De politie wordt steeds efficiënter: ‘Niemand rijdt nog ongemerkt voorbij’

Na het winkelen nog snel even een ommetje naar het liefje? Vergeet het: dankzij nieuwe technologie kan de politie covid-recidivisten sneller spotten, zegt raadsheer Frank Schuermans van het Controleorgaan op de politionele informatie.

Welke nieuwe technologie zet de politie in om het naleven van coronamaatregelen te controleren?

Frank Schuermans: Enerzijds heb je de FOCUS-app, waarmee politieambtenaren op hun smartphone politie- en andere databanken kunnen inkijken. Die is twee jaar geleden door de Antwerpse politie opgestart en zal tegen eind 2020 over heel het land zijn uitgerold. In de coronacrisis bewijst die app absoluut zijn nut. Hij maakt het mogelijk sneller en efficiënter te werken, en dus meer politiecapaciteit op het terrein te behouden.

Anderzijds is er de informaticatoepassing CROSS, het nieuwste onderdeel van bestaande politionele databanken zoals de ANG (Algemene Nationale Gegevensbank). Met CROSS kunnen politieambtenaren zeer snel zien of iemand al eerder is geverbaliseerd. In het normale politiewerk is dat niet zo makkelijk. Maar wellicht bij wijze van testcase heeft de politie dat nu speciaal ontwikkeld voor covid-inbreuken. Denk aan winkels die de deuren openen terwijl dat niet mag, mensen die de regels van social distancing niet respecteren of niet-essentiële verplaatsingen doen. Ik vermoed dat de politie dat systeem later ook voor andere kwalificaties dan covid-inbreuken zal gaan toepassen.

Hoe werkt CROSS precies?

Schuermans:Processen-verbaal van covid-inbreuken kunnen onmiddellijk in de ANG worden ingevoerd en zijn snel zichtbaar voor andere politiezones. Wordt iemand vandaag in Gent bekeurd, en begeeft hij zich morgen naar Oostende terwijl hij daar niet hoort te zijn, dan kan de politie van Oostende dat pv uit Gent meteen zien. Qua efficiëntie is dat een zeer grote stap vooruit. Je hoeft de politiezone van oorsprong niet meer te vragen om een pv door te sturen.

Waarom is dat nuttig?

Schuermans: Zo kan de politie recidivisten meteen spotten. En dat zal een impact hebben op het terrein. Politieambtenaren zullen voor die gevallen niets meer door de vingers zien. Ze zullen nieuwe inbreuken sneller verbaliseren.

Uw dienst is de waakhond van politiedatabanken. Liepen eral klachten binnen naar aanleiding van de coronacrisis?

Schuermans: Geen enkele. Wij hebben geen aanwijzingen dat de politie uit de bocht zou zijn gegaan.

Agenten van de politiezone Vlas (Kortrijk-Kuurne-Lendelede) namen een wagen in beslag nadat ANPR- camera’s (via nummerplaatherkenning) herhaaldelijk niet-essentiële verplaatsingen vastgelegd hadden. Mag dat?

Schuermans: Ja. ANPR-camera’s kunnen ook worden ingezet voor opsporing. Daar staat géén limiet op: het kan zowel voor een klein winkeldiefstalletje, voor zware misdaden, als voor wanbedrijven zoals het niet-respecteren van corona- maatregelen. Niets belet de politie om in het kader van een onderzoek het hele nationale ANPR-netwerk te raadplegen om te zien of een overtreder nog onnodige verplaatsingen heeft gemaakt en bijkomende inbreuken vast te stellen. Dat is het risico voor een burger die zich met een voertuig verplaatst. Iedereen moet toch stilaan weten dat je dat niet meer ongemerkt kunt doen.

In Brussel gebruikt de politie drones om burgers aan te manen afstand te houden. Is dat wettelijk?

Schuermans: Ja. De politie mag vaste, tijdelijk vaste of mobiele camera’s gebruiken voor alle opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie. In dit geval zien we een combinatie: het gaat zowel om waarschuwen en preventief optreden als om eventueel verbaliseren.

Aan de kust spoorde de politie tweedeverblijvers op met behulp van warmtecamera’s. Toegestaan?

Schuermans: We hebben die case niet specifiek onderzocht. Op zich mag het, als alle regels van de wet op het politieambt zijn gevolgd: voorafgaande toestemming van de gemeentera(a)d(en), impactanalyse, enzovoort. De camerawet wijst wel op het belang van subsidiariteit en proportionaliteit. Waren warmtecamera’s echt nodig om die vaststellingen te doen? Je kan daar over discussiëren. Dikwijls gebruikt de politie ze vooral om capaciteit te besparen en efficiëntieredenen. Dat is bijvoorbeeld ook zo bij de inspectie van drugspanden of om mensenhandel op te sporen. Misschien zal een advocaat de kwestie van de proportionaliteit en subsidiariteit ooit voor een rechtbank opwerpen. Al kan ik me niet voorstellen dat een rechter om die reden een vaststelling nietig zou verklaren, ook al omwille van de zogenaamde ‘Antigoonrechtspraak’ die onder omstandigheden toelaat onrechtmatig verkregen bewijs toch te aanvaarden.