Boris Johnson is de nieuwe Britse premier: ‘Zijn hele leven is een campagne’

Boris Johnson © belga
Patrick Bernart

Boris Johnson is de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Lees in onderstaande voorpublicatie Boris: Bestemming Bereikt van auteur Patrick Bernart wat voor premier Boris Johnson zal worden.

Met alle verwachtingen die op hem rusten is het de vraag hoe Boris zijn premierschap invult. Welke Boris staat er op? Hij zal geen keuze maken en proberen alle mogelijke rollen te spelen. Dat past goed bij hem en gaat terug naar zijn diepste verlangen om door iedereen aardig te worden gevonden. Het is tegelijkertijd een zwakte en een kracht. Zo kan hij verschillende delen van de partij, het kabinet en het regeringsapparaat aanspreken. Johnson hoopt dat hij dit lang kan volhouden.

Belangrijk onderdeel van zijn leiderschapsstijl is delegeren. Niet aan twee adviseurs die zeer dicht bij hem staan, maar aan een team dat bestaat uit mensen uit zijn tijd als burgemeester van Londen, mensen die hem bij het Brexit-referendum hebben geholpen en mensen die daarna aan boord zijn gekomen. Al tijdens de campagne stelt hij een transitieteam samen dat onder meer bestaat uit Matt Hancock, de minister van Volksgezondheid en prominent Remain-stemmer, en Sir Edward Lister, die stafchef was tijdens Johnsons burgemeesterschap.

Jacob Rees-Mogg en juridisch adviseur Geoffrey Cox maken deel uit van het team dat de Brexit-strategie vormgeeft. Net als in zijn burgemeesterschap zet hij de toon en de agenda en laat hij de mensen hun werk doen. Die toon is liberaler, opener en zachter dan die van Theresa May. Als burgemeester zag hij zich als een sociaalliberale One-nation Tory. Die term gaat terug op het gedachtegoed van de negentiende-eeuwse premier Benjamin Disraeli, een van Johnsons politieke helden. One-nation Conservatism streeft naar het verkleinen van de kloof tussen rijk en arm. Daarover zei hij in 2010:’Ik ben een One-nation Tory. Er is een verplichting van de rijken jegens de armen en de hulpbehoevenden, maar je gaat mensen niet helpen om aan die verplichting te voldoen als je ze fiscaal zo zwaar straft dat ze deze stad en het land verlaten. Ik wil dat Londen een competitieve, dynamische plek is om te komen werken.’

Zijn hele leven is een campagne. Die stopt niet bij het premierschap.

George Osborne van The Evening Standard rekent erop dat Johnson deze visie als premier uitvoert en noemt het modern conservatisme. Osborne wordt daarin gesterkt als Johnson het in zijn krant heeft over investeringen in onderwijs, infrastructuur en technologie, en het steunen van hogesnelheidslijnen zodat mensen in delen van het Verenigd Koninkrijk bereikt kunnen worden die zich achtergesteld voelen. Daarnaast pleit Johnson voor ‘een viering van onze diversiteit en een geloof in “het goede” dat immigratie kan doen, als manier om de hardst werkenden en meest getalenteerden aan te trekken’.

Het is een verschil met Theresa May die met haar nadruk op beperking van immigratie en haar uithaal tegen ‘citizens of the world’ vooral ‘Little Englanders’ aanspreekt. Voor wat betreft Brexit betekent Johnsons premierschap volgens de krant een nieuwe, herverpakte versie van de bestaande deal en misschien zelfs een tweede referendum. Harde Brexiteers zien hem echter als Mister Brexit. De Brexit is naast het verslaan van Jeremy Corbyn het grote doel. Als Johnson het heeft over weglopen van de onderhandelingen en over No Deal, denken voorstanders van een nieuwe deal dat hij deze woorden alleen maar gebruikt als dreiging en zien ze een zeer moeizaam uitonderhandeld pakket voor zich waar in Brussel uiteindelijk twee handtekeningen onder worden gezet.

Hardline Brexiteers zien echter de Eurostar voor zich waarin Britse onderhandelaars zitten die uit Brussel terugkeren en de eurocraten in hun sop gaar laten koken. De Brexit is het politieke wapen van de Conservatieven. Theresa May gebruikte Brexit al om zich af te zetten tegen de concurrentie. Bij de verkiezingen van 2017 kon ze UKIP daarmee decimeren, maar zag ze veel Remain-stemmers naar Labour gaan. Nu zijn de politieke verhoudingen veranderd. De twee traditionele partijen verliezen terrein. De Brexit Party van Nigel Farage is de dominante kracht. Om dat gevaar de kop in te drukken omarmen de Tories Brexit nog meer. Het wapen heeft gevolgen in het binnenland. Onder meer parlementsleden, ambtenaren, rechters, diplomaten en journalisten hebben angst in de uitoefening van hun functie of erger nog: ze vrezen voor hun baan. Het is opvallend dat in de leiderschapscampagne niet wordt ingegaan tegen de Brexit Party.

Boris Johnson
Boris Johnson© belga

Nigel Farage heeft vrij spel omdat zijn steun onontbeerlijk is. In het parlement kan Johnson zijn Brexit-plannen uitvoeren als hij moties van wantrouwen, die op enig moment kunnen worden ingediend, overleeft. Die moties kunnen leiden tot nieuwe verkiezingen. Verkiezingen kunnen ook worden gehouden om de patstelling in het parlement te doorbreken. Dan moet Johnson allereerst zorgen dat hij de meerderheid in zijn eigen kiesdistrict niet verliest en vervolgens dat andere partijen de Conservatieven niet verslaan. Bij dat laatste kan een pact met de Brexit Party helpen. Op zijn beurt neigt Labour naar standpunten uit de koker van Remain, die al langer door de Liberal Democrats en de Groenen worden verwoord.

Volgens een kennis heeft hij een chronische behoefte aan aandacht. ‘Hij zal allerlei malle dingen doen. Hij zal degene zijn die vrolijk op zijn hoofd staat met een banaan tussen zijn benen.’

Zou een regering onder leiding van Jeremy Corbyn vooral naar Rusland kijken, een regering onder leiding van Boris Johnson wendt het steven naar de Verenigde Staten. Als Donald Trump nauwere banden met Vladimir Poetin nastreeft, heeft dit echter ook gevolgen voor Groot-Brittannië. Oude allianties kunnen herleven met aan de ene kant de Verenigde Staten, Rusland en Groot-Brittannië en aan de andere kant continentaal Europa rondom Duitsland. In vroeger tijden voelden zowel Groot-Brittannië als Rusland, aan weerszijden van continentaal Europa, zich bedreigd door federale krachten in Europa en spanden ze niet alleen samen in de Tweede Wereldoorlog, maar ook in de Eerste Wereldoorlog en de napoleontische oorlogen.

Premier Johnson is niet anders dan parlementariër, burgemeester en leiderschapskandidaat Johnson. Zijn hele leven is een campagne. Die stopt niet bij het premierschap. Want als er een ding is wat hij beter kan dan Theresa May, dan is het wel zichzelf verkopen. Campaigner Johnson wil graag de voorpagina’s van de kranten bereiken. Dit kan hij doen door veel plannen aan te kondigen. Relaties met de media zijn innig. Bijvoorbeeld met invloedrijke eigenaren als Rupert Murdoch, van The Times en The Sun, en met Evgeny Lebedev van The Evening Standard.Contact met zijn oude werkgevers The Daily Telegraph en The Spectator is gemakkelijk.

Niet alleen mediaondernemers, maar ook hoofdredacteuren en columnisten kunnen op zijn warme belangstelling rekenen. Daarbij spelen ook zijn familieleden een belangrijke rol. Vooral Stanley en Rachel doen er alles aan om Boris in de media zo positief mogelijk over te laten komen. Dat is zeker niet verkeerd voor het merk Johnson. The Sunday Times schreef al: ‘Forget the Trumps. Here come the Johnsons.’

De Johnsons zijn zeker niet vies van wat entertainment, getuige de verschillende keren dat Boris bij Have I Got News For You zat. Stanley ging nog een stap verder door mee te doen aan I’m a Celebrity… Get Me Out Of Here! Voor dat programma vertoefde hij met andere bekendheden in een jungleomgeving. Volgens een kennis heeft hij een chronische behoefte aan aandacht. ‘Hij zal allerlei malle dingen doen. Hij zal degene zijn die vrolijk op zijn hoofd staat met een banaan tussen zijn benen.

Dat laatste lijkt een opgave voor premier Johnson, maar die zal humor blijven gebruiken. Humor die door supporters wordt geschaard onder de paraplu charisma. In het itv-debat kreeg Boris de lachers op zijn hand toen hij de vraag moest beantwoorden welke positieve eigenschap hij in zijn rivaal Jeremy Hunt bewonderde. Sommigen vonden de daaropvolgende frons op zijn voorhoofd niet van een staatsman. Maar het was wel effectief: de zaal barstte in lachen uit. Tegenstanders vinden echter dat hij door zijn neiging om een narrenmuts op te zetten bedachtzame gematigde mensen afschrikt. Ze omschrijven hem als een beter opgeleide versie van Jeremy Corbyn: ‘een rockster bij de partijgetrouwen, maar gehaat door de andere kant en gewantrouwd door het publiek’.

Voor Boris is het te hopen dat zijn volk niet veertig jaar door de woestijn zal dolen.

Johnsons grote voorbeeld is Winston Churchill. In de leiderschapscampagne kondigt hij al aan om in het begin van zijn premierschap te gaan werken met een oorlogskabinet, een term die Britten meteen doet denken aan de Tweede Wereldoorlog. Johnson begint zijn boek over Churchill dan ook met een vergadering van het oorlogskabinet bestaande uit premier Winston Churchill, ex-premier Neville Chamberlain, minister van Buitenlandse Zaken Lord Halifax, leider van de Liberale Partij Archibald Sinclair, vertegenwoordigers van de Labourpartij Clement Attlee en Arthur Greenwood en Sir Edward Bridges, de secretaris van het kabinet die notuleerde. De vergadering vond plaats op 28 mei 1940, de dag waarop het oorlogskabinet moest beslissen of het land ging vechten of inging op een aanbod tot onderhandelen waarbij Mussolini zou optreden als bemiddelaar tussen Churchill en Hitler.

Johnson schrijft: ‘Als we die alternatieven tegenover elkaar zetten – een vernederende vrede of een bloedbad onder onschuldigen -, kunnen we ons moeilijk een moderne Britse politicus voorstellen die de moed heeft om Churchills beleidslijn te volgen.’ In 2019 bestaat het oorlogskabinet uit een hechte eenheid van ervaren ministers en adviseurs die alle obstakels uit de weg moet ruimen voor een Brexit voor 31 oktober. Het oorlogskabinet rapporteert aan het bredere kabinet dat bestaat uit ministers die zich aan die deadline hebben gecommitteerd. Bij een van de verkiezingsbijeenkomsten met partijleden echoën Churchills woorden door als Johnson in een toespraak zegt: ‘We meet in dark days for our party… but the hour is darkest before dawn.’Johnson haalt in een van zijn columns ook de Bijbelse figuur Mozes aan: ‘Laat mijn volk gaan.’ Voor Boris is het te hopen dat zijn volk niet veertig jaar door de woestijn zal dolen.

Boris Johnson is de nieuwe Britse premier: 'Zijn hele leven is een campagne'
© .

Patrick Bernhart, Boris: Bestemming Bereikt, Prometheus, 208 blz, €17,99

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content