‘Discussies over huiswerk negeren dikwijls de complexiteit van onderwijs’

‘De discussie lijkt een jaarlijks of halfjaarlijks terugkomend ritueel waarbij steeds oneliners gespuid worden die de complexiteit van onderwijs straal negeren’, schrijft pedagoog Pedro De Bruyckere.

Eerlijk, toen ik merkte dat huiswerk terug een debat aan het worden was, kon ik het niet nalaten te zuchten. De discussie lijkt een jaarlijks of halfjaarlijks terugkomend ritueel waarbij steeds oneliners gespuid worden die de complexiteit van onderwijs straal negeren.

De vraag is niet of huiswerk goed of slecht is. Deze vraag is te eenvoudig. Het gaat eerder over vragen als: hoeveel huiswerk kan effectief zijn, welke vormen van huiswerk, gedifferentieerd of niet en welke doelen kunnen met huiswerk bereikt worden. Als je naar meta-analyses rond huiswerk kijkt, dan lijkt het op het eerste gezicht dat bijvoorbeeld huiswerk in het basisonderwijs niet zo effectief zou zijn. Maar kijk je verder, dan blijkt inoefenen en oefeningen doen die een basis kunnen vormen voor feedback wel degelijk een meerwaarde te kunnen betekenen.

Soms is er iets dubbels bij de kritiek op huiswerk. Aan de ene kant hoor je de commentaar dat het geen effect zou hebben, aan de andere kant hoor je dat huiswerk de ongelijkheid zou vergroten. Deze tegenstelling kan je enkel oplossen door te beseffen dat verhaal complexer is. De commentaar dat huiswerk de ongelijkheid kan vergroten klopt volgens onder andere OESO-onderzoek uit 2014, maar is huiswerk afschaffen dan wel een goed idee? Dat is dan namelijk gelijke kansen nastreven niet door kinderen meer kansen te geven, maar door andere kinderen kansen te ontnemen? Gelukkig zijn er ook initiatieven waarbij kinderen op school ruimte krijgen om al dan niet begeleid in stilte hun huiswerk te kunnen doen.

Zijn er dan geen belangrijke algemene inzichten rond huiswerk? Toch wel: te veel huiswerk is onnodig. Het kan verschillen van kind tot kind en zeker ook van leeftijd tot leeftijd, maar een goede school waakt er over dat er niet te veel huiswerk is voor geen enkel kind. Als je me nu vraagt hoeveel is te veel? Deze vraag is al veel moeilijker. Je kan veel getallen vinden, al dan niet onderbouwd. Onder andere Spaans onderzoek van Fernández-Alonso en Suárez-Álvarez uit 2015 toont dat meer dan een uur huiswerk voor tieners weinig zin heeft. Dat dit voor lagere schoolkinderen best minder is, ligt voor de hand.

Een tweede inzicht over huiswerk gaat over meehelpen: overzichtsonderzoek van Castro en collega’s toont dat meehelpen met wiskunde-huiswerk zelfs voor negatieve leereffecten kan zorgen. Vrij vertaald: als je als ouder je kind meehelpt met wiskunde huiswerk kan je er voor zorgen dat ze vooral nog meer verward raken en het nog moeilijker zullen hebben.

Daarom dus deze belangrijke tip: je helpt je kind meer door in de buurt te zijn als het huiswerk maakt, dan het intensief inhoudelijk te begeleiden. Het kan nooit de bedoeling zijn dat de leerkracht jou als ouder beoordeelt. Als feedback zo belangrijk is voor leren, dan is het belangrijk dat de leerkracht goed zicht krijgt op wat het kind kan en niet kan.

Oh, en voor al wie zegt dat Finland geen huiswerk kent, dat klopt niet helemaal. Het is wel zo dat volgens OESO-cijfers uit 2012 Finland het minst aantal uren huiswerk per week kent bij 15-jarigen, iets minder dan 3u per week.