‘Ons vluchtelingenbeleid is de grootste gemene deler van 27 keer halfslachtigheid’

‘De politiek is te traag om doeltreffend te handelen, te laf om de bevolking te vertellen dat migratie nog jarenlang een realiteit zal zijn’, meent Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Is dat ons geheim? Dat we wel grote woorden hebben, maar dat onze daden niet ver reiken? Dat we wel zeggen dat we willen helpen, maar dat de solidariteit al snel opdroogt? Wat blijft er nog over van al die dure mensenrechten, van al die nobele principes die we kort na de Tweede Wereldoorlog op papier hebben gezet, toen we nog onder de indruk waren van de gruwel van de veldslagen en van de kampen – omdat het onze gruwel was? Wat blijft er over van onze edele intenties om mensen uit de nood te helpen, zoals anderen ons uit de nood hebben geholpen toen wij het nodig hadden? Vandaag schieten we met scherp op migranten die de Griekse grens trachten over te steken. De Griekse regering noemt het ‘fake news’, maar de Turkse overheden zijn stellig, en hulpverleners en journalisten vallen hen bij: de voorbije weken zijn er doden gevallen aan de Griekse grens. Ongetwijfeld zijn handige politici slimme redeneringen aan het opbouwen over het onderscheid tussen migranten en vluchtelingen. Veel verschil maakt het niet voor de nabestaanden. In de bufferzone tussen Turkije en Griekenland, een niemandsland waar het waterkanon en de traangaspatronen nog het minste kwaad zijn, zijn vorige week mensen gestorven, door Europese kogels.

Het is tijd om in de spiegel te kijken. Toen de Turkse president Recep Tayyip Erdogan vorige week besloot om migranten en vluchtelingen niet langer tegen te houden als ze naar Europa wilden trekken, was de chaos compleet. Dat was weinig verrassend, want die chaos wás er al. Al lang. Je moet op Mars gezeten hebben, of in clickbaitland, om niet te weten hoe lamentabel de omstandigheden zijn in de Griekse opvangkampen. Toen Knack-journalist Jan De Deken eind 2018 het kamp Vathy op het Griekse eiland Samos bezocht, was de situatie niet minder ellendig dan vandaag. Gammele tentjes stonden er in regen en wind, ratten en slangen schoten voorbij. Toiletten waren bruine plassen. En altijd was er te weinig medische hulp. Een dokter uit het kamp zag alles glashelder: ‘Weet je wat zo erg is? Dit is een beleid. We creëren een onmenselijke situatie om vluchtelingen niet te hoeven ontvangen. We zeggen tegen hen: “Waarom kom je naar dit slechte kamp hier, terwijl we mooie kampen voor jullie hebben in Turkije?”‘

Eens te meer is Duitsland het land dat nog de meeste politieke moed vertoont. Het is de mankende rooms-rode coalitie van bondskanselier Angela Merkel die maandag het plan lanceerde om met een ‘coalitie van de welwillenden’ 1000 à 1500 kinderen uit de kampen op de Griekse eilanden op te vangen. Dat besluit kostte urenlang nachtelijk overleg – het soort gesteggel waar heel Europa een patent op lijkt te hebben en waarvan Saskia Esken, de voorzitter van de Duitse sociaaldemocraten, zei: ‘Het heeft beschamend lang geduurd.’ Het is een druppel op een hete plaat.

Meer fundamenteel is de vraag of de Europese Unie zal ingaan op de vraag van de Turkse president om de zogenaamde ‘Turkije-deal’ te verlengen. Ondanks alle geblaat over ‘chantage’ van Erdogan, zullen de Europese leiders uiteindelijk beslissen dat een verlenging van die deal de minst slechte oplossing is. Ongetwijfeld zal er nog veel gebakkeleid worden over de vraag of dat opnieuw zes miljard euro mag kosten, zoals het geval was de afgelopen vier jaar. Afgelopen weekend zei Johannes Hahn, de Oostenrijkse EU-commissaris voor Begroting, dat Erdogan zeker minder zal krijgen. De schooltjes en ziekenhuizen hoeven namelijk niet allemaal opnieuw te worden gebouwd. Ook Nederland en Frankrijk liggen dwars. Merkel wil wél geld uitgeven en vindt in de Hongaarse premier Viktor Orban een verrassende bondgenoot.

Het is allemaal politiek, in de slechtste zin van het woord, de grootste gemene deler van 27 keer halfslachtigheid. Pappen en nathouden. Te traag om doeltreffend te handelen, te laf om de bevolking te vertellen dat migratie nog jarenlang een realiteit zal zijn. En dat we er dus maar beter verstandig en menselijk mee om kunnen gaan. Nee, niet iedereen kan binnen. Nee, asiel is niet voor economische migranten. Maar we hebben dringend helderheid nodig. Want zonder helderheid zullen de mensen blijven toestromen, hoe ellendig we de situatie in de Griekse kampen ook willen maken. Daar kunnen geen kogels tegenop.