Graphic novels dingen mee naar literaire prijzen

Nadat twee graphic novels de shortlist van de Costa Awards haalden, maakte ook de nieuwe juryvoorzitter van de Man Booker Prize bekend dat de prijs openstaat voor graphic novels.

Het is niet eenvoudig een graphic novel te definiëren. Een roman is het zeker niet, want deze bestaat in principe enkel uit woorden. Een graphic novel gewoon een strip noemen, is het genre dan weer oneer aandoen. En is het wel een genre? Of is het een medium dat verschillende genres dient, het een al meer aanleunend bij een klassieke strip, het andere dichter bij een roman met illustraties.
Bryan Talbot, die samen met zijn vrouw Mary genomineerd werd voor hun grafische biografie ‘Dotter of her Father’s Eyes’, vindt alvast dat graphic novels meer aandacht verdienen en is dus opgetogen over zijn plek op de shortlist van de Costa Award. “Ik denk dat dit heel wat is voor het stripmedium in het algemeen. Het is een voorbeeld van hoe strips steeds meer worden gewaardeerd als een volwaardige kunstvorm.” Dat vertelde hij The Guardian, waar hij de strip trouwens ook consequent “een medium” noemde en niet een genre. “Ze kunnen eender welk verhaal vertellen. Mensen lijken zich niet te realiseren dat er heel wat kwaliteitsvol werk bestaat dat de leestijd waard is van elke intelligente persoon.”

Ook Robert Macfarlane, de nieuwe juryvoorzitter van de Man Booker Prize, ziet iets in een opgedreven competitie tussen romans en graphic novels. Hij vertelde The Daily Telegraph dat het werk van schrijvers als Charles Dickens in de 19de eeuw werd uitgegeven met illustraties. Mochten uitgevers ook graphic novels voor literaire prijzen indienen, dan zou dat volgens Macfarlane in ieder geval heel wat discussie losweken.

Niet iedereen is even enthousiast. Ion Trewin, de man achter de Booker, geeft toe dat graphic novels niet formeel geweerd worden, maar dat hij toch sterk zou moeten overtuigd worden van de meerwaarde van hun deelname. En volgens de voormalige Booker-laureate AS Byatt zijn de twee onvergelijkbaar en horen ze dus niet in eenzelfde wedstrijd thuis. “Ik denk dat graphic novels net zo goed als conventionele romans een vorm van kunst kunnen zijn, maar ze verschillen volledig van het soort kunst dat bijvoorbeeld Hilary Mantel bedrijft.’

Vergelijkbaar of niet. De graphic novels in kwestie moeten niet vrezen dat ze niet ernstig zullen worden genomen of zullen worden afgedaan als veredelde strips. Hun literaire gehalte en narratieve kwaliteit staan buiten kijf.

Hilary Mantel – die na de Booker vorige maand ook de populaire Costa Prize kan binnenhalen voor ‘Het boek Henry’ – neemt het op tegen ‘Days of the Bagnold Summer’ van Joff Winterhart, over de relatie tussen een verveelde, metalminnende tiener en zijn moeder, 52 jaar oud en werkzaam in een bibliotheek. Alles dus wat haar zoon saai vindt. Winterhart vertelt het aan de hand van sobere zwart-wittekeningen die alle aandacht aan het verhaal en de uitdieping van de personages laten.

‘Dotter of her Father’s Eyes’ van Mary en Bryan Talbot haalde de selectie van de categorie ‘biografie’ en doorbreekt vormelijke en inhoudelijke genrebarrières. Zo schreven/tekenden de Talbots het verhaal van Lucia Joyce, de labiele dochter van James Joyce, vermengden ze dat met de herinneringen van Mary Talbot aan haar eigen jeugd als dochter van een nogal dominante Joyce-kenner, en goten ze dat in een vorm die de non-lineaire sfeer van de boeken van Joyce oproept. Behoorlijk uitdagende lectuur, dus, en qua literaire ambities in ieder geval meer verwant aan de roman dan aan de gemiddelde strip.

Jeroen Bert