‘De geldkraan van onze overheid blijft niet eindeloos stromen’

‘Onze staatsschuld was al torenhoog voor de pandemie en groeide nog verder aan. De snel stijgende rentes lijken opnieuw een molensteen rond de nek van de Belgische schatkist te worden’, schrijft Kamerlid Christian Leysen (Open VLD).

Onze staat heeft steeds meer weg van een verzekeringsmaatschappij die bedolven wordt onder de claims. De Belgische overheden beschermden burgers en bedrijven tegen het ergste coronaleed, waardoor het aantal mensen dat in relatieve armoede dreigde te belanden zelfs daalde. De afgelopen maanden verzachtten verschillende energiedeals van de federale regering de bittere pil van stijgende energieprijzen. Allemaal terechte ingrepen die erger onheil voorkwamen, maar die uiteraard makkelijker zouden zijn als de overheidsfinanciën op orde zouden zijn.

Professor Ive Marx (UAntwerpen) stelde eerder deze week terecht de vraag of dit kan blijven duren. De linkerzijde zal ongetwijfeld ja knikken. De opeenvolging van crisissen creeërde een momentum om het overheidsbeslag nog verder uit te breiden. De ‘retour du coeur‘ klinkt aanlokkelijk voor tijdelijke maatregelen, maar dat tijdelijke blijkt een relatief begrip te zijn. Dat kan niet gezegd worden van onze investeringsgraad, die zelden een prioriteit is. Inmiddels blijft het wachten op de plannen van de socialistische ministers over structurele hervormingen van de arbeidsmarkt en de pensioenen.

Voor mij is het duidelijk. Dit kàn niet blijven duren. De geldkraan van onze overheid blijft niet eindeloos stromen. Onze staatsschuld was al torenhoog voor de pandemie en groeide nog verder aan. De snel stijgende rentes lijken opnieuw een molensteen rond de nek van de Belgische schatkist te worden. Volgens het meest recente rapport van het monitoringcomité lopen de jaarlijkse rentelasten terug op, van 6,5 miljard euro vandaag tot 9,2 miljard euro in 2027. Het blijft onvoorstelbaar hoe men doof blijft tegenover deze zorgwekkende evolutie.

Het valt te hopen dat de wapens in Oekraïne snel weer zwijgen, in de eerste plaats omwille van al het menselijke leed, maar ook omdat dat ruimte schept voor de uitdagingen die ons hier te wachten staan. Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van VOKA, verwacht een factuur van 60 miljard euro per jaar. Bovenop het te verwachten begrotingstekort in 2022 van 24,2 miljard euro gaat het over de vergrijzingsfactuur (18,8 miljard euro), meer investeringen (12,1 miljard euro), meer geld voor defensie (5 miljard euro) en de kosten van de klimaatuitdaging. De directe kosten waarmee de invasie van Oekraïne onze begroting zal bezwaren werden nog niet eens meegerekend.

Wil dat zeggen dat we daarom nu meteen de budgettaire broeksriem fors moeten aanhalen? Dat denk ik niet. Daarvoor is de economische situatie te sterk veranderd. Hoewel we uit een periode komen van sterke economische heropleving, zijn de vooruitzichten zeer onzeker. De inflatie loopt snel op, grondstoftekorten dreigen en her en der klinken er waarschuwingen voor een mogelijke recessie. Het risico op een terugval van de economische groei is niet ondenkbaar. Nu te sterk besparen, dreigt het groeipotentieel te ondermijnen.

Wél moeten we het nodige realisme aan de dag leggen. Overheidsuitgaven moeten we maximaal richten op welvaartscreatie. Dat betekent dus niet verder recurrente steun en subsidies blijven verlenen, maar inzetten op de investeringen met het grootste groeiperspectief. Er is ook niks mis met gericht besparen. Spaarzaamheid is geen schande, maar een noodzakelijke mindset. Het is niet omdat de EU-begrotingsregels tijdelijk on hold staan, dat we niet met de fijne kam door de uitgaven mogen gaan. Wie beweert dat we met een overheidsbeslag van 54% niet kunnen besparen, is ziende blind.

We moeten keuzes maken en hervormen. Ik wacht wat dit betreft met ongeduld op de PS-plannen om onze pensioenen te hervormen en onze arbeidsmarkt performanter te maken. Op die manier kan de grootste verzekeringsmaatschappij die onze staat is blijven draaien. Zo niet dreigen de verzekeringspremies omhoog te gaan, en we weten allemaal wat dat betekent.