‘De aanhangers van de bitcoin lijken haast sekteleden’

De voorbije dagen haalde de bitcoin weer nieuwe recordhoogtes. Voor de ene is de digitale munt het geld van de toekomst, voor de andere een zeepbel.

Afgelopen weekwas een bitcoin bijna 20.000 dollar waard, een nieuw record. De voorbije drie maanden steeg de koers van de digitale munt met 75 procent. In vergelijking met maart is de klim nog spectaculairder, want toen kon je een bitcoin kopen voor minder dan 3500 dollar. Daar hoort een kanttekening bij: één dag nadat de bitcoin zijn nieuwe top had bereikt, verloor hij 14 procent van zijn waarde. Begin deze week was hij minder dan 16.000 dollar waard. Sommigen geloven nog steeds dat een bitcoin ooit 100.000 dollar waard zal zijn. Het minste wat je kunt zeggen, is dat de bitcoin een munt van hoogtes en laagtes is.

In 2008publiceerde een nog steeds onbekende auteur onder de schuilnaam Satoshi Nakamoto een artikel waarin de bitcoin werd gelanceerd: een cryptomunt waar geen centrale bank of financiële instelling bij te pas komt. Het artikel, dat ook in Nederlandse vertaling op het internet staat, schetst een munt die bestaat uit een computercode die alleen door de gebruikers in stand wordt gehouden via onlinenetwerken. De digitale munt wordt bijgehouden in een digitale portemonnee, zonder dat iemand er echt greep op heeft. De bitcoin heeft lak aan autoriteiten en heeft een anarchistisch trekje, nog iets wat hem voor sommigen aantrekkelijk maakt.

Er bestaanondertussen duizenden cryptomunten, maar de bitcoin is veruit de populairste. In het begin kon je de bitcoin nog zelf ‘delven’. Je computer moest dan enorm ingewikkelde berekeningen uitvoeren om een computercode voor de bitcoin te verkrijgen. Vandaag is dat onmogelijk, de berekeningen zijn veel te complex geworden. Het delven gebeurt nu in miningfarms, bedrijfjes gevestigd in Texas en China, waar de elektriciteit goedkoop is, want de berekeningen slurpen energie. Al die computers stoten bovendien gigantisch veel CO2 uit, wat van de bitcoin de meest vervuilende munt maakt.

Als beleggerkun je een bitcoin kopen op het internet, al zou het niet de eerste keer zijn dat oplichters er aan de haal gaan met je euro’s. Digitale munten worden ook gebruikt voor de financiering van illegale activiteiten als terrorisme, kinderporno en drugshandel. En ze worden aangewend als er losgeld moet worden betaald bij cybercriminaliteit, bijvoorbeeld om gehackte computers weer vrij te krijgen. Digitale munten zijn het smeermiddel voor misdaden.

Voor sommigenis de bitcoin de munt van de toekomst, al is hij vandaag geen wettelijk betaalmiddel en kan niemand je garanderen dat je hem kunt inwisselen voor ‘echt’ geld, voor dollars of euro’s. Cryptomunten zijn nu een louter speculatieve belegging. Vandaag wordt de vraag naar bitcoins extra aangedreven door de lage rente – veel spaargeld is op zoek naar wat rendement. En beleggers worden aangetrokken door de spectaculaire koersstijging, wat leidt tot nóg hogere koersen.

En laat datnet de omschrijving zijn die de Amerikaanse Nobelprijswinnaar en bubblewatcher Robert Shiller gaf aan een zeepbel: een situatie waarin nieuws over hogere prijzen het enthousiasme van beleggers opjaagt, waardoor steeds meer kopers zich melden en de koers nóg hoger gaat. Dat geldt voor aandelen, vastgoed, grondstoffen enzoverder, en ook voor cryptomunten. In het boek Investeren in de tweede helft van je leven, dat ik samen met Michaël Van Droogenbroeck heb geschreven, wordt het hoofdstuk over de bitcoin niet toevallig gevolgd door het historisch overzicht van de zeepbellen, van de tulpenmanie in de 17e eeuw tot de kredietcrisis in 2008. Want ‘de bitcoin is vandaag het beste voorbeeld van een zeepbel’, aldus Shiller, die daarin wordt bijgevallen door alle serieuze economen.

Een ijzeren wet in de economie zegt dat een zeepbel vroeg of laat uit elkaar spat. En dan worden de schuldigen lang niet altijd gestraft. Dat zal zeker ook bij de bitcoin zo zijn, want de initiatiefnemer van een cryptomunt blijft onbekend. Toch heeft de bitcoin nog steeds hevige verdedigers, die bij de minste kritiek in de pen kruipen en – vaak anoniem – heel boos reageren. Ook dat kom je wel vaker tegen bij een zeepbelbelegging: de aanhangers lijken haast sekteleden.