De vieze zaakjes van Johan Vande Lanotte

Het ziet er niet naar uit dat hij iets echt illegaals doet. Maar dat Johan Vande Lanotte zijn bevoegdheden te buiten gaat, lijkt wel vast te staan.

Hoe slaagt een man zonder noemenswaardig lokaal mandaat erin om een hele centrumstad in zijn greep te houden? Die vraag dreef journalisten Luc Pauwels en Wim Van den Eynde naar de kust. Het resultaat is De Keizer van Oostende, een nogal warrig boek dat veeleer een beeld schetst van het politieke bedrijf in Oostende dan van Johan Vande Lanotte zelf. De auteurs insinueren veel maar hebben ontegensprekelijk een punt: in Oostende krijgt democratie een nogal onorthodoxe invulling.

Sinds Johan Vande Lanotte begin jaren negentig op verzoek van zijn partij van Gent naar Oostende verhuisde, is de stad een stuk minder grauw geworden en is de SP.A er enorm op vooruitgegaan. ‘In de bestuursperiode 1994-2000 heb ik erop toegezien dat er elk jaar ongeveer 25 miljoen euro naar Oostende vloeide’, zei Johan Vande Lanotte toen hij nog nationaal partijvoorzitter was in Knack. ‘Maar ondertussen is mijn rol veranderd: vandaag is het niet meer zo belangrijk dat ik veel geld doorsluis, maar wel dat ik de lijn bewaak en potentiële investeerders help aantrekken.’

En laat het nu net door die contacten met het bedrijfsleven zijn dat hij zijn belangen niet altijd uit elkaar weet te houden. Dat blijkt onder meer uit het verhaal waarmee het boek begint. Daarin draait alles om een handtekening. Niet die van Johan Vande Lanotte maar die van staatssecretaris voor Milieu en Energie Melchior Wathelet (CDH). Hij was het die op 18 januari 2012 een bouw- en exploitatievergunning voor een windmolenpark voor het consortium nv Norther ondertekende. Voor minister van de Noordzee Vande Lanotte zelf lag dat een beetje delicaat, want op dat moment was zijn ontslag als bestuurder van het bedrijf Otary nog niet door de aandeelhouders bekrachtigd. En welke firma bezit aandelen van zowel Northern als Otary? Electrawinds, waarvan Vande Lanotte van 2007 tot 2010 voorzitter was.

Dat hij in de loop der jaren echt gepassioneerd is geraakt door hernieuwbare energie, lijkt buiten kijf te staan. Het probleem is dat hij zich daar niet alleen als minister voor inzet, maar ook als havenbaas en als bestuurder van private bedrijven. Dat levert soms hallucinante situaties op. Zoals toen de regering-Verhofstadt II de domeinafbakening en de randvoorwaarden voor windmolenparken uittekende. Het was Johan Vande Lanotte, die toen al minister van de Noordzee was, die ervoor zorgde dat offshoreparken niet alleen genereus gesubsidieerd werden maar ook dubbel zo ver in zee moesten worden gebouwd als aanvankelijk de bedoeling was. Kort nadat die regels waren vastgelegd, werd Vande Lanotte voorzitter van Electrawinds. In de jaren die volgden wist dat bedrijf in samenwerking met verschillende partners drie extra concessies voor windmolenparken binnen te halen.

Na de federale verkiezingen van 2010 werd Vande Lanotte bestuurder van Eldepasco, dat tegenwoordig Northwind heet. Kort na zijn aantreden kon het consortium met het havenbestuur een akkoord afsluiten om een windmolenpark te bouwen vanuit Oostende. Havenbaas Vande Lanotte sloot dus een deal met zichzelf.

En Johan Vande Lanotte heeft nog een grotere passie: basketbal. Eind jaren negentig nam hij de leiding van BC Oostende over van toerismepionier Rudolf Vanmoerkerke. Vorig jaar werd er liefst 3,8 miljoen euro in de club gepompt. Er wordt verteld dat Vande Lanotte himself er bij die bedrijven op aandringt om de kas van BC Oostende te spekken in ruil voor de een of andere gunst. Verschillende ondernemers getuigen dat hij hen een verzoek om het basketbal te sponsoren toestuurde op briefpapier van het kabinet van de vicepremier.

Vande Lanotte balanceert dus geregeld op de rand van belangenvermenging en heeft wellicht veel meer macht dan goed is voor één man. Maar zolang de kiezers hem nog willen, zal hij daarmee blijven wegkomen. Tot hij definitief minister af is en het grote publiek hem begint te vergeten. Dan is de kans groot dat hij alsnog een gepeperde rekening gepresenteerd krijgt. Vraag maar aan Steve Stevaert.

Ann Peuteman Het volledig artikel kan u lezen in Knack van woensdag 23 mei 2012.