Matthias Depoorter

Expo: Hôtel Aubecq. Victor Horta

Matthias Depoorter Matthias Depoorter is recensent Expo.

De KMSKB vertellen het trieste verhaal van Horta’s Aubecqhuis (*** 1/2).

De KMSKB vertellen het trieste verhaal van Horta’s Aubecqhuis (*** 1/2).

Ontmanteld meesterwerk

Victor Horta (1861-1947) werd 150 jaar geleden geboren: feest! In 2001 kreeg het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een hoop stenen in de schoot geworpen. Het bleek om een deel van de façade van Horta’s vermaledijde meesterwerk, het Brusselse Hôtel Aubecq uit 1904, te gaan. Weinig reden tot feesten dus.

Het Gesamtkunstwerk waarin elke deurklink door de meester ontworpen was, moest plaatsruimen voor het nietsontziende modernisme. Art nouveau was rond 1950 hopeloos uit de mode geraakt. Heden is Horta met recht en rede een geconsacreerde naam. Toen verkoos men een flat. Hôtel Aubecq had voor Brussel kunnen zijn wat La Pedrera van Gaudí voor Barcelona is.

De gustibus non est disputandum, het is een stelling die triestige gevolgen kan hebben. Kunst krijgt al te vaak een onaantastbare status als het gaat om artefacten die oud zijn. Een kunststroming van nog geen 50 jaar oud heeft het niet onder de markt.

Daarenboven lijkt de Brusselse art nouveau veel minder appeal te bezitten dan bijvoorbeeld wat in Barcelona of in Wenen op dat vlak te beleven valt. Al te vaak stopt de beleving voor een gesloten deur van een meesterwerkje van Horta. De horden liefhebbers van art nouveau komen uitstekend aan hun trekken in het Barcelona van Gaudí – misschien zelfs te. Brussel, een al even grote hoofdstad van de art nouveau, heeft op dat vlak nog een lange weg af te leggen.

Het verdriet van België

Na vele omzwervingen kan men de gevel van het Hôtel Aubecq na reservatie in een platte hermontage in een Brussels pakhuis bekijken. In de KMSKB kleedt men het verhaal summier, met meubelen en architecturale plannen, in. We zien in een kleine exporuimte verschillende geamputeerde onderdelen van het huis van industrieel Octave Aubecq: één van de monumentale voordeuren, een tafel in esdoorn met een bovenblad van roze marmer of een voortreffelijke marmeren pendule.

Ook in 1965 haalde men een meesterstuk, het Volkshuis aan het Emile Vanderveldeplein in Brussel, van zijn voetstuk. Alles werd gedemonteerd en genummerd met het oog op een latere reconstructie. Het werd een Belgisch drama: metalen constructies lagen op een braakliggend terrein, aan de elementen overgeleverd. Een ijzerhandelaar trachtte er zelfs nog munt uit te slaan. De onderdelen verhuisden van de ene naar de andere plek. Locale instanties kwamen niet tot daden, een geschikte definitieve plek werd niet gevonden. Heden zijn de metalen spanten gerestaureerd en sinds 2000 opgenomen in een chique biercafé in Antwerpen. Met wat Victor Horta voor ogen had, heeft dit niet veel meer te maken.

Voor het Aubecqhuis kwam men verschillende malen met het plan op de proppen voor de heropbouw van de gevel. In 1979 dacht men zelfs aan de Kunstberg als locatie. Verleidelijk plan, maar een wanhoopsdaad. Horta’s werk is niet in de eerste plaats gericht op esthetiek, de gevel is een articulatie van de structuur van het interieur. Een solo presentatie van de façade van het Aubecqhuis is als een lege schil, of als een lijst van Picasso zonder doek. Zinloos façadisme.

Verschillende meubelstukken vonden hun weg naar het Parijse Musée d’Orsay. Ook die museale presentatie biedt een vreemde aanblik. Horta ontwierp meubelen en andere interieurelementen in functie van een huis, met zijn klant voor ogen. Aan autonoom designwerk deed hij niet. Orsay laat een contextloze verzameling zien.

De stenen van een deel van de gevel, heden op de grond opgesteld in een entrepot, vormen het studiemateriaal voor specialisten. Het is hallucinant om te zien hoe meticuleus de loodzware stenen gehouwen werden. Horta was een visionair die ingenieuze burgerlijke paleizen ontwierp met een afwerking die zonder weerga was. Die visie en dat oog voor detail komt men in het heden of het verleden uiterst zelden tegen.

In de catalogus prijken foto’s van architecten die in een woud van stenen of in een totaal door planten overwoekerde opslagplaats van de gevelstenen figureren: geen happy end.

Hôtel Aubecq. Victor Horta
Tot 9/10
KMSKB
Voor de gevel reserveren op www.aubecq.be

Matthias Depoorter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content