‘Belgische wetgeving is afgestemd op traditionele gezin: Groeiende groep singles is hiervan de dupe’

Het aantal eenpersoonsgezinnen zal de komende jaren nog toenemen, maar de Belgische regelgeving hinkt achterop. Dat schijft Carla Dejonghe, voorzitter van all1, een belangenvereniging voor alleenwoners.

1 op 3 Belgische huishoudens bestaat vandaag uit 1 persoon. In grote steden zoals Brussel is dat zelfs al 1 op 2. Alle bevolkingsprognoses wijzen in dezelfde richting: het aantal eenpersoonsgezinnen zal de komende jaren nog verder toenemen, een tendens die ook geldt voor andere Europese landen. Het is één van de opvallendste demografische ontwikkelingen van de laatste decennia, maar de Belgische regelgeving blijft hoofdzakelijk afgestemd op het traditionele gezin. De groeiende groep alleenstaanden is hiervan al te vaak de dupe. Die groep is trouwens zeer divers, gaande van vrijgezellen en gescheiden personen tot weduwen/weduwnaars en alleenstaande ouders.

Cijfers van de OESO geven aan dat de Belgische alleenstaanden zonder kinderen de zwaarst belaste mensen ter wereld zijn. In 2013 ging maar liefst 55.8 % van hun brutoloon naar belastingen en sociale zekerheid. Maar ook de regelgeving rond successierechten zijn een doorn in het oog van veel alleenstaanden. Voor wie zijn erfenis wilt nalaten aan zogenaamde ‘derden’, bijvoorbeeld een goede vriend, nicht of petekind, geldt de maximale erfbelasting. In Vlaanderen betaalt de erfgenaam dan tussen 45% en 65% erfbelasting. In Brussel en Wallonië loopt dat zelfs op tot 80%.

Maar ook op tal van andere vlakken benadeelt de regelgeving alleenstaanden. Zo hebben koppels recht op het dubbel aantal fiscaal aftrekbare dienstencheques voor poetshulp én een dubbele woonbonus (de belastingvermindering voor de enige en eigen woning). Daarnaast kan je enkel zorgverlof nemen om je te ontfermen over een zwaar ziek gezins- of familielid (tot de tweede graad). Zieke alleenstaanden die niet (meer) kunnen terugvallen op familie, moeten dus hopen dat iemand uit hun omgeving bereid is om onbetaald verlof te nemen om hen te verzorgen.

Wat zijn de gevolgen van politieke beslissingen voor alleenwoners?

Het zijn maar enkele voorbeelden van hoe we het de vele alleenstaanden in ons land soms knap lastig maken. Daarom pleit ik als Brussels parlementslid al verschillende jaren voor een ‘singlesreflex’ in het beleid, waarbij beleidsmakers alle politieke maatregelen die genomen worden ook toetsten aan hun (soms zware) gevolgen voor alleenwoners. Daarnaast lanceerde ik in 2013 een enquête bij de Brusselse alleenstaanden om te peilen naar hun noden en bezorgdheden. Op basis van deze initiatieven werd ik via allerlei kanalen gecontacteerd door tal van alleenstaanden, uit alle windstreken en met uiteenlopende profielen, die me vroegen om hiermee verder te gaan en op te komen voor hun belangen.

Zo groeide het idee om een belangenvereniging voor ‘alleenwoners’ op te richten, zoals dit al in andere Europese landen bestaat. We zijn de afgelopen maanden met een diverse groep geëngageerde ‘ervaringsdeskundigen’ rond de tafel gaan zitten om een duidelijke missie uit te werken voor de vereniging, die de naam ‘all1’ kreeg.

All1 is alvast ambitieus. In de eerste plaats willen we de belangen verdedigen van alle Belgen die, om uiteenlopende redenen voor een korte of langere tijd, alleen wonen. Zij worden ten gevolge van een onaangepaste regelgeving namelijk met een aantal problemen geconfronteerd die niet gelden voor koppels. Een grondige doorlichting van onze huidige regelgeving om de bestaande pijnpunten bloot te leggen zou alvast een goed begin zijn. All1 wil hierover een maatschappelijk en politiek debat op gang brengen, maar ook wetenschappelijk onderzoek rond de thematiek bevorderen. In tegenstelling tot de Amerikaanse academische wereld, hebben Belgische onderzoekers nog te weinig hun licht laten schijnen over deze belangrijke demografische evolutie en diens gevolgen. We werken daarom nu al samen met de Wetenschapswinkel. Daarnaast trachten we alleenstaanden correct te informeren over hun rechten en hen bij te staan in hun zoektocht naar informatie. We hopen dat onze beweging kan uitgroeien tot een platform waarop alle betrokkenen en belanghebbenden informatie kunnen uitwisselen.

Klassiek gezien niet langer alleen als norm

Eén ding is duidelijk, het klassieke gezin kan niet langer (alleen) fungeren als norm bij het opstellen van regelgeving. Naast het nieuw samengestelde gezin is ook de alleenstaande een realiteit in het België van de 21^ste eeuw. Het streefdoel van all1 is dus om te komen tot een leefvormneutrale regelgeving binnen een maatschappij met een meer waarheidsgetrouw beeld van de zeer diverse groep alleenwoners.

Dit betekent ook komaf maken met het clichébeeld van de jonge happy single die volop geniet van het vrijgezellen- en stadsleven. De werkelijkheid is nu eenmaal complexer.

.