‘Deliveroo eet sinds haar oprichting van twee walletjes’

Vandaag start in Brussel het proces over het statuut van de maaltijdkoeriers van Deliveroo. Herman Loos deed de job zelf een jaar, en schreef er een boek over.

Vandaag start het proces over het statuut van de maaltijdkoeriers van platformbedrijf Deliveroo, een leger werkers waar ik een jaar lang deel van uitmaakte. De vraag is of wij werknemers zijn of zelfstandigen. Beide statuten zijn door de wetgever zo opgesteld dat ze de lusten en lasten van arbeid gelijkwaardig verdelen over opdrachtgever en uitvoerder van arbeidstaken. Deliveroo eet sinds haar oprichting van twee walletjes: het combineert de voordelen van het werknemersstatuut met die van het zelfstandigenstatuut. De nadelen van beide statuten propt ze in de zwaargeladen rugzak van haar koeriers.

Werknemers onderwerpen zich aan toezicht en controle van de werkgever en aanvaarden een verloning volgens vaste barema’s. In ruil verbindt de werkgever zich tot het verzekeren tegen sociale – en arbeidsrisico’s en het verschaffen van de werkinstrumenten. Zelfstandigen daarentegen verzekeren zich voor eigen rekening en bekostigen het nodige werkgerief. In ruil mogen zij hun werk vrij organiseren zonder toezicht of controle en factureren prestaties naar eigen inzicht.

Deliveroo maakt er geen geheim van dat het geen sociale bijdragen wenst te betalen voor haar koeriers en evenmin dat deze koeriers hun eigen fiets, kledij, smartphone en rugzak dienen aan te schaffen. Maaltijdkoeriers zijn immers zelfstandigen. Wanneer het gaat over de autonomie van deze zelfstandigen om de eigen taken te organiseren en factureren, draait het bedrijf iedereen een rad voor ogen met enkele doorzichtige vormen van newspeak.

“Rijd wanneer je wil en verdien een mooi bedrag!” De slogan van Deliveroo klinkt aanlokkelijk maar doet de waarheid geweld aan. Koeriers kunnen niet werken wanneer ze willen, ze zijn enkel vrij om in- en uit te loggen op de app waarmee Deliveroo het werk organiseert. Indien de app je geen bestellingen toewijst, werk je niet en verdien je geen cent. Hoe je de app zover krijgt om je bestellingen toe te wijzen? Geen hond die het weet. Controle over welke bestellingen je krijgt toegewezen, heb je allerminst. De enige controle die een koerier heeft, is dat hij werk mag weigeren wanneer het hem wordt toebedeeld.

Een koerier die wacht op een bestelling ziet dat de app “op zoek” is naar bestellingen. Zo doet Deliveroo uitschijnen dat de app werkt voor de koerier in plaats van omgekeerd. Punt is echter dat de koerier geen zoekopdracht kan ingeven, geen criteria kan bepalen en geen zicht heeft op het zoekproces. Wanneer bestellingen zijn gevonden, geeft de app geen keuze tussen meerdere opties. Het is één bestelling, te nemen of te laten. Koeriers kunnen geen band opbouwen met restaurants of klanten. In de praktijk zoekt de app niet naar bestellingen voor koeriers maar wel naar koeriers voor bestellingen. De app heeft controle en toezicht, dat is de werkelijke verhouding.

Waar zelfstandigen in tijden van luwte hun prijzen kunnen drukken, of in drukte deze net opdrijven, bepaalt de app van Deliveroo eenzijdig de vergoeding per geleverde bestelling. Verloningssystemen worden voortdurend aangepast zonder inspraak van de zelfstandige koeriers. Er is geen overleg over bonussystemen tijdens zon- en feestdagen, geen gehoor voor de roep om het vergoeden van wachttijden. De app bepaalt, koeriers ondergaan. Dat is vandaag de verhouding tussen Deliveroo en haar koeriers. Deliveroo is, via haar app, een werkgever die de taken verdeelt, controleert en verloont. Maar dan wel een werkgever die aan de lasten van dat statuut weigert te voldoen.

Herman Loos is auteur van Homo Deliveroo. Dwangarbeider van de weg (EPO Uitgeverij)