Racistische, seksistische en andere ranzige tweets zijn geen nieuws. Maar als de auteur van zulke tweets een magistraat is, wordt het verhaal al uitzonderlijker. Knack kon zo’n anonieme twitteraar ontmaskeren. ‘Een magistraat ben je altijd, ook privé en zelfs anoniem’, vindt de Hoge Raad voor de Justitie. ‘Dat soort uitspraken kunnen dus niet.’
Minister van Justitie Koen Geens is een grove leugenaar. Hij heeft een arrogante kwezelachtige smoel. Filosoof El Hammouchi is een homo die niet uit de kast durft te komen of er wegens zijn lichaamsomvang niet meer uitgeraakt. Belgische Marokkanen zijn übermenschen. Joden komen voortdurend af met hun Hitler als eeuwig excuus voor hun leed. Gwendolyn Rutten zou verplicht euthanasie moeten vragen omdat ze een onnozel gezicht heeft en een te grote bril draagt.
Zulke uitspraken verwacht u niet in Knack. Ze komen dan ook niet van ons, maar wel, zo blijkt uit onderzoek, van een plaatsvervangende rechter van een ondernemingsrechtbank – en dat had u waarschijnlijk ook niet verwacht. Al bijna tien jaar slaat de man wild om zich heen via een anoniem Twitteraccount. Een collega van hem, die uit vrees voor represailles anoniem wil blijven, tipte Knack. ‘Ik vind zijn tweets een schande voor ons beroep. Hij moet gestopt worden.’
P.T., alias 2Plot, verschijnt sinds augustus 2011 op Twitter. Hij is een actieve twitteraar, want ondertussen stuurde deze advocaat en magistraat uit West-Vlaanderen al bijna 30.000 tweets de wereld in. Op zijn Twitterprofiel omschrijft hij zichzelf als: ‘Vlaams – rechts van complex – tegendraads en schaamteloos politiek incorrect – allergisch voor hypocrisie’ en ook als ‘motard’.
Volgens 2Plots collega kun je daar nog aan toevoegen: ‘racistisch, seksistisch en getuigend van slechte smaak’. Een rechter kan en mag zulke uitspraken nooit doen, vindt die collega: ‘Kun je met zekerheid zeggen dat deze rechter volledig onpartijdig en onafhankelijk is in zijn oordeel? Je zult als homo of als allochtoon maar voor zijn rechtbank verschijnen.’
‘Stekelvarken’ Van Ranst
2Plot heeft ongeveer 1700 volgers. Daarbij zijn ook enkele bekende politici zoals Dries Van Langenhove en Filip Dewinter van het Vlaams Belang, maar ook Zuhal Demir, Theo Francken en Liesbeth Homans van de N-VA en Jean-Marie Dedecker. In een tweet beschrijft hij zichzelf als een trol: ‘Ze mogen mij een trol noemen, maar dat is mijn manier om de hypocrisie aan te klagen. En ik doe dat anoniem, omdat broodroof van rechtse mensen in dit land nog altijd springlevend is.’
Uit het wetenschappelijk onderzoek naar zulke internettrollen blijkt dat het meestal hun hoofddoel is om ruzie te stoken op internet, mensen tegen elkaar op te zetten, te isoleren en te beledigen, en valse informatie te verspreiden. Heel wat van die twitteraars hebben ook zorgwekkende persoonlijkheidskenmerken, zoals narcisme, sadisme en psychopathische trekken, bleek uit Canadees onderzoek. Het zijn vaak gefrustreerde burgers die jaloers zijn op mensen die wel succes en maatschappelijk aanzien hebben.
Misschien verklaart dat waarom 2Plot onlangs zo veel tweets over Marc Van Ranst verstuurde. Hij noemde de viroloog ‘een stekelvarken’ en ‘een leugenaar die nog wel ontmaskerd zal worden als er een onderzoekscommissie komt’.
Plaatsvervangende rechters
De man is al dertig jaar actief als plaatsvervangend rechter in West-Vlaanderen in een ondernemingsrechtbank, de vroegere rechtbank van Koophandel. Plaatsvervangende rechters zijn meestal advocaten die opgeroepen worden als er een gebrek is aan beroepsmagistraten. Dat systeem waarbij iemand tegelijk advocaat en rechter kan zijn, is vrij uniek in Europa en erg omstreden.
Het is geen gezonde situatie, vindt Christian Denoyelle, voorzitter van de Advies- en Onderzoekscommissie van de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ), door de ‘schijn van partijdigheid’ die de dubbele functie doet ontstaan. ‘We vragen al jaren aan de politieke overheid om dat systeem af te schaffen. Je kunt niet advocaat en magistraat tegelijkertijd zijn. Een magistraat mag volgens de wet niet voor advocaat spelen, ook niet af en toe. Waarom kan het andersom wel? Het systeem is een besparingsoperatie geworden.’
Denoyelle benadrukt dat plaatsvervangende rechters alle deontologische regels van de magistratuur moeten volgen. In hun functie als rechter moeten ze evenveel onpartijdigheid en onafhankelijkheid tonen als beroepsmagistraten. De tweets van 2Plot is Denoyelle weleens tegengekomen: ‘Ik had geen idee dat de man een magistraat kon zijn. Al was het me wel opgevallen dat hij over enige juridische kennis beschikt.’
P.T. heeft overigens geen hoge dunk van justitie. Of van sommige collega- magistraten. Hij plaatste een beledigende tweet over een vrederechter van Oostende (‘Neen, niet de corrupte, die andere’) die blijkbaar met ziekteverlof is wegens een burn-out. ‘Wat haar niet belet om te postuleren voor het vredegerecht Ieper. Zodra Koens Geens de benoeming tekent, gebeurt de wonderbaarlijke genezing.’
In een tweet over fiscaal advocaat Michel Maus schrijft hij dat de ‘semi-rechters / semi-politiekers van het Grondwettelijk Hof geen enkel realiteitsbesef hebben.‘ Nog over dat hof: ‘ Het Grondwettelijk Hof schuift de zure appel van het verbod op onverdoofd slachten van dieren door naar het Hof van Justitie van de Europese Unie. De dieren zullen nog een paar jaar langer moeten lijden. Met dank aan de idiote denkbeelden van de Islam en de Joodse religie.’
Overigens geeft P.T. in een recente tweet toe zelf de wet te overtreden: ‘Gisteren een “essentiële” maar totaal nutteloze verplaatsing gemaakt. Bon, mooie kronkelige binnenwegen gekozen, perfect weer schitterend ritje met de moto.’
Over de uitspraken van 2Plot kan Christian Denoyelle zich niet uitspreken. ‘Maar alles wat een magistraat doet of niet doet, zowel in zijn privéleven als tijdens de werkuren, moet sporen met de waardigheid van het beroep en met de deontologische regels voor magistraten.’ Die regels zijn sinds 2012 opgenomen in de Gids voor Magistraten die de Hoge Raad voor de Justitie samen met de Adviesraad van de Magistratuur publiceerde. Sinds een wetswijziging van maart 2019 gelden die deontologische regels ook voor plaatsvervangende rechters en de lekenrechters in de arbeidsrechtbanken en ondernemingsrechtbanken.
Een magistraat moet gematigd en genuanceerd zijn in de uitdrukking van zijn mening, aldus de de Gids voor Magistraten. Hij moet loyaal zijn aan de grondwet, de democratische instellingen en de fundamentele rechten van de mens. In een rechtsartikel schreef Denoyelle dat volgens die deontologische gids alle magistraten – dus ook plaatsvervangende rechters – zich moeten uitdrukken ‘op een doordachte wijze’. ‘Het moet gebeuren met eerbied en mag niet discriminerend zijn. Hij zal geen uitdrukkingen gebruiken die dubbelzinnig zijn, respectloos, neerbuigend, vernederend of kwetsend zijn omdat ze het vertrouwen van de burgers in de democratie en in justitie kunnen ondermijnen.’
Sieg Heil
Daar lijkt deze magistraat zich niet aan te storen. Hij toont verschillende keren dat hij geen voorstander is van een multiculturele samenleving. Een man die gespuwd zou hebben naar enkele politieagenten is volgens hem ‘geen man, maar een Pool’. Of ook: ‘Sieg Heil zeggen is crimineel. Allah Akbar is dat niet, want dat betekent God is groot. Tiens, en wat betekent Sieg Heil dan wel?’ Nog eentje: ‘Het Gents stadsbestuur, Daniel Termont en de media vinden geweld tegen homo’s niet erg, als de daders maar allochtoon zijn.’ En ten slotte over een opiniemaakster van Afrikaanse origine: ‘Als je dit leest kan je toch alleen besluiten dat de mentaliteit of cultuur van deze mensen hier totaal niet past. Dat ze dan terugkeren waar zij of hun families vandaan komen en waar alles zoveel beter is. Iedereen content.‘
Het maakt geen verschil of een magistraat uitspraken doet als privépersoon of als magistraat, vindt Christian Denoyelle. ‘Magistraat ben je altijd. Hij of zij mag nooit uitspraken doen waardoor de burger het vertrouwen zou kunnen verliezen in de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van justitie. De uitoefening van het recht op vrije mening is voor een magistraat dus niet onbeperkt.’
Ook maakt het niet veel uit of je ongepaste uitspraken anoniem of onder een pseudoniem verstuurt, zegt Denoyelle. Daar zijn zelfs internationale richtlijnen over. ‘Natuurlijk mogen magistraten hun mening geven, en zelfs scherp, zeker als de rechtsstaat in gevaar is. Het hoeven geen grijze muizen te zijn. Ze mogen deelnemen aan het publieke debat, maar altijd sereen en respectvol. De bal spelen, niet de man. Een pseudoniem gebruiken of anoniem dingen posten zodat je je niet hoeft te houden aan de deontologie, dat kan absoluut niet.’
Zulke praktijken zijn ook niet nieuw. Begin januari van dit jaar werd de bekende strafpleiter Hans Rieder door de tuchtrechtbank van Gent voor zes maanden geschorst als plaatsvervangend raadsheer van het hof van beroep wegens beledigende uitspraken over een collega. De rechtbank deed er wel erg lang over om tot dat besluit te komen. De feiten dateren van 2014.
Een recenter voorbeeld gaat over een parketmagistraat die zich redelijk ongenuanceerd had uitgelaten over het amateurisme bij het Brusselse parket. Hij kreeg daarvoor een tuchtstraf van de procureur, maar in beroep werd hij vrijgesproken. ‘Het stoorde mij dat de beroepsinstantie hier nauwelijks uitleg bijgaf en zo de indruk wekte dat de deur wagenwijd openstaat voor ongenuanceerde opmerkingen en uitspraken’, zegt Denoyelle. ‘Ook voor magistraten geldt de vrijheid van meningsuiting, maar enige gematigdheid bij het uiten van die mening is noodzakelijk. De context is altijd erg belangrijk.’
Enkele weken geleden was een raadsheer van het hof van beroep in Antwerpen op LinkedIn redelijk brutaal in zijn kritiek op minister van Justitie Koen Geens (CD&V) over de ‘coronavolmachten’. Minister Geens reageerde laconiek, en de magistraat heeft kort nadien de post verwijderd. In Frankrijk werd een rechter die vergelijkbare tweets postte, ontslagen. Dat gebeurde nadat het magazine Le Canard Enchaîné de man als anonieme trol had ontmaskerd.
Tuchtstraf
De HRJ heeft geen enkele tuchtbevoegdheid en kan dus ook geen sancties treffen. Dat is aan de korpschef. Als de Gids voor magistraten wordt herwerkt, kunnen dergelijke gebeurtenissen wel helpen om bepaalde algemene regels te verduidelijken of te verfijnen. ‘Maar het is niet de bedoeling dat de Gids een codex wordt met een lange lijst opsommingen van wat wel en wat niet mag.’
Johan Declercq is waarnemend korpschef van P.T. Hij is geschrokken van het dossier dat Knack hem voorlegde. ‘Maar ik moet voorzichtig zijn met commentaar, omdat wij officieel nog niet betrokken zijn in dit dossier. Het is ook nog niet onweerlegbaar vastgesteld dat 2Plot een plaatsvervangende rechter is.’ Rechter Declercq is wel duidelijk: als deze feiten kloppen, blijft dit niet zonder gevolgen. ‘Dan starten we uiteraard een onderzoek en valt een tuchtstraf niet uit te sluiten. Ik vind die tweets onwelvoeglijk en totaal niet passend bij het beroep van een magistraat. En ik ben er zeker van dat de overgrote meerderheid bij justitie daar zo over denkt. Sommigen zullen zich misschien beroepen op de vrijheid van meningsuiting, maar dit gaat voor mij te ver.’
Overigens is P.T. ook nog als advocaat actief en moet hij dus de deontologische regels van de advocatuur volgen. Hugo Lamon, advocaat-bestuurder van de Orde van Vlaamse Balies, vindt de tweets van 2Plot ‘walgelijk en vunzig’: ‘Maar helaas is dat soort tweets geen uitzondering op sociale media.’ Toch nuanceert Lamon ook meteen. ‘Zelfs als u kunt bewijzen dat de man een advocaat is, dan nog zal het niet makkelijk zijn om hem hiervoor te veroordelen. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hecht veel belang aan de vrijheid van meningsuiting en gaat daarin redelijk ver.’
En als er een klacht tegen de man wordt ingediend? Dan is het aan het parket en de stafhouder van die advocaat om de zaak te onderzoeken, zegt Lamon. ‘Ik besef dat dat een omzwachteld antwoord is, maar een advocaat heeft volgens mij inzake vrije meningsuiting een grotere vrijheid dan een magistraat.
Met dank aan Jan Lippens
‘Ik heb geen goesting om aan u verantwoording af te leggen’
We vroegen 2Plot om een reactie.
U bent iemand die recht voor de raap spreekt en af en toe controversiële uitspraken doet.
P.T.: Hoe komt u daarbij?
Via uw tweets van 2Plot.
P.T.: Hoe komt u daarbij?
Dat is mij gesignaleerd.
P.T.: Ik zou willen weten hoe u daarbij komt, anders ga ik u daar niet op antwoorden.
Een journalist hoeft zijn bronnen niet vrij te geven.
P.T.: Tja, goed.
Bent u 2Plot of niet?
P.T.: Dat ga ik u niet zeggen, mijnheer. Dat is een schending van mijn privacy.
Maar als u racistische uitspraken doet die niet stroken met de waardigheid van een rechter?
P.T.: Ik heb bij mijn weten nooit racistische uitspraken gedaan.
Ik heb die tweets bekeken. Ik vind daar toch wel dingen tussen die voor een rechter misschien niet betamelijk zijn.
P.T.: Dat is dan uw mening.
Maar u ontkent niet dat u die gepost hebt? Die tweets?
P.T.: Neen. Ik zeg u alleen dat ik nooit racistische uitspraken gedaan hebt. Punt.
U geeft wel toe dat u 2Plot bent, maar dat u …
P.T.: Dat geef ik niet toe. Dat heb ik op geen enkel ogenblik toegegeven.
Maar waarom is het een probleem om dat toe te geven als u zo recht …
P.T.: Ik moet dat niet doen.
Je zou kunnen zeggen …
P.T.: Mijnheer, ik heb geen goesting om aan u verantwoording af te leggen.
(Gesprek wordt beëindigd)
De ontmaskering van 2Plot
De tweets van 2Plot werden in het gerechtelijk milieu al een hele tijd met argusogen gevolgd, omdat ze magistraten, advocaten en politici viseren. Een van die vele ‘slachtoffers’ ging op zoek naar de ware identiteit van 2Plot en ontdekte dat achter het 2Plot-account advocaat en magistraat P.T. schuilgaat. Knack kreeg inzage in dat uitgebreide onderzoek van ruim honderd bladzijden.
Een belangrijk patroon in de tweets van 2Plot is zijn kennis van de juridische wereld. Hij geeft soms zeer gedetailleerde en technische commentaar over juridische zaken, wetgeving en publicaties uit het Staatsblad. P.T. heeft ook toegang tot data van de Hoge Raad voor de Justitie, zoals blijkt uit een beledigende tweet die hij verstuurde over een vrouwelijke kandidaat-vrederechter.
Een ‘onthullende’ tweet werd volgens onze bron op 12 februari van dit jaar verstuurd met een schermafbeelding van het Facebookprofiel van Michel Landuyt (de vroegere burgemeester van Middelkerke, nvdr.) met wie P.T. niet bevriend was, maar met wie hij wel vier Facebook-vrienden deelt. Twee van die vier vrienden zijn meteen identificeerbaar. Bij verdere vergelijking van de vriendenlijst van deze twee personen kom je uit op 24 vrouwen en 35 mannen, onder wie uiteraard Michel Landuyt zelf en een overleden persoon. 2Plot is dus met zekerheid een van die mensen.
Als je de inhoud van zijn tweets bij elkaar brengt – jurist en advocaat, interesse voor ondernemingsrechtbanken, het model van zijn motor, interesse voor paarden, grootvader, advocaat van KBC, enkele lezersbrieven – en die vergelijkt met posts van die 34 andere mannen, dan blijft er slechts een volledige match over, namelijk 2Plot. Zijn profielnaam klinkt bovendien als het anagram van zijn echte naam en hij post regelmatig foto’s van zijn motor, een Kawasaki 1400 GTR. Afbeeldingen van die motor komen terug op de Facebookpagina van zijn dochter.
Ten slotte valt de man als wij hem confronteren met zijn tweets helemaal niet uit de lucht. (zie kaderstuk) Integendeel, hij ontkent, ondanks aandringen, niet formeel dat hij 2Plot is. Zo’n ontkenning ligt nochtans voor de hand als eremagistraat P.T. helemaal niets te maken zou hebben met 2Plot. P.T. beroept zich wel op zijn ‘privacy’ en gaat opvallend ook in de verdediging over een aantal tweets met racistische toon.
En toch eremagistraat?
P.T. wordt straks 67, de leeftijdsgrens voor de magistratuur. Hij vroeg geen verlenging aan van zijn functie als magistraat, hoewel dat kan tot 70 jaar. Het Belgisch Staatsblad publiceerde een Koninklijk Besluit waarbij hem ontslag uit zijn ambt wordt verleend met de toelating ‘de titel van zijn ambt eershalve te voeren’.
Die eretitel, die hem werd toegekend door minister van Justitie Koen Geens (CD&V), is niet zonder belang. Dat betekent dat P. T. nog altijd een zitje kan hebben in verenigingen en commissies waar een magistraat lid van is, bijvoorbeeld een tuchtcollege.
Minister van Justitie Koen Geens benadrukt in een reactie dat hij ‘niet in kennis is gesteld of betrokkene deze anonieme twitteraar is en of de gerechtelijke instanties op de hoogte waren van deze berichten’. Hij voegt daar aan toe dat elke ontslagnemende plaatsvervangende rechter het recht heeft op een eretitel als hij of zij met pensioen gaat of ontslag neemt. ‘Tenminste als hij aan de voorwaarden voldoet. Dit is geen bijzondere gunst van de minister van Justitie. De voorwaarden voor deze titel zijn het ambt meer dan tien jaar te hebben uitgeoefend en een gunstig advies van de voorzitter van de rechtbank en het Parket- Generaal. De adviezen hebben in de eerste plaats betrekking op het geleverde werk.’
De eretitel kan wel worden ingetrokken. ‘Die beslissing moet gebaseerd zijn op een nieuw advies van het Parket-Generaal na het voorleggen van belastende feiten.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
