William Golding werd precies 100 jaar geleden geboren

De Britse auteur William ‘Lord of the Flies’ Golding (1911-1993) werd afgelopen weekend uitgebreid herdacht.

De 100 jaar geleden geboren William Golding werd afgelopen weekend herdacht met nieuwe edities van zijn eerste twee romans, ‘Lord of the Flies’ en ‘The Inheritors’, en een reeks evenementen in zijn geboortestreek Cornwall.

Vooral de campus in Cornwall van de universiteit van Exeter deed zijn duit in het zakje met onder andere een essaywedstrijd rond de grote thema’s uit Goldings oeuvre, een videoanimatiewedstrijd op basis van scènes uit zijn boeken en een reeks lezingen van John Carey, de auteur van de veelgeprezen biografie ‘William Golding. The Man who wrote Lord of the Flies’ uit 2009.

Zoals blijkt uit het programma ging het er ernstig toe in Cornwall en was echt uitbundig feesten niet aan de orde. Dat zou de misantroop William Golding immers niet kunnen smaken hebben. Zijn eigen leven ging niet bepaald over rozen en dat was vooral te wijten aan de strijd die hij leverde met zijn demonen. De man moet van gewelddadige seks heb gehouden, kampte met alcoholproblemen en depressies, en werd heen en weer geslingerd tussen schaamte en trots. Hij noemde zichzelf ooit “een monster in daden, woorden en gedachten.”

Als er al een rode draad in zijn uitgebreide en gevarieerde oeuvre te onderkennen valt, dan is het zijn donkere kijk op de mens en de menselijkheid. Al van bij zijn debuut ‘Lord of the Flies’ – zijn bekendste, meest geprezen en meest gelezen roman, tot ergernis van Golding zelf – was de toon gezet. Bijna een decennium na de Tweede Wereldoorlog en vanuit zijn eigen traumatische oorlogservaringen als lid van de Royal Navy, toont Golding dat beschaving, menselijke cultuur en ethiek slechts een vernislaag zijn waaronder onze primitieve instincten zitten te drummen om naar boven te komen. In extreme omstandigheden wordt de mens terug wat hij eigenlijk is: een beest.

In ‘Lord of the Flies’ (nu opnieuw vertaald als ‘Heer van de vliegen’) beschrijft Golding op een beklijvende manier hoe een groep schooljongens na een vliegtuigcrash op een onbewoond eiland, evolueert van naïeve blijheid om zoveel vrijheid en avontuur, naar een staat van absolute verschrikking. Geleidelijk aan beginnen de jongens zich over te geven aan hun instincten en vergeten ze dat ze van het eiland af willen geraken, koorleider Jack Merridew op kop. De enigen die nog een beetje rationeel of beschaafd handelen – Simon, Piggy en Ralph – worden op beestachtige wijze gedood of weten ternauwernood aan hun leeftijdsgenoten te ontsnappen.

De impact van ‘Heer van de vliegen’ valt moeilijk te overschatten. Van het boek werden wereldwijd zo’n 15 miljoen exemplaren verkocht, maar de culturele impact is nog veel groter dan die cijfers aantonen. De roman komt voor in talloze lijstjes met de beste Engelstalige romans ooit, zoals de ALL TIME 100 Novels van Time Magazine, en was natuurlijk verplichte kost voor miljoenen schoolkinderen.

Bovendien duiken in tal van literaire werken, songteksten, films en tv-series verwijzingen op naar deze confronterende klassieker. Geen clash in ‘Lost’ tussen Jack Shephard en John Locke zonder de tegenstelling tussen Ralph en Jack. En dan te zeggen dat ze bij uitgeverij Faber & Faber het manuscript in 1953 aanvankelijk weigerden. Met dank aan een nieuw personeelslid werd het in 1954 alsnog gerecupereerd.

Goldings tweede roman, ‘The Inheritors’, is veel minder bekend en werd nog niet naar het Nederlands vertaald. Ook voor de honderdste verjaardag van Golding gebeurde dat niet. Van de twee jubileumuitgaven werd alleen ‘Heer van de vliegen’ in het Nederlands uitgebracht. Jammer, want dit verhaal over de ondergang van de laatste stam Neanderthalers door toedoen van de Homo sapiens sapiens was Goldings persoonlijke favoriet.

Jeroen Bert