Enkele boeken die hun weg niet vonden naar de Knack-bladzijden, maar toch uitstekend zijn en dus een plek verdienen onder uw kerstboom.
1. Vandaag ik, morgen jij. Rood, wit en zwart in Breendonk – Jos Vander Velpen – EPO
Het is al het derde boek van advocaat Jos Vander Velpen over het concentratiekamp Breendonk. Ditmaal draait zijn verhaal rond Jan Van Calsteren, een linkse (‘rood’) en Marcel Arras, een rechtse (‘wit’) verzetsstrijder. In Breendonk ondergingen zij het terreurregime van de twee beruchte kampbeulen (‘zwart’) Fernand Wyss en Richard De Bodt. Wyss stierf in 1947 aan de paal, De Bodt in 1975 in bed. Voor de oorlog waren het vier gewone mannen en jongens. Wat heeft hen gemaakt tot wat ze geworden zijn? Een confronterende insteek, ook – zeker – voor jonge lezers.
2. Vleugelman. Godfried Bomans 1913-1971 – Gé Vaartjes – (Querido Facto)
In de woelige jaren 1960 werd schrijver Godfried Bomans een nationaal symbool van Nederland. Nochtans was Bomans katholiek en enigszins conservatief. Maar hij was ook voortdurend dwars, tegendraads en bovenal humoristisch. Het steeds progressievere Nederland omarmde hem als een publieke intellectueel, hij werd bovendien een van de eerste tv-vedetten. Wie de ongemeen boeiende biografie Vleugelman. Godfried Bomans 1913-1971 van Gé Vaartjes (Querido Facto) leest, vraagt zich voortdurend af of Bomans, een icoon van het moderne Nederland, vandaag nog erkenning zou krijgen in dat land zoals het intussen geworden is.
3. De wereld van Clovis – Jeroen W.P. Wijnendaele – Ertsberg
Eigenlijk stond dit boek op één. Tot ik merkte dat De wereld van Clovis (Ertsberg) van de Gentse historicus Jeroen W.P. Wijnendaele, die nu in Duitsland werkt, al eind 2024 verscheen. Maar omdat ik dit briljante relaas van ‘de val van Rome en de geboorte van het Westen’ pas in januari las, klasseer ik het toch nog bij de beste boeken van 2025. Wijnendaele vernietigt eigenhandig alle clichés over barbaarse Germanen die het geciviliseerde Rome overspoelden. Maar dat betekent niet dat het er zachtaardig aan toe ging. Vergeleken met de dadendrang van lieden als Childebert, Childerik en Chloderik lijkt Games of Thrones een braaf en stichtend verhaal. Ook in de vijfde eeuw was oorlog een vorm van politiek.
En ook: Ertsberg-uitgever Karl Drabbe gaf in 2025 te veel goede boeken uit. Daarom is hier – de beperkingen van een topdrie, vervelend – geen plaats om de gepaste waardering te geven aan Joris Van Severen. Van katholiek naar fascist van Christian de Borchgrave.
