Voetbal, bloot en serotonine

Benno Barnard ging tijdens de paasweek kijken naar het voetbal van zoonlief én zong luidkeels mee met ‘God Save the Queen’.

Maandag Gedurende het voorbije weekend voetbalde Christopher op een internationaal toernooi in Blackpool. Ook was het Pasen. Met Pasen stierf mijn moeder, nu alweer zestien jaar geleden, en dat feest – ach, wat een mooi feest! het maakt met behulp van een volkomen waanzinnig verhaal het leven draaglijk – is voor mij voorgoed verward geraakt in het struikgewas van mijn zenuwstelsel. Maar in plaats van de anglicaanse hoogmis nam ik dus deel aan de riten van een andere godsdienst. De lob waarmee mijn zoon de halve finale besliste verving de opstanding; de beker die hij naar het zenit ophief, aanvoerdersband om de arm, was de alternatieve avondmaalskelk; de communie was een communie van over elkaar heen rollende spelers. Ik was opgetogen en vervuld van gemis.

Dinsdag Na de finale verbroederden ze met de tegenstanders, een clan Schotten, door wier speelstijl nog het boomstammensmijten heen schemerde.

Woensdag

Blackpool. In die populaire Engelse badplaats werd dagelijks een sociale tragedie over de Britse arbeidersklasse opgevoerd. In de pantoffelparade der obesen slurpten de tienermoeders boven de kinderwagen van hun sigaret. Soms sjokte er een achttienjarige vader naast, maar meestal was er niemand te vinden die deze rol wilde spelen. Op de achterkant van een kaalgeschoren mannenschedel was een abstract patroon getatoeëerd, dat eruitzag als een labyrint – ik beweerde dat het een uitwendige weergave van de hersenen betrof. ‘Je ziet de voornaamste functies,’ zo betoogde ik. ‘Kijk maar: vreet, zuip, neuk, slaap, vreet…’ De huid van de meeste mannen was trouwens op de wijze der Maori’s verlucht; en de meeste vrouwen onder de dertig droegen weinig meer dan hun blootje, wiebelend, en later op de avond struikelend, op waanzinnige, parodistische hakken, waardoor een beetje hoer zich beledigd zou voelen. Een paar keer zag ik in deze massa ook Pakistaanse vrouwen met een zwarte doek voor hun gezicht. Zo sloeg ik twee vormen van terreur tegen de tweede sekse gade.

Donderdag

De Britse arbeidersklasse. Al mijn emancipatorische sympathieën ten spijt, en ondanks mijn diepe liefde voor Engeland, voelde ik een walging die de peristaltiek verstoorde. Hoe kun je een volk verheffen met zulke ziekelijke ledematen? Het leek ook een soort schimmenspel over de postmorele samenleving. Het was Pasen. Niemand ging naar de kerk. Niemand hoeft naar de kerk te gaan, zelfs niet met Pasen, maar er was onmiskenbaar een verband, zoals er ook een verband bestond tussen het ontbreken van andere organisatievormen – een socialistische bijvoorbeeld – die dit volk ethisch en esthetisch benul zou bijbrengen.

Vrijdag

Ik lees dat het chemisch profiel van ons brein een gunstige invloed ondergaat van de rituele handelingen en de sociale interactie in een kerk. De gelovige voelt zich aanvaard, veilig, opgenomen in een groter geheel. De hartslag daalt, het zuurstofverbruik daalt, de bloeddruk daalt – en de serotonine vloeit rijkelijk. Die stof maakt ons blij. Goed zo. Het evolutionaire nut van religie is daarmee aangetoond. Maar deze hele biologische analyse is naast de kwestie. Neodarwinisten maken altijd deze redeneerfout: ze graven in de archeologie van onze lichamelijkheid de oorzaak van een verschijnsel op, maar negeren de reden ervan. De premisse luidt: er is geen reden, het leven is een zichzelf voortstuwend en eeuwig doortollend stekeblind proces.

Zaterdag

Welaan, de neodarwinisten beschouwen de kerk dus als een serotoninefabriek. Een restaurant is een vitamine- en vezelfabriek. Een concert zorgt voor geruststellende interne vibraties. Een moderne dichtbundel bevredigt onze puzzeldrift, die nog uit het oerwoud stamt, waar onze voorouders immers hun weg doorheen moesten banen. Goeie help, wat vormt dat neodarwinisme toch een saai epos! En dat komt doordat het niet narratief van aard is. Het heeft geen verhaal te bieden. Het is alleen maar waar.

Zondag De huwelijksdienst in Westminster Abbey bevredigde al mijn anglicaanse driften. Een subliem beeld was dat van de zwijgend naar een metafysisch punt achter het hoogaltaar starende Koningin tijdens het ‘God Save the Queen’ (dat ik luidkeels heb meegezongen). De Prins-gemaal zong wel dat zijn echtgenote goedgunstig en nobel was, maar hij zong natuurlijk – zonder het te beseffen – over een andere koningin, een mythische moeder, die ons allen zoogde… Hoor ik daar weer iemand over het ondemocratische karakter van koningshuizen zeuren? Maar je hoeft toch niet in de monarchie te geloven om je dochtertje ‘prinses’ te noemen?

Maandag

De Partij voor de Dieren van Marianne Thieme wil het ritueel slachten verbieden. Een dierenpartij lijkt me, net zoals de bioindustrie, een uiting van beschavingsdecadentie. Een verbod treft de Joden, want voor de moslims schijnt verdoven geen probleem te zijn. Waarom roept die sektarische mevrouw Thieme niet: ‘Wat heeft dat arme varken misdaan, dat de Joden het hun bord niet waardig keuren?’