Griekse crisisthriller van Petros Markaris

Griekenland in crisis, Engeland onder Thatcher, Rusland met Stalin. Fred Braeckman koos drie betere misdaadromans voor juli.

Het ontbrak de jongste tijd de Griekse schrijver Petros Markaris (75) niet aan belangstelling. Een pak journalisten wilden zijn mening kennen over hoe het nu eigenlijk zat met Griekenland, Europa, de euro, de besparingen. Markaris is geboren in Istanbul maar heeft al veertig jaar de Griekse nationaliteit. Hij studeerde economie en spreekt Grieks, Turks en Duits; vertaalde Goethe en Brecht in het Grieks, werkte met Angelopoulos aan een paar scenario’s voor films. Een duivel- doet-al met uitgesproken meningen die bovendien ook nog politieromans schrijft. Zijn jongste thriller gaat over een seriemoordenaar die rijke inwoners van Athene vergiftigt. Ze hebben allen gemeen dat ze zo goed als geen belastingen betalen. De proloog van ‘I Paraiosi’ is niet alleen bijzonder actueel, maar ook prangend: vier oudere vrouwen plegen zelfmoord omdat ze met hun mager pensioen niet langer hun geneesmiddelen en de dokter kunnen betalen. Commissaris Kostas Charitos heeft begrip voor de seriemoordenaar. Zijn eerste slachtoffer is een rijke chirurg. ‘Hij opende eerst de portefeuille van zijn patiënten en daarna pas gebruikte hij het scalpel,’ mijmert Charitos. Jammer genoeg is: ‘I Paraiosi’ nog niet in het Nederlands vertaald. Je kunt intussen wel genieten van ‘Nachtvlinder‘. De knorrige politieman gaat ondanks zijn hartklachten op zoek naar de moordenaar van een nachtclubuitbater. Sober geschreven en meteen een uitstekende gids voor wie naar Athene trekt.

Het is 1980 en in het noorden van Engeland maakt de ‘Yorkshire Ripper’ zijn 13de slachtoffer. De seriemoordenaar maakt van de streek een angstaanjagende plek om te leven. De politie van West Yorkshire is tegen haar taak niet opgewassen. Dertien moorden op vijf jaar tijd, geen enkele vrouw lijkt nog veilig te zijn. Die bangelijke periode vormt de achtergrond van The Red Riding Quartet, vier meesterlijke, betonharde thrillers van de Brit David Peace. In het Nederlands verschenen eerder al ‘1974’ en ‘1977’. Van de maand brengt Cargo nu ook ‘1980‘ uit. Het is een moedig initiatief, want Peace schrijft niet zomaar geruststellende misdaadromans vol zekerheden. De speurtocht naar moordenaar Peter Sutcliffe is de aanleiding voor Peace om over zijn geboortestreek te schrijven en zich vragen te stellen. Over de pijnlijke stakingen in de mijnen van Yorkshire, de werkloosheid, de armoede, het meedogenloze bewind van Thatcher, de corrupte politie. Peace schrijft overrompelend geschiedenis, verpakt ze als roman en benadert op die manier de waarheid. Ook qua stijl is hij uniek: nerveus, somber, overtuigend, martelend. Een unieke stem in de misdaadliteratuur. Of beter: in de literatuur tout court.

De Russen hoopten de Duitse invasie te kunnen tegenhouden met een soort supertank, de T34. Een gevaarte dat 30 ton woog en uiteindelijk tot lang na de Tweede Wereldoorlog dienst heeft gedaan. In 1939 gaf Stalin opdracht een vloot T34-tanks te bouwen en stelde daarvoor de nodige fondsen ter beschikking. Tot zover de feiten. Sam Eastland, het pseudoniem van de Amerikaans-Britse auteur Paul Watkins, verwerkte het historische gegeven tot een meeslepende thriller, ‘Het geheime wapen’. Meteen de tweede misdaadroman van Eastland met inspecteur Pekkala, een Fin die eerst de vertrouwensman van de tsaar was en na de revolutie naar Siberië werd verbannen. Om zijn kwaliteiten als speurder haalde Stalin hem terug naar Moskou. Als de Russische ontwerper van de T34 wordt vermoord nog vóór het productieproces kan beginnen, vreest Stalin dat een groep gewezen pro-Duitse soldaten van de tsaar achter de moord zitten. Wellicht met de bedoeling meer vaart achter de Duitse invasieplannen te zetten. Pekkala krijgt carte blanche om de zaak te onderzoeken. Net als het eerste deel van de reeks, ‘Het oog van de rode tsaar’, heeft dit vervolg veel trekjes van een avonturenroman met soms slapstick-elementen.

Fred Braeckman