naar die gezamenlijke ontwikkelde oplossing. Maak ouders en scholen deel van die oplossing, betrek ze bewust en maak dit zichtbaar voor iedereen. De actiebereidheid die uit beide groepen stijgt, bewijst de betrokkenheid en het organisatietalent van alle ouders. Bouw de oplossing met ouders en scholen samen, dan wekt de oplossing straks al zeker niet de illusie dat ze tegen hen is.

Leen Schelfhout is deelnemer van de Antwerpse Burgerlijsten bezorgde (wachtlijst)ouder.