Factcheck Factcheck: nee, de EU legde geen sancties op aan een Oekraïense journaliste omdat ze corruptie blootlegde
Factcheck Factcheck: nee, deze mensen zijn geen Duitse kerstmarkt aan het verstoren met Arabische feestmuziek
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, in Marokko worden straathonden doodgeschoten voor het wereldkampioenschap voetbal, maar dit beeld toont Bagdad in 2008 Op sociale media circuleert een afbeelding van een man die een hond doodschiet. Volgens de verspreiders van de afbeelding zou dat zijn gebeurd in Marokko, waar de overheid volgens dierenrechtenorganisaties massaal zwerfhonden laat afmaken. Er worden inderdaad honden gedood in Marokko. Maar de foto dateert van 2008 en is niet in Marokko maar in Bagdad genomen. Toen voerden de Iraakse autoriteiten ook een campagne tegen zwerfhonden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een zonnestorm kan geen migraineaanvallen veroorzaken Online circuleren beweringen dat een zonnestorm ons zenuwstelsel kan overprikkelen en verschillende lichamelijke effecten kan veroorzaken, waaronder hoofdpijn. Experts zeggen dat de effecten van zonnestormen te klein zijn om migraine te triggeren.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden van babyvoeding zijn geen bewijs dat Hamas eten stal om een artificiële hongersnood te creëren Op sociale media circuleren beelden van babyvoeding die Hamas achtergehouden zou hebben om de hongersnood in Gaza te verergeren. Volgens de bron zijn de beelden in het Nasser-ziekenhuis gemaakt, maar tijdens de piek van hongersnood werd dat ziekenhuis ook door het Israëlische leger én door de dievenbende Popular Forces bezet. Er is onvoldoende bewijs om Hamas als de schuldige aan te wijzen.
Factcheck Factcheck Factcheck: kleuterleidster van 52 moet niet tot 67 werken om aan pensioenmalus te ontsnappen Op Radio 1 zegt een 52-jarige kleuterleidster dat ze na de pensioenhervorming geen recht meer zal hebben op vervroegd pensioen zonder malus. Dat klopt niet. Wie 42 jaar heeft gewerkt, waarvan 35 jaar minstens halftijds, en minstens 7020 dagen heeft gewerkt tijdens zijn loopbaan, mag ook na de hervorming vervroegd stoppen zonder pensioenmalus.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden tonen geen Nederlandse rechter die een taakstraf geeft aan een moordenaar Op sociale media circuleren beelden van een Nederlandse rechter die een moordenaar van een tweejarig meisje een taakstraf voor die feiten zou geven. Het blijkt een met AI naar het Engels vertaalde video te zijn die in 2014 voor ophef zorgde in Nederland. Destijds werd een Pool veroordeeld tot een taakstraf na een verkeersincident waarbij een klein meisje en haar grootouders omkwamen. De man werd in hoger beroep alsnog tot een celstraf veroordeeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, je hoeft bevroren vis niet uit de verpakking te halen voor het ontdooien ‘Je mag bevroren vis nooit ontdooien in zijn verpakking’, zo lazen we op de website HuffPost. Het klopt dat de ziektekiemen die botulisme veroorzaken, enkel groeien zonder zuurstof. Maar als je vis correct ontdooit, mag die gerust in de verpakking blijven. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: de Brusselse kerstmarkt werd niet bestormd Op sociale media circuleren beelden van een protest met kerstverlichting op de achtergrond. Volgens sommigen zou het gaan om een pro-Palestijnse ‘bestorming’ van de Brusselse kerstmarkt. Dat klopt niet. De betoging vond plaats in een zijstraat van het Brusselse Beursplein. Op dat plein staan enkele van de meer dan 200 chalets van de Brusselse kerstmarkt, maar in de zijstraat staan geen chalets. Volgens de politie zijn er geen incidenten gemeld. Er is dus geen sprake van een 'bestorming'.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza is niet volledig heropgebouwd Op sociale media circuleren beelden die zouden tonen dat het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza opnieuw volledig operationeel is. We identificeren het gebouw op de beelden als de materniteit, een van de zes gebouwen van het complex. Recente dronebeelden bevestigen dat enkel dat gebouw gerenoveerd is en dat de overige nog steeds verwoest zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: hebben België en Duitsland evenveel langdurig zieken? Volgens Open VLD-voorzitter Frédéric De Gucht en nogal wat andere politici telt België evenveel langdurig zieken als Duitsland. Dat klopt niet. Vergelijken is moeilijk omdat ieder land ziekteverzuim op een andere manier bijhoudt, maar er is geen enkel cijfer dat de bewering ondersteunt. In totaal zijn in Duitsland twee miljoen mensen arbeidsongeschikt door ziekte of handicap, dat is twee tot vier keer meer dan in België.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de Palestijnse journalist Motasem A Dalloul zit wel degelijk in Gaza Op socialemediaplatform X circuleren berichten dat verschillende journalisten die uit de Gazastrook verslag uitbrengen niet vanuit Gaza zelf zouden posten. Vooral journalist Motasem A Dalloul wordt geviseerd, die volgens een nieuwe locatie-functie op X vanuit Polen zou opereren. Volgens experts is die functie met VPN en eSIMs makkelijk te omzeilen.
Factcheck Factcheck Factcheck: erfelijkheid speelt rol bij pestgedrag ‘Erfelijkheid speelt een grote rol bij pesten en gepest worden’, zo lazen we op de website Ouders van nu. Uit onderzoek blijkt dat genetische factoren een rol spelen bij de kans om gepest of pester te worden, maar ook de omgeving weegt zwaar door. We beoordelen de stelling als eerder waar
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze beelden werden genomen in Moskou Op sociale media circuleren beelden van een menigte. Volgens socialemediagebruikers gaat het om een optocht van moslims in Moskou. Volgens Grok, de AI-chatbot van X, zou het gaan om beelden van een betoging uit 2015 in Tsjetsjenië. Maar de beelden tonen inderdaad Moskou. Er zijn moslims te zien tijdens het Offerfeest van dit jaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de vakbonden hebben er geen financieel belang bij dat er meer werklozen zijn Op sociale media circuleren berichten dat de vakbonden er financieel belang bij zouden hebben als er meer werklozen zijn. Dat klopt niet. Experts stellen dat de vakbonden met de huidige toelage per dossier de bijbehorende administratiekosten niet kunnen dekken. Dat verlies dragen ze omdat wie via de vakbond uitbetaald wordt, ook lid moet zijn bij die vakbond en dus lidgeld betaalt. Werkende leden betalen overigens meer lidgeld dan werkloze leden.
factcheck Factcheck Factcheck Factcheck: nee, 70 procent van de westerlingen is niet cafeïne-intolerant In een beeldfragment dat op sociale media circuleert, zegt Hans Chabert dat ‘70 procent van de westerlingen intolerant is voor cafeïne'. Experts zeggen dat een intolerantie onwaarschijnlijk is, maar zeggen wel dat ongeveer 46 procent van de bevolking cafeïne trager verteert. We beoordelen de claim als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er wordt geen antiverkrachtingsondergoed verkocht in Europa Op sociale media circuleren berichten dat er in Europa antiverkrachtingsondergoed verkocht wordt. De video is echter al een paar jaar oud, en de twee producten die in beeld komen zijn nooit op de markt geweest of zijn ondertussen niet meer te koop.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet het huis van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky Op sociale media circuleren dronebeelden die volgens socialemediagebruikers de woning tonen van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Dat klopt niet. De woning ligt in de buurt van Kiev, maar is eigendom van de Oekraïense miljardair Rinat Akhmetov.
Factcheck Factcheck Factcheck: video van schreeuwende Soedanese vrouw is waarschijnlijk gegenereerd met behulp van AI Op sociale media circuleren beelden van een schreeuwende vrouw met kinderen. Volgens de verspreiders van de beelden zijn ze een bewijs voor de gruweldaden die momenteel in Soedan aan de gang zijn. In Soedan woedt inderdaad een bloedige oorlog waar vooral burgers het slachtoffer van zijn, maar dit beeld is waarschijnlijk gegenereerd met behulp van artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er werden geen journalisten van Het Laatste Nieuws met een drone opgepakt bij de luchthaven van Zaventem Op sociale media en alternatieve nieuwssites wordt beweerd dat op vrijdag 14 november twee journalisten van Het Laatste Nieuws werden opgepakt nabij de luchthaven van Zaventem toen ze een drone wilden oplaten. De federale politie bevestigt dat ze inderdaad twee mensen met perskaarten en een drone heeft gecontroleerd aan de luchthaven, maar het gaat niet over journalisten van Het Laatste Nieuws. Dat bevestigt ook de redactie van de krant.
Factcheck Factcheck Factcheck: Franse chirurg die zou zijn vermoord omdat hij onthullingen zou doen over Brigitte Macron, bestaat niet Sinds begin juli gaat een vals nieuwsbericht viraal over de verdachte dood van een Franse chirurg die van plan was onthullingen te doen over een geslachtsoperatie die Brigitte Macron zou hebben ondergaan. Het bericht blijkt volledig verzonnen: de bewuste chirurg bestaat niet en het verhaal werd deels met artificiële intelligentie gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, in Koeweit branden autobanden, maar een groter klimaatprobleem dan de uitstoot van de veestapel is dat niet Facebookgebruikers stellen dat in Koeweit zeven miljoen autobanden in brand staan. Dat klopt, al gaat het niet om een recent incident. Al in 2021 werd over de bewuste brand bericht. Verder klopt het niet dat die brand een groter klimaatprobleem zou vormen dan de uitstoot van de veestapel, zoals sommigen beweren.
Factcheck Factcheck Factcheck: chocolade met veel cacao kan positief effect hebben voor wie lang zit ‘Chocolade vermindert de schade van zitten’, zo kopte de website Scientias. Uit onderzoek blijkt dat chocolade inderdaad gunstig kan zijn voor de doorbloeding, die bij langdurig zitten onder druk staat. Al moet de concentratie cacao - en flavanolen - zeer hoog zijn. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden tonen vierende Syriërs, geen bestorming van een kerstmarkt Op sociale media circuleren beelden van een mensenmassa die langs kraampjes trekt. Volgens de verspreiders van de beelden zou het om 'moslims' gaan die een kerstmarkt 'bestormen'. Op de beelden is inderdaad een kerstmarkt te zien in de Duitse stad Essen. De beelden tonen echter een optocht van mensen die de val van het Syrische Assadregime vieren en van het station langs de kerstmarkt richting de binnenstad trekken.
Factcheck Factcheck Factcheck: bepaalde studies vinden een beperkt verband tussen een kleinere gestalte en langere levensduur ‘Korte mensen leven gemiddeld 2 tot 5 jaar langer dan lange mensen’, zo lazen we op de website Very Well Health. In studies bij kleine, homogene groepen vindt men een beperkt verband tussen kleinere gestalte en langere levensduur, al is ‘2 tot 5 jaar’ overdreven. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: er werd Amazonewoud gekapt voor een snelweg die de klimaattop in Brazilië toegankelijker maakt Op sociale media circuleren beelden van de ontbossing van het Amazonewoud die nodig zou zijn voor weginfrastructuur voor de klimaatconferentie in Brazilië. De lokale autoriteiten ontkennen dat de infrastructuurwerken gelinkt zijn aan de klimaatconferentie. Maar de aanleg van de snelweg werd wel versneld in de aanloop naar de klimaatconferentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: verlaagt saunabezoek de cholesterol? Volgens een Amerikaanse gezondheidspsychologe zou saunabezoek de cholesterol verlagen. Daarvoor bestaat geen wetenschappelijk bewijs, zeggen experts.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de burgemeester van Londen heeft de alcoholreclame van Ricky Gervais niet verboden Op sociale media wordt gesteld dat een advertentie voor een vodkamerk, gepromoot door komiek Ricky Gervais, zou zijn gecensureerd door de Londense burgemeester Sadiq Kahn. Dat klopt niet. De burgemeester beslist niet welke advertenties op het Londense openbaar vervoer te zien zijn, en de metro-uitbater liet weten dat de bewuste advertentie nooit is voorgelegd. Het gaat om een promotiestunt van Ricky Gervais.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze Oekraïense soldaat bestaat niet, maar is gemaakt met behulp van AI Op sociale media circuleert een virale video van een Oekraïense soldaat die zegt 23 jaar te zijn en niet te willen sterven. Maar de beelden zijn door een Russisch TikTok-account gegenereerd met behulp van artificiële intelligentie. De mobilisatieleeftijd in Oekraïne is momenteel 25 jaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: roken kan leiden tot snellere celveroudering bij nageslacht ‘Vaders die als tieners waren begonnen met roken, kunnen de levensverwachting van hun kinderen met jaren verkorten’, zo lazen we op de website Metronieuws. Bij jongens die als puber roken, verouderen de cellen van hun latere kinderen mogelijk sneller, al leidt dat niet vanzelf tot een lagere levensverwachting. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: Vergroot haarverf het risico op borstkanker bij vrouwen? Volgens een Nederlandse website zou het gebruik van haarverf het risico op borstkanker vergroten. Experten benadrukken dat geen enkel onderzoek daarvoor het bewijs heeft geleverd.
Factcheck Factcheck Factcheck: is warm kraanwater echt gevaarlijk? In een filmpje dat viraal gaat op sociale media zegt een Franse ‘hygiënist’ dat warm kraanwater niet drinkbaar is en dat het zelfs levensgevaarlijk is om bij het koken warm kraanwater te gebruiken. Wanneer de temperatuur in de boiler niet hoog genoeg is, zouden zich bacteriën ontwikkelen. Experten nuanceren het risico. ‘Drinkwater moet aan strenge normen voldoen en wanneer het water wordt gekookt worden eventuele bacteriën gedood.’
Factcheck Factcheck Factcheck: tijdens het douchen kun je een legionellabesmetting oplopen In een filmpje dat viraal gaat op sociale media wordt gewaarschuwd dat je bij het douchen een legionellabesmetting kunt oplopen. Dat blijkt inderdaad het geval wanneer de leidingen een tijd niet zijn gebruikt of wanneer de temperatuur in het watersysteem niet hoog genoeg is. Volgens experts is het daarom een goed idee om het water eerst even te laten lopen.
Factcheck Factcheck Factcheck: in hoge dosissen kunnen kurkuma, kaneel en gember het effect van medicatie verstoren ‘Kaneel, kurkuma en gember kunnen botsen met je medicatie’, zo lazen we op de website van de Indiase krant The Economic Times. Kruiden zoals kurkuma kunnen het effect van bepaalde medicatie verstoren. Maar dat geldt enkel in hoge dosissen, zoals bij supplementen. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Deense publieke omroep roept niet op tot ‘genetische zelfvernietiging’ Volgens alternatieve nieuwssites en socialemediagebruikers zou de Deense publieke omroep hebben opgeroepen tot ‘genetische zelfvernietiging’. Ze verwijzen daarvoor naar een video die als advertentie te zien was op de Deense zender DR2. Die advertentie is in werkelijkheid een humoristisch bedoelde teaser voor een documentairereeks over evolutie. De Deense publieke omroep heeft Denen niet opgeroepen om voort te planten met mensen uit andere landen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video bewijst niet dat beelden uit Gaza geënsceneerd zijn Op sociale media circuleert een video die volgens sommige gebruikers bewijst dat beelden uit Gaza in scène worden gezet. Dat klopt niet. De beelden zijn inderdaad geënsceneerd door een Saudische filmmaker, maar die zegt heel openlijk dat de beelden niet Gaza tonen, maar in Saudi-Arabië zijn opgenomen. De regisseur benadrukt dat de beelden artistiek zijn en niet documentair bedoeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze zwaar beveiligde kerstmarkt is geen echte Duitse markt Op sociale media circuleert een afbeelding van een kerstmarkt. De afbeelding zou tonen hoe Duitse kerstmarkten beschermd worden tegen de terreurdreiging. Maar de afbeelding is gegenereerd met behulp van Gemini, een AI-tool van Google. Duitse steden treffen inderdaad veiligheidsmaatregelen op kerstmarkten, maar de afbeelding is onrealistisch en overdrijft.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit zijn niet de grootvaders van Duitse en Poolse politici Op sociale media worden al maandenlang fotocollages gedeeld die zouden bewijzen dat de grootvaders van bekende Duitse en Poolse politici banden hadden met het nationaalsocialisme. In de meeste gevallen klopt daar niets van.
Factcheck Factcheck Factcheck: beelden van gewapende Hamasstrijders zijn echt maar niet gemaakt tijdens huidig staakt-het-vuren Op sociale media worden beelden gedeeld van gewapende Hamasstrijders in uniform, met de suggestie erbij dat ze tijdens het huidige staakt-het-vuren zouden zijn gemaakt. De beelden zijn echt maar ze werden gefilmd tijdens het staakt-het-vuren van januari 2025.
Factcheck Factcheck Factcheck: video die Darya Safai (N-VA) deelt over Londen is authentiek maar veel ouder dan ze suggereert N-VA-Kamerlid Darya Safai deelt een video die zou tonen wat er in Londen gebeurt ‘na tien jaar met een progressieve moslimburgemeester’. Sommige socialemediagebruikers vragen zich af of de video authentiek is. Dat blijkt het geval, alleen is hij een stuk ouder dan Safai suggereert. De beelden werden al in 2019 gemaakt tijdens een jaarlijkse rouwceremonie.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, ducttape kan soms helpen bij wratten ‘Ducttape is even effectief tegen wratten als bevriezen’, lazen we op de website van The Sun. Wratten behandelen met ducttape kan in bepaalde gevallen werken, maar het wetenschappelijke bewijs is erg mager. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze brommer werd niet gevandaliseerd door politieagenten in burger Op sociale media circuleert een video van een protestmars. Op de beelden is te zien hoe een man een brommer over de straat sleept en vervolgens plaatsneemt in een politiewagen. Volgens de verspreiders van de beelden gaat het om een agent in burger die een brommer vandaliseert. Uit andere beelden blijkt dat de brommer eerder op de weg was gesleept en omvergeduwd door demonstranten om een politiewagen de weg te versperren.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Hamas heeft niet alle vrouwelijke gijzelaars gedood Socialemediagebruikers beweren dat alle vrouwen die door Hamas werden gevangengenomen, zijn omgekomen. Dat klopt niet. De laatste vrouwelijke gijzelaar is weliswaar overleden, maar tijdens eerdere gevangenenruilen werden alle nog levende vrouwelijke gevangenen vrijgelaten.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen echt interview met een pro-Palestijnse demonstrant Op sociale media circuleren beelden van een man die beweert triest te zijn vanwege het recente staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, omdat hij werd betaald om te protesteren tegen het geweld. Maar de beelden zijn nep en werden gegenereerd met Sora, een AI-tool van OpenAI.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, yoga kan helpen bij slapeloosheid ‘Door yoga te beoefenen sliepen mensen gemiddeld 111 minuten langer’, zo lazen we in Plus Magazine. Volgens experts kan yoga helpen tegen slapeloosheid, al is dat zeker geen wondermiddel voor elke patiënt, en is meer objectief onderzoek nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: één tweetaktbrommer vervuilt meer dan honderden bestelwagens Eén tweetaktbrommer vervuilt evenveel als honderden moderne bestelwagens’, schrijft columnist Jean-Paul Mulders in Knack Weekend. Dat is niet overdreven, bevestigen experts. Volgens een in Nature gepubliceerde studie kan zo’n brommer zelfs tot 2700 keer vervuilender zijn dan een bestelwagen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de klimaatverandering maakt ons niet dik ‘Wetenschappers doen verontrustende ontdekking: "Klimaatverandering maakt ons dik"’, zo kopte Metronieuws.nl.’ Bij warme temperaturen worden we sneller verleid om frisdrank en ijs te consumeren, maar dat bewijst niet dat de klimaatverandering ons dik maakt. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
