Europees akkoord over prijsplafond op gas: ‘Hopelijk moeten we het nooit gebruiken’

Vlak voor de wintermaanden hebben de Europese energieministers eindelijk een akkoord bereikt over een prijsplafond op gas.

Na maanden onderhandelen zijn de Europese energieministers maandag een prijsplafond op gas overeengekomen. Het gas dat verkocht wordt op de Transfer Title Facility (TTF), het invloedrijkste gasverhandelplatform in de EU, kan vanaf 15 februari worden afgeroomd vanaf de prijs per megawattuur drie werkdagen na elkaar 180 euro overschrijdt. Bedoeling is dat men ook snel kijkt naar andere gasverhandelplatformen in de Unie, tegen 23 januari moet daarover een nieuwe analyse klaarliggen. Eenmaal geactiveerd moet het plafond minstens 20 dagen blijven werken.

Momenteel bedragen de gasprijzen per megawattuur ongeveer 110 euro. Afgelopen zomer piekten die nog rond 350 euro. Met hetgeen minister van Energie Tinne van Der Straeten (Groen) maandag samen met haar collega’s overeen is gekomen, zou het prijsplafond toen in werking zijn getreden. In regeringskringen valt te horen dat met het overeengekomen mechanisme de Europese Unie de afgelopen maanden ongeveer 17 miljard euro zou hebben bespaard. ‘Een niet onbelangrijk bedrag’, klinkt het.

Voorwaarden

In een handomdraai zal het plafond evenwel niet geactiveerd worden. Voorwaarde is onder meer dat het niveau van het prijsplafond prijs steeds minstens 35 euro verschilt met het gemiddelde van de globale LNG-prijzen. Indien dat bijvoorbeeld 165 euro bedraagt, dan zal het plafond pas in werking treden bij 200 euro per megawattuur. Het is aan de nationale energieregulatoren (ACER) om daarover te waken. Daarnaast is er ook een noodmechanisme indien het plafond schadelijke effecten teweegbrengt of het aanbod plots daalt.

Die buffers tegen de inwerkingtreding kwamen er vooral op vraag van Duitsland, dat tot voor kort erg afhankelijk was van Russisch gas en vreest voor zijn bevoorradingszekerheid. Maar Berlijn stond min of meer geïsoleerd en kon een goedkeuring per gekwalificeerde meerderheid niet tegenhouden. ‘Zowel Duitsland als ikzelf keek hier met een grote portie argwaan naar, maar we weten dat die door het merendeel van de lidstaten niet gedeeld wordt’, aldus Duits minister van Energie Robert Habeck (Die Grünen) na de vergadering.

Airbag

Bijna een jaar hebben de lidstaten over het principe en de uitwerking van het prijsplafond gediscussieerd. België toonde zich samen met onder meer Griekenland en Polen een grote pleitbezorger van een maatregel om de piekprijzen te drukken. ‘Dit gaat erom de prijzen betaalbaar te houden en de-industrialisatie te vermijden. Maar in het beste geval bereiken de prijzen de hoogte van het plafond niet meer. Vergelijk het met een airbag: die hoop je ook nooit te moeten gebruiken’, aldus Van Der Straeten.

Het prijsplafond komt bovenop een heleboel andere Europese afspraken over gas, zoals verplichte besparingen en bijkomende investeringen in groene energie. Over het energieplatform voor groepsaankopen moet daarentegen nog flink onderhandeld worden. Veelzeggend toonde de Tsjechische minister van Energie Jozef Sikela, die de gesprekken het afgelopen half jaar voorzat, maandagavond een trui met daarop de tekst dat ze ‘zoveel energievergadering als nodig zouden organiseren.’