De Europese Commissie heeft woensdag de allereerste Europese klimaatwet voorgesteld, waarmee ze de doelstelling om de EU tegen 2050 klimaatneutraal te maken juridisch wil verankeren. Ze wil de lidstaten op de hielen zitten om ervoor te zorgen dat met het gevoerde beleid de netto-CO2-uitstoot tegen het midden van de eeuw effectief tot nul herleid wordt. Vanaf september 2023 wil de Commissie vijfjaarlijkse evaluaties maken, aan de hand waarvan ze achterophinkende landen wil verplichten een tandje bij te steken.
‘De klimaatwet is de juridische vertaling van ons politiek engagement en zet ons onherroepelijk op weg naar een duurzame toekomst’, zegt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen woensdag. Ze noemt de klimaatwet ‘het hart van de Europese Green Deal’.
Met de klimaatwet, die nog door de lidstaten en het Europees Parlement moet worden goedgekeurd, wil de Commissie de vooropgestelde klimaatneutraliteit juridisch bindend maken. Het wetsvoorstel bevat een stappenplan om die ambitie te realiseren. Na een impactanalyse, die in september gelanceerd wordt, zal de Commissie in juni 2021 concreet voorstellen hoe ze de vermindering van de CO2-uitstoot tegen 2030 wil optrekken tot 50 à 55 procent in vergelijking met 1990, terwijl vandaag nog gemikt wordt op een reductie van 40 procent.
Vervolgens komt er een ‘reductietraject’, om de netto-uitstoot van broeikasgassen tussen 2030 en 2050 gradueel tot nul te herleiden. Voor dat traject zal ze zich onder meer baseren om de laatste wetenschappelijke inzichten en de best beschikbare technologieën. Vanaf september 2023 wil de Commissie alle Europese beleidsmakers op de hielen zitten om de tussentijdse doelstellingen én het einddoel in 2050 te halen. Om de vijf jaar zal ze evaluaties maken van het gevoerde beleid op EU-niveau en in de lidstaten, waarna ze de lidstaten die de doelstellingen dreigen te missen bindende aanbevelingen wil doen. Tegelijk zal de Commissie ook de ‘adequaatheid’ van het uitgestippelde traject en van de EU-wijde maatregelen tegen het licht houden.
Voor Frans Timmermans, de vicevoorzitter van de Europese Commissie die bevoegd is voor het uitvoeren van de Green Deal, bevat de klimaatwet ook een duidelijke boodschap voor de buitenwereld. ‘Dit is het jaar om samen ons globaal ambitieniveau op te trekken en de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen’, zegt hij. Met dat akkoord uit 2015 wil de internationale gemeenschap de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius houden en indien mogelijk onder de 1,5 graden.
Nog voor de officiële presentatie van de Europese klimaatwet, klonk er al heel wat kritiek. Zo vragen twaalf lidstaten de Commissie om niet tot september te wachten om voor te stellen hoe ze de reductiedoelstellingen voor 2030 nog wil aanscherpen. Ook Greta Thunberg is scherp. In een open brief die ook door Anuna De Wever, Adélaïde Charlier en andere klimaatactivisten is ondertekend, zegt ze dat de Commissie te veel compromissen sluit. ‘De nieuwe klimaatwet betekent een overgave’, klinkt het scherp. Thunberg woonde woensdag trouwens de vergadering van de Commissie bij waarop de klimaatwet is aangenomen en spreekt later ook nog het Europees Parlement toe.
