Nadia Nsayi

‘Brengen Reynders en De Croo een moedige boodschap in Congo?’

Nadia Nsayi Nadia Nsayi is beleidsmedewerker Centraal-Afrika bij Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen.

Vandaag vertrekken de ministers Didier Reynders (Buitenlandse Zaken) en minister Alexander De Croo (Ontwikkelingssamenwerking) naar Congo. ‘Is dit bezoek het begin van een moediger en daadkrachtiger Belgisch beleid voor het vredesproces in Congo’, vraagt Nadia Nsayi van Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen zich af.

Oost-Congo wordt al twintig jaar geteisterd door oorlog en onveiligheid. Uit een VN-rapport over de situatie in 2014 blijkt dat Congolese en buitenlandse rebellengroepen nog altijd dit gebied terroriseren. Ze plunderen, verkrachten en moorden. Sommige groepen zijn betrokken bij de illegale handel van grondstoffen, niet zelden in samenwerking met politici en regeringsmilitairen.

Uitvoering van vredesakkoord uit 2013

Op 24 februari 2013 ondertekenden de VN en 11 Afrikaanse landen, waaronder Congo en de buurlanden, een vredesakkoord in Addis Abeba (Ethiopië). Dit akkoord moest een einde stellen aan de oorlog tussen Congo en de rebellengroep Mouvement du 23 mars (M23). Volgens de VN kreeg M23 steun van buurland Rwanda.

Het vredesakkoord leidde tot verschillende initiatieven die hoopvol waren voor het vredesproces in Oost-Congo: de benoeming van een VN-gezant, de versterking van de VN-vredesmissie MONUSCO en het Congolese leger, de sancties tegen Rwanda en de uitlevering van oorlogsmisdadiger Bosco Ntaganda aan het Internationaal Stafhof.

Twee jaar later heeft hoop plaatsgemaakt voor nieuwe onzekerheid en angst. Prangende dossiers vragen om een oplossing. De Belgische ministers moeten daarom in Congo aandringen op de volledige uitvoering van het vredesakkoord uit 2013. Maar België, dat als betrokken partner vermeld wordt in het akkoord, mag zelf ook meer politieke moed en daadkracht tonen. Ons land moet een visie uitwerken om het vredesproces in Congo actief te ondersteunen.

Ontwapening van M23-rebellen

In 2013 keurde Congo een plan goed voor de ontwapening van rebellen en hun re-integratie in de samenleving. De uitvoering kost ongeveer 85 miljoen dollar over een periode van vier jaar. De ministers kunnen de aanslepende onveiligheid in Oost-Congo concreet aanpakken door samen met de Congolese regering en andere internationale partners de uitvoering van het plan te financieren en te begeleiden.

Zelfs na de militaire ‘nederlaag’ van M23, eind 2013, blijft de rebellengroep een bedreiging vormen voor Oost-Congo. Honderden M23-rebellen, onder wie militaire en politieke leiders, vluchtten naar Rwanda en Oeganda. De rebellen werden nog niet ontwapend. De vrees bestaat dan ook dat M23 vanuit de buurlanden een nieuwe militaire opstand start in Congo. Onze ministers kunnen aandringen op de totale ontwapening van M23 en de berechting van de leiders die gezocht worden voor oorlogsmisdaden.

Een adequaat antwoord op deze uitdagingen vraagt politieke moed en daadkracht.

Globale aanpak van het Rwandese FDLR

Ondertussen zijn de ogen ook gericht op het FDLR (Forces démocratiques de libération du Rwanda). Die rebellengroep ontstond na de Rwandese genocide van 1994. Het FDLR is één van de gevaarlijkste gewapende groepen in Oost-Congo. In 2014 vaardigde de internationale gemeenschap een ultimatum van zes maanden uit, dat afliep op 2 januari 2015.

Tegen dan moest het FDLR de wapens vrijwillig neerleggen, anders zou de ontwapening afgedwongen worden met een militaire actie. De ontwapening kwam er niet. Onder internationale druk kondigde Congo eind januari een militaire operatie tegen het FDLR aan. Minister Reynders reageerde positief op die aankondiging.

Maar een uitsluitend militaire logica brengt geen vrede in Oost-Congo. Vorige operaties konden het FDLR niet verslaan. Bovendien leven de rebellen tussen Rwandese vluchtelingen en Congolese burgers. Dat maakt het risico op burgerslachtoffers zeer groot. Een oplossing voor het FDLR-probleem vergt militaire, maar zeker ook diplomatieke, politieke, juridische, sociale, humanitaire en economische initiatieven van Congo, Rwanda en de internationale gemeenschap. De Belgische ministers kunnen een globale aanpak van het FDLR bepleiten. Ook dit vraagt moed en daadkracht.

Organisatie van eerlijke verkiezingen in 2016

De oorlog in Oost-Congo mag niet worden losgekoppeld van de politieke situatie in de hoofdstad. Het verkiezingsproces overheerst al maanden het politieke debat. Congo plant lokale en provinciale verkiezingen in oktober 2015 en parlementaire en presidentverkiezingen in november 2016. Het mandaat van president Joseph Kabila loopt in 2016 af en hij mag zich volgens de grondwet niet meer kandidaatstellen.

Er zijn echter signalen dat het Kabila-kamp aan de macht wil blijven. Een uitstel van de verkiezingen is een mogelijk scenario.

Nochtans is er een breed politiek en maatschappelijk draagvlak voor de organisatie van eerlijke presidentsverkiezingen vóór het einde van 2016. Belangrijke organisaties uit het middenveld en oppositiepartijen, de gezaghebbende katholieke kerk en zelfs coalitiepartners roepen de president op tot respect voor de grondwet. Sinds januari 2015 moet Kabila ook meer rekening houden met straatprotest. België kan helpen met de organisatie van eerlijke verkiezingen in 2016.

Democratische en vreedzame machtsoverdracht

De ongunstige interne situatie maakt het voor president Kabila moeilijk om aan de macht te blijven, tenzij met intimidatie en geweld. De houding van buurlanden zoals Rwanda en Angola, Afrikaanse bondgenoten zoals Zuid-Afrika en internationale partners zoals de VS en de EU zal ook bepalend zijn voor Kabila’s politieke ambities en toekomst.

De Democratische Republiek Congo bevindt zich in een cruciale pre-electorale periode. Rebellen in Oost-Congo, politieke instabiliteit in de hoofdstad en een gespannen verkiezingsproces vormen een explosieve cocktail voor het kwetsbare vredesproces. Ter ondersteuning van dat proces moet België actief meewerken aan een democratische en vreedzame machtsoverdracht tussen president Joseph Kabila en zijn opvolger in 2016.

Brengen de Belgische ministers deze actuele en moedige boodschap in Congo ?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content