‘Een maximumpensioen is een goede vorm van herverdeling’

De SP.A pleit voor een minimumpensioen van 1500 euro. Professor economie Koen Schoors (UGent) ziet ook wel wat in een maximumpensioen: ‘Dan hoeft de overheid minder te investeren in maatregelen voor de groep met de laagste pensioenen.’

Ik zie bij het SP.A-pensioenplan geen onderscheid tussen alleenstaanden en samenwonenden. Moet daar niet dringend iets aan veranderen? (Jozef Smets, Menen)

Koen Schoors: Ik vind niet dat alleenstaanden een hoger pensioen moeten krijgen. Ons pensioen is gebaseerd op het aantal jaren dat we hebben gewerkt. Of we wel of niet getrouwd zijn, hoort daar geen rol in te spelen. Dat zou trouwens tot rare situaties kunnen leiden: een gepensioneerde weduwnaar die verliefd wordt op een gepensioneerde vrouw maar niet wil trouwen omdat hij dan pensioengeld verliest, bijvoorbeeld. Het klopt dat alleenstaanden het financieel vaak moeilijker hebben, maar je kunt hen beter helpen met bepaalde tegemoetkomingen, zoals een vlottere toegang tot sociale woningen of ouderenzorg.

Waarom kunnen onze pensioenen niet op hetzelfde niveau zijn als in de buurlanden? (André Vanhaeren, Genk)

Schoors: Het klopt dat de pensioenen hier gemiddeld lager liggen dan in onze buurlanden. In België komen de pensioenen voor het grootste deel uit een repartitiesysteem: de huidige werkgevers betalen voor de gepensioneerden. Dat systeem staat onder druk door de vergrijzing: het aantal werkenden blijft ongeveer constant maar moet bijdragen voor almaar meer gepensioneerden. Daarnaast heb je nog de groepsverzekeringen afgesloten door de werkgever en het pensioensparen op individuele basis: dat zijn de zogenaamde tweede en derde pijler, waarvan het aandeel in de buurlanden groter is dan bij ons. Het zou een goed idee zijn om ook bij de overheid standaard te werken met groepsverzekeringen voor contractuele werknemers en zelfs ambtenaren.

Zou het niet beter zijn om zowel een minimum- als een maximumpensioen in te stellen? (Joris Leemans, Mol)

Schoors: Pensioenen zijn in de eerste plaats een herverdeling tussen ouderen en jongeren. Het klopt dat vaak wordt genegeerd dat ook een herverdeling onder ouderen mogelijk is. Nu krijgt de ene 800 euro en de andere 6000 euro. Door een maximumpensioen van bijvoorbeeld 3000 euro vast te leggen, kun je de rest herverdelen. Dat is een broekzak-vestzakoperatie: de overheid hoeft dan minder te investeren in andere maatregelen voor de groep met de laagste pensioenen.

Waarom kiezen we niet voor een eenvormig pensioensysteem voor iedereen? (Eddy Jennen, Mol)

Schoors: Ik ben ook voorstander van een eenvormiger systeem, zeker tussen arbeiders en bedienden. Maar die eenvormigheid moet je stap voor stap invoeren, je kunt de regels van het spel niet veranderen tijdens het spel. Neem nu de ambtenaren: bij de overheid werken zeer bekwame mensen. Zij aanvaarden nu dat ze minder verdienen dan in de privésector, want daartegenover staat de zekerheid van hun pensioen. Als je dat plots verlaagt, is de kans groot dat je veel talent verliest. Anderzijds: mensen die nu de stap wagen om zelfstandig ondernemer te worden, nemen dat risico op basis van bepaalde afwegingen. Ze weten dat ze een lager pensioen zullen hebben, maar proberen hun kansen goed in te schatten. Mochten die pensioenen ineens enorm de hoogte ingaan, kiezen misschien veel meer mensen ervoor om zelfstandige te worden, zelfs al maken ze eigenlijk geen kans.

VRAAG VAN DE WEEK

Kunnen we minimumlonen en -pensioenen niet vastleggen op basis van de echte gezinskosten? (Marc Vandaele, Kuurne)

Schoors: Dat klinkt aardig in theorie, maar in de praktijk is het zeer moeilijk. Er zou een enorme administratie aan te pas komen als iedereen zijn echte gezinskosten moet bewijzen. Bovendien moet je er rekening mee houden dat niet iedereen zich correct gedraagt: veel mensen zullen hun kosten zwaar overschatten, in de hoop een hoger pensioen te krijgen. Daarnaast heb ik ook ethische bezwaren bij zo’n systeem. Een pensioen moet ‘bevrijdend’ zijn: je mag ermee doen wat je wilt. Voor de ene betekent dat verre reizen maken, voor de andere uitstapjes met de kleinkinderen, of lekker eten. Als je altijd je kosten moet verantwoorden, wordt het eerder een uitkering, en dat werkt stigmatiserend.