Dit is waarom blockchain hét politieke thema van het jaar wordt

Blockchain is niet zomaar een technologisch snufje, zegt Maurits Vande Reyde, voorzitter Jong VLD. ‘Het is een unieke kans om dingen die de overheid nu enorm slecht doet beter, goedkoper en vooral veel democratischer te maken.’

Vergeet de pensioendiscussie, vakbondsstakingen en het communautaire geruzie. Wat als er een manier bestond om helemaal komaf te maken met alles waar de overheid nu zo verbijsterend slecht in scoort? Van de hallucinante wachtlijsten in de zorg, verkeersveiligheid tot klimaatproblematiek. Zouden we dan daar niet meteen al onze wetten voor veranderen?

Wel, zoiets bestaat. Het heet blockchain. Bijna iedereen heeft er de mond vol van – de politiek nog niet. Volgend jaar gaat dat veranderen. Elk wakker parlementslid gaat dan minstens vijf wetsaanpassingen voorstellen om via blockchain dingen helemaal op z’n kop te zetten. De laatste jaren van deze legislatuur worden alsnog een kantelmoment in de geschiedenis.

Ik weet het, het woord alleen al klinkt ingewikkeld. Toch is blockchain op zich vrij simpel. Het is een techniek die toestaat dat heel veel mensen dingen met mekaar afspreken en doen, zonder dat daar nog een logge, kwetsbare en kostelijke centrale administratie voor nodig is. Hoe dat juist werkt – online, geëncrypteerd, ledgers – , die uitleg bespaar ik u even. Neem het van me aan: het bestaat, het werkt en de mogelijkheden zijn eindeloos. Zoals economiefilosoof Rogier De Langhe mooi zei: Blockchain is niet zomaar een disruptieve technologie, het is gewoon dé disruptie zelf.

Neem bijvoorbeeld de steun voor mensen met een fysieke of mentale beperking. Op alle mogelijke overheidsniveaus loopt die momenteel schokkend mank. Ouders van kinderen met autisme krijgen niet de hulp die ze nodig hebben. De virale brief van papa Wim daarover deze week spreekt boekdelen. Zelfde verhaal wanneer je in een rolstoel terecht komt: iets doodeenvoudig als een parkeerkaart krijgen is al gauw tien formulieren invullen en meer dan een jaar wachten. De overheid slaagt er duidelijk niet in om steun te geven aan mensen die er het meeste nood aan hebben. Daar bestaat maar een term voor: een regelrechte schande.

Daarom: weg met al die administratie, hier komt de blockchain. Met blockchain wordt elke stap in een elektronische code gezet. Voor een jongen met autisme betekent dat bijvoorbeeld: de allereerste diagnose op leeftijd 5, de noodzaak voor bijkomende begeleiding op leeftijd 11, de voortgangsrapporten op school. Alle stappen en mensen zijn aanwezig in de blockchain. Iedereen heeft op elk moment toegang tot alle informatie. Als een ouder bijkomende steun aanvraagt, loopt dat door alle schakels van de blockchain. Is er aan de voorwaarden voldaan, dan wordt er automatisch en razendsnel geld toegekend.

Druk op de knop en het geld staat al op de rekening. Geen ellelange wachttijden. Geen beoordelingscommissies. Geen rugzakjes, onzekere budgetten, en al zeker geen duizend en één formulieren meer. De blockchain kan het sneller, beter en accurater, zonder dat daarvoor nog een logge administratie nodig is.

Die methode kan je op eindeloos veel gedateerde structuren loslaten. De gigantisch verspillende administratie voor uitkeringen door vakbonden en ziekenfondsen bijvoorbeeld, kosten bij vastgoedtransacties, of onredelijk hoge auteursrechten (SABAM). De tijd van de centrale en almachtige tussenpartij is definitief voorbij. Het is niet dat die instellingen zelf voorbijgestreefd zijn. Hun werkwijze is dat helaas wel.

Wat zo wonderbaar is aan blockchain, ligt daarbij dieper dan enkel het verdwijnen van de ‘middle men’. Er is bij blokchain een enorm grote mate aan vertrouwen tussen alle mensen in de keten. Iedereen beschikt immers op elk moment steeds over alle informatie in het netwerk. Daardoor is het onmogelijk te frauderen. Dat is veel democratischer dan een overheid die angstvallig alles onderstopt in duizenden, afgesloten administraties.

Mensen grijpen daardoor terug de macht die de overheid ooit op zoveel domeinen van hen ontnomen heeft. Blockchain is niets minder dan een gigantische sprong in de evolutie richting ultieme democratie. De overheid gaat nooit nog kostelijke tussenprocedures kunnen opleggen. De macht van mensen zal altijd primeren op die van één centrale partij. En alle informatie is voor iedereen altijd beschikbaar om te verifiëren. Daar schuilt de echte revolutie.

Tot daar het goede nieuws. We zijn er nog lang niet. Blockchain ontwikkelt zich momenteel razendsnel bij hippe startups en innovatieve programmeurs. Alleen volgt de politiek niet. Dat is een belangrijke stap. Voordat blockchain kan doorbreken, moeten wetten het immers eerst toelaten. Dat je een huis verkoopt via ‘slimme’ blockchain contracten bijvoorbeeld, in plaats van verplicht via een notaris. Dat uitkeringen niet langer langs de verspillende vingers van de vakbonden passeren. Dat een DJ zijn auteursrechten rechtstreeks aan de gitaarspeler kan betalen, in plaats van via een onduidelijke SABAM-factuur. Er is enorm veel werk om wettelijke regels aan te passen en verouderde processen weg te vegen.

Dat zou stilaan mogen gebeuren. Helaas is dat nog niet het geval. Als je naar de zoekterm ‘blockchain’ speurt tussen parlementaire documenten, krijg je welgeteld één hit. Zoek naar ‘digitale vergunning’ en je krijgt er een paar duizend. Dat zegt iets. Beleidsmensen zien digitale evolutie nog te vaak als eenvoudigweg de bestaande processen in een elektronisch jasje steken. Zoals voormalig Antwerps stadssecretaris Roel Verhaert het treffend zei: als je rommel digitaliseert, krijg je enkel digitale rommel. Politici moeten de moed hebben om bestaande manieren van werken écht fundamenteel in vraag te stellen. Daarvoor gaan hele wetboeken de vuilbak in moeten.

Het is er nu het moment voor. Blockchain heeft zijn merites bewezen. Er staat ons een revolutie te wachten, vele malen groter dan de democratiseringsgolf die we sinds het doorbreken van het internet kenden. Die gaat er niet vanzelf komen. Politici moeten heilige huisjes durven omverwerpen, monopolies op informatie doorbreken, processen via blockchain wettelijk mogelijk maken. Machtige centrale partijen langs hun kant moeten hun bestaansreden in vraag durven stellen en zich schikken naar de democratische evolutie.

Eén ding is zeker: er was nog nooit een betere aanleiding dan blockchain om dat allemaal eindelijk te doen.

Maurits Vande Reyde is voorzitter van Jong VLD. Hij schrijft tweewekelijks op zaterdag over een vrije, inclusieve en democratische samenleving.