Expo: Geo-graphics

Geo-graphics (****) is geen expo zoals alle andere. Verleden en heden van het Afrikaanse continent komen er samen.

Geo-graphics (****) is geen expo zoals alle andere. Verleden en heden van het Afrikaanse continent komen er samen.

Neen, Geo-graphics is geen expo zoals alle andere. Het is de hoofdtentoonstelling van het festival Visionair Afrika. Kunst uit het heden en het verleden uit dat haast onmetelijke werelddeel in Horta’s gangen uitstallen, getuigt van een stevige portie ambitie. Ambitie en durf, we juichen het toe. In eigen land zien we geen andere instelling dan BOZAR, dit soort van concept geloofwaardig uitwerken. Wie heeft het lef om een continent artistiek uit de doeken te doen?

We vergeten dat naast de vijftigjarige onafhankelijkheid van Congo, er nog 16 landen zijn die zich verheugen op dat jubileum. Naast die vaststelling betreft de koerswijziging van curator David Adjaye net dat staatkundige aspect. Men betoogt dat het classificeren van kunstwerken op basis van hun staatkundige afkomst, een al te enge opvatting is.

De staatsgrenzen die niet zelden door het koloniale verleden bepaald werden, gaan voorbij aan het geografische aspect dat invloed op de mens en zijn kunstproductie uitoefent. Om die reden deelde men het parcours volgens geografische thema’s op: gebergte, woud, savanne, woestijn, Maghreb en Sahel. Het doel is een recontextualisatie en een koers die zich ver van het huidige fetisjisme rond Afrikaanse kunst houdt. De prijs van etnische kunst is in de handel belangrijker dan haar contextuele duiding. Wat dat betreft mogen we eigenlijk alle kunst op de markt in die categorie onderbrengen.

Schitterende collectie

De ruggengraat van deze expo is de collectie van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren en bruiklenen van collectioneurs. Centraal in de tentoonstellingsruimten mogen deze artefacten in de vitrines schitteren. We kunnen het niet kernachtiger formuleren, dan dat dit hoogstaand visueel vuurwerk oplevert. Zelden een expo gezien met zoveel uitstekende stukken.

Terwijl men door de geografisch geïnspireerde ruimtes slentert, komt men foto’s van de hedendaagse urbanistische kernen tegen. Adjaye maakte van vele grote steden kiekjes, die voor een actuele context zorgen. Deze fotografische documentatie wordt aangevuld met actuele kunstcentra die ruimte krijgen om zich te manifesteren. Het is ook met dit contemporaine luik, los van de schitterende etnische collecties, dat BOZAR en Adjaye scoren. Het bijeenbrengen van beide helften is, zeker in dit Afrikaanse verhaal, een mogelijke opening naar de toekomst.

Concept

Toch kunnen we ons niet van de bedenking ontdoen, dat het concept van geografische analyse niet geheel nieuw is. En krijgen we echt een nieuwe blik op al die kunstzinnige uitingen? Als je de huidige wetenschappelijke studie van de etnische kunst bekijkt, dan gaat die niet voorbij aan elementaire zaken zoals de etnie, haar geloof, haar kunstproductie, maar ook de tijd, de plaats en het klimaat die een verregaande, determinerende invloed hebben. Het kolonialisme is op dat niveau dood en begraven: de contextuele duiding wordt zeker geschraagd. In dat licht krijgen we toch een gematigder beeld van dit ambitieuze verhaal . Overigens vragen we ons af waarom men in de plaats van het bezigen van een neutrale term zoals etnie, men het hier en daar nog over stammen heeft?

Op het vlak van de actuele kunst zagen we sterk werk, maar botsten we ook op minder werk, zij het dat dit laatste een minderheid betrof. Dit parcours als een soort publieke straat, met ludieke elementen, is een knappe vondst. Ook het immateriële culturele erfgoed heeft zijn plaats. Dit is een verhaal van kruisbestuiving, van joie de vivre, maar ook van grote tristesse én weerbaarheid. BOZAR slaagt erin om een algemeen en gediversifieerd beeld van het moedercontinent te schetsen. Daarenboven zou het een mirakel zijn, mochten parcours en concept vrij van enig mankement zijn.

Matthias Depoorter

Geo-graphics
Tot 26 september
BOZAR
Brussel
BOZAR