De dans om het geld

De Europese Commissie wil de begroting van de Unie op peil houden met een Europese belasting.

Het gaat in de Europese Unie vaak en misschien te veel alleen over geld. Toch valt de prijs die lidstaten voor de werking van het Brusselse apparaat betalen in de praktijk mee. De werking van de Unie kost goed één procent van het gezamenlijke bruto binnenlands product van de lidstaten. Omdat het ene land rijker is dan het andere wordt de rekening niet helemaal gelijk verdeeld: er zijn landen die meer aan de Unie betalen dan ze terugkrijgen. Die zogenaamde ‘nettobetalers’ willen graag dat de Unie het met minder doet. Dat Europa er vaak niet zeer populair is, helpt om daar ook om wat extra zuinigheid te vragen. Dat komt dan zowel politiek als financieel goed uit.

Terwijl alle ogen op Griekenland waren gericht, begon in Brussel een ander gevecht om centen. De Europese Commissie stelde haar ontwerpbegroting voor 2014-2020 voor – Europa werkt altijd met perioden van zeven jaar. Onderhandelingen daarover tussen de lidstaten en het Europees Parlement moeten over anderhalf jaar tot een conclusie leiden: het parlement wil meer, de lidstaten minder. Zo’n ontwerp is altijd dansen op het slappe koord. Zeker nu het verschil van mening over het Europese geld nooit groter was.

Commissievoorzitter Jose Manuel Barroso presenteert een ontwerp dat voorziet in een stijging van de begroting met een kleine vijf procent, waarvan de lidstaten weinig mogen voelen. Hij stelt daarom tegen 2018 de introductie voor van een financiële transactietaks, een belasting op internationale geldstromen. Dat idee staat al langer op de agenda van sociale organisaties en van Europees links, maar het klinkt Europees rechts als een vloek in de oren. De Nederlandse minister van Financiën reageerde meteen ferm: ‘Belastingen zijn een nationale bevoegdheid.’

Er gaat ook nu al een deel geld uit belastingen direct naar Europa. Het probleem van Barroso is dat, bijvoorbeeld, de inkomsten uit douanerechten door de liberalisering van de handelsstromen en door vrijhandelsakkoorden allerhande worden aangevreten. Hij stelt diplomatiek voor om de uitgaven voor landbouw en sociale cohesie niet meer te laten groeien. Die zijn nu goed voor tachtig procent van de hele begroting en dat zorgt voor wrevel. Er zou meer geld gaan naar de strijd tegen terreur, onderzoek en innovatie, groene energie, en zo verder. Europa draait zo traag als een tanker. Landen willen vooral besparen op begrotingen waarvan ze zelf niet wijzer worden. De Fransen beloven oorlog als er in het landbouwbudget wordt geknipt en de Polen kunnen niet zonder geld uit de fondsen voor sociale cohesie. Nederland krijgt dan weer veel geld dat bestemd is voor onderzoek.

De Commissie klaagt dat de lidstaten wel minder geld voor Europa willen uittrekken, maar dat ze er tegelijk wel altijd meer van verwachten. Steun voor gedupeerde komkommerkwekers, bijvoorbeeld. Of een scherper banktoezicht. Het maakt deel uit van de politieke dubbelzinnigheid in veel hoofdsteden tegenover de Unie. Een hoge ambtenaar in Brussel voorspelt ‘een veldslag’. De eurosceptische Britse premier David Cameron eist dat de werken aan het nieuwe kantoorgebouw voor het voorzitterschap van de Europese Raad worden stopgezet: Herman Van Rompuy moet het maar doen met het kantoor dat hij nu heeft. Om maar te zeggen.