De trein is altijd een beetje spannend

Al sinds het prille begin is de cinema gefascineerd door de trein, eerst zelfs tot verbijstering van verschrikte bezoekers, die in paniek wegstoven. 19 cinefiele mijlpalen langs de ijzeren weg.

Op de trein kun je de liefde van je leven ontmoeten, duistere complotten smeden en Tom Cruise zijn leven laten riskeren.

1. L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat (Auguste en Louis Lumière, 1895) Een van de eerste films ooit gemaakt, met als onderwerp de aankomst van een stoomtrein in het station van de Franse badplaats La Ciotat. Tijdens de première van deze amper vijftig seconden durende prent doken meerdere toeschouwers naar verluidt weg achter hun zetels, uit schrik platgewalst te worden door het reusachtige voertuig.




2. A Hard Day’s Night (Richard Lester, 1964) In de memorabele openingsscène van deze beroemde mockumentary over en met The Beatles worden John, Paul, George en Ringo onderweg naar het station van hun thuisstad Liverpool achternagezeten door een horde hysterische fans. Hun verlossing is de trein richting Londen, waar de Fab Four later op de dag een optreden zullen geven in een televisieprogramma.




3. EuroTrip (Jeff Schaffer, 2004) Tijdens hun rondreis door Europa vallen vier Amerikaanse tieners van de ene gênante situatie in de andere. De meest hilarische scène speelt zich af op de trein die Parijs verbindt met het fictieve Franse dorp Crans sur Mer. In de treincoupé wordt het viertal vergezeld door een homoseksuele Italiaan, die gebruik maakt van elke donkere tunnel om zijn mannelijke medereizigers te bepotelen.

4. Super 8 (J.J. Abrams, 2011)
Recente scifithriller van Lost-bedenker J.J. Abrams en producent Steven Spielberg, met een spectaculaire treincrash als katalysator. Vijf middelbare scholieren die midden in de nacht een amateuristische zombiefilm opnemen met een super 8-camera, zien de treinramp gebeuren. Uit een ontspoorde wagon ontsnapt een mysterieus wezen dat hun dorpje in Ohio teistert.




5. Brief Encounter (David Lean, 1945) Dit beklijvende zwart-witmelodrama speelt zich voor een aanzienlijk deel af in een treinstation in het Verenigd Koninkrijk van de jaren 1940. Daar ontstaat een geheime romance tussen een huisvrouw en een huisarts, beiden getrouwd. De stationstaverne is lange tijd hun wekelijkse ontmoetingsplek, tot ze beseffen dat hun liefdesaffaire niet op de rails kan blijven.





6. Mission: Impossible (Brian De Palma, 1996) In de laatste actiesequentie rekent geheim agent Ethan Hunt (Tom Cruise) boven op een tgv af met zijn belager Jim Phelps (Jon Voight), een voormalige collega binnen de geheime dienst die een operatie in Praag met opzet deed mislukken. De spion probeert nog te ontsnappen door aan boord te klimmen van een helikopter, maar moet in de Kanaaltunnel de duimen leggen voor Hunt.





7. Strangers on a Train (Alfred Hitchcock, 1951) Maar weinig regisseurs hebben de claustrofobie van het treinreizen zo efficiënt in beeld weten te brengen als de master of suspense. In de openingsscène van deze lugubere thriller fungeert een trein als ontmoetingsplaats tussen twee mannen wier ‘onschuldige’ conversatie leidt tot een ruilmoord. Hitchcock maakt vanzelfsprekend een cameo, in casu als treinreiziger.


8. The Great Train Robbery (Edwin S. Porter, 1903) Een bende bandieten berooft een kaartjesknipper, plundert de kluis van een trein en dwingt de passagiers om hun zakken te ledigen. De treinrovers slaan op de vlucht, waarna de plaatselijke sheriff en zijn posse de jacht op hen openen. De eerste klassieke western in zijn soort, alsook de eerste stomme film met een narratieve structuur.

9. Once Upon a Time in the West (Sergio Leone, 1968) De aanleg van een spoornetwerk dat oost en west verbindt symboliseert macht en modernisatie in het verpauperde wilde Westen. Een jonge weduwe moet haar lapje grond eigenhandig verdedigen tegen een spoorwegmagnaat en zijn meedogenloze huurmoordenaars. Een mysterieuze man schiet haar te hulp en zorgt voor een van de beroemdste openingsscènes uit de filmgeschiedenis.



10. The Train (John Frankenheimer, 1964) In dit gebalde WOII-drama vormt een trein het decor voor authentieke stunts en explosies. Aan boord bevinden zich waardevolle kunstwerken, die op bevel van een nazikolonel van een Frans museum naar Duitsland worden gesmokkeld. Paul Labiche (Burt Lancaster) is de treininspecteur die zich bij het verzet aansluit en allerlei listen bedenkt om de trein te doen vertragen en ontsporen, zonder de vracht te beschadigen.




11. Murder on the Orient Express (Sidney Lumet, 1974) Verfilming van de gelijknamige detectiveroman van Agatha Christie waarin de exuberant luxueuze Orient Express bemand wordt door een sterrencast met kleppers als Albert Finney, Ingrid Bergman en Lauren Bacall. Hun personages raken tijdens de treinrit door Centraal-Europa betrokken bij een moordmysterie. Deze thriller brengt vooral ook de weelde van het toenmalige treinreizen in eersteklas in beeld.

12. Runaway Train (Andrey Konchalovskiy, 1985) Twee voortvluchtige criminelen (B-sterren Jon Voight en Eric Roberts) ontsnappen uit een zwaarbewaakte gevangenis in Alaska en verschansen zich in de toiletruimte van een trein. Bij het vertrek krijgt de machinist een hartaanval, waarna de trein zélf een centraal personage wordt, dat tegen volle snelheid door de ijskoude wildernis raast.

13. Transsiberian (Brad Anderson, 2008) Een Amerikaans koppel neemt de trans-Siberische expres, over de langste transcontinentale spoorlijn ter wereld, tussen Moskou en Vladivostok. Op die trein ontmoet het echtpaar twee medereizigers die een geheime agenda blijken te hebben. De rit ontaardt in een gevaarlijk spel van moord en bedrog, met als inzet de drugs die per trein worden gesmokkeld.

14. Source Code (Duncan Jones, 2011) Intelligente technothriller met hitchcockiaanse puzzelelementen, en de trein als middelpunt van de actie. Soldaat Colter Stevens (Jake Gyllenhaal) maakt deel uit van een overheidsexperiment, dat hem toelaat om terug in de tijd te reizen en zo de laatste acht minuten op een gedoemde forensentrein naar Chicago te herbeleven. Hij moet de terrorist aan boord ontmaskeren om te vermijden dat de trein wordt opgeblazen. Een mindfuck op wielen!

15. Some Like It Hot (Billy Wilder, 1959) Screwball-klassieker over twee klunzige muzikanten die zich als vrouwen vermommen om niet gegrepen te worden door de meedogenloze likeurmaffia uit Chicago. Op de nachttrein met bestemming Florida vervoegen ze een damesorkest, en worden ze beiden op slag verliefd op de verrukkelijke zangeres Sugar Kane (Marilyn Monroe). Hun ware identiteit verborgen houden blijkt een hele opgave.

16. From Russia with Love (Terence Young, 1963) Een van de beste gevechtsscènes uit een Bondfilm is de confrontatie in deze film tussen James Bond (Sean Connery) en spion Donald ‘Red’ Grant (Robert Shaw). Het tweetal vecht een primitief vuistduel uit in de benauwde coupés van de Orient Express, waarbij ook het interieur van de wagon aan diggelen gaat. De spanning is te snijden, want zowel de held als de schurk beseffen dat er geen uitweg is.

17. Europa (Lars von Trier, 1991) Een Duits-Amerikaanse treinconducteur werkt in een voormalige deportatietrein en wordt langzaam maar zeker tot waanzin gedreven. De manier waarop de nachttrein, de beklemmende coupés en de gedragingen van de inzittenden in beeld worden gebracht, levert een hallucinante kijkervaring op. Von Trier noemde zijn productiehuis Zentropa Entertainments overigens naar de spoorlijn in de film.

18. Breakheart Pass (Tom Gries, 1975) Een van de treinpassagiers in deze western is undercoveragent John Deakin (Charles Bronson). Die zit een bende outlaws achterna, terwijl de trein de Sierra Nevada doorkruist. Breakheart Pass bevat verbluffende shots van ongerepte natuur, evenals een opwindend gevecht op het dak van de trein en een desastreuze ontsporing.

19. The General (Clyde Bruckman en Buster Keaton, 1926) Het chef-d’oeuvre van Buster Keaton, waarin hij zijn regietalent tentoonspreidt én zijn passie voor treinen botviert. The Great Stone Face vertolkt een machinist uit het Zuiden die in volle Amerikaanse Burgeroorlog door de Unionisten – van het Noorden – beroofd wordt van zijn locomotief, met zijn verloofde aan boord. Wat volgt, is een dolkomische treinachtervolging met voor die tijd ongezien eigen stuntwerk.

Door Andreas en Michael Ilegems