De Oost-Vlaamse textielfamilie Santens was verbonden aan drie offshores op de Britse Maagdeneilanden en de Seychellen. Opvallend: fiscaal expert en commentator Michel Maus treedt op als advocaat voor een tak van de familie.
Op 9 oktober 2008 vielen financiële speurders in opdracht van het parket van Oudenaarde binnen bij de Oost-Vlaamse zakenfamilie Santens, bekend van de gelijknamige badhanddoeken en het huishoudlinnen. Liefst 75 speurders voerden huiszoekingen op 15 plaatsen in Brussel, West- en Oost-Vlaanderen. De actie kaderde in een grootschalig gerechtelijk onderzoek naar fiscale fraude, witwassen en schriftvervalsing, en was toegespitst op buitenlandse constructies in belastingparadijzen. Lieven Santens, voormalig burgemeester van Oudenaarde (1988-2000), zijn neef baron Marc Santens en vier andere gezinsleden werden door de onderzoeksrechter in verdenking gesteld.
De Panama Papers onthullen nu welke financiële constructies leden van de Santens-familie precies hadden opgezet. Het gaat om drie offshores: Virage Commercial S.A., in 2004 opgericht op de Britse Maagdeneilanden; Sorrento Corp, in 2006 opgericht op de Seychellen; en Niove Global, in 2010 opgericht op de Seychellen. Alle drie kwamen tot stand met de hulp van Société Générale Bank & Trust in Luxemburg en het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca. Bovendien waren ze elk eigenaar van een bankrekening bij Société Générale.
Waarom Luxemburgse bankrekeningen aanhouden via offshores in exotische bestemmingen? De meest plausibele verklaring lijkt de Europese Spaarrichtlijn, die in 2005 in het leven werd geroepen. Het gaat om een roerende voorheffing op de spaartegoeden van personen – niet van bedrijven. Tijdens het SwissLeaks-schandaal werd al duidelijk dat HSBC Private Bank in Zwitserland dat achterpoortje gebruikte door rekeningen gelieerd aan personen te vervangen door rekeningen gelieerd aan bedrijven – uiteraard omwille van fiscale redenen.
De drie offshores hadden nog iets gemeenschappelijk: bij de oprichting werden voor elk van de bedrijven aandelen aan toonder uitgegeven. Financiële experts zijn het erover eens dat die aandelen aan toonder een extra laag van geheimhouding vormen. Enkel wie zo’n aandeel aan toonder fysiek bezit, is eigenaar van het bedrijf. De namen van de uiteindelijk begunstigden staan nergens vermeld. De voorbije jaren hebben echter meer en meer landen besloten om aandelen aan toonder niet langer toe te laten.
Zo werden alle offshores uit de Britse Maagdeneilanden verplicht om voor eind 2009 alle aandelen aan toonder te vervangen door aandelen op naam. Dat gebeurde ook bij Virage Commercial, waardoor duidelijk werd wie er precies achter de offshore schuilging. In 2009 reikte Virage aandelen uit op naam van het koppel Claire en Lieven Santens (Lieven is in januari 2015 overleden).
Hetzelfde plaatje bij de twee offshores op de Seychellen. Sorrento Corp schreef in 2014 aandelen uit op naam van de broers Frank en Johan Santens, en in dezelfde week gaf Niove Global aandelen uit op naam van Frank, Johan, Marleen en hun ouders Helena en Herman Santens. Die laatste is trouwens de broer van Lieven Santens.
‘De kinderen van wijlen Lieven Santens bevestigen dat hun vader eigenaar was van de vennootschap Virage Commercial’, reageert hun advocaat Raf Verstraeten. ‘Deze kwestie maakte het voorwerp uit van een fiscale en strafrechtelijke minnelijke schikking met de fiscus en parket. Alle verschuldigde belastingen werden betaald. De schikking houdt geen strafrechtelijke erkenning in, maar laat toe het verleden af te sluiten.’ In december 2015 berichtte De Tijd al over de minnelijke schikking in het kader van de lang aanslepende belastingfraudezaak. Daarbij zou 4,5 miljoen euro betaald.
Los daarvan staat het dossier rond Herman Santens. Michel Maus, die daarin optreedt als advocaat van Herman, zijn echtgenote en de kinderen, bevestigt dat de Seychellen-offshores Sorrento Corp en Niove Global voorwerp zijn van het gerechtelijk onderzoek. ‘Dat dossier is doorverwezen door de raadkamer’, zegt Maus, die benadrukt dat de Luxemburgse rekeningen en offshores in kwestie intussen zijn opgedoekt. ‘Het is de bedoeling dat ook deze zaak met een minnelijk schikking wordt geregeld, dus dat er een akkoord wordt gesloten met de Bijzondere Belastinginspectie en het parket, maar omwille van de complexiteit sleept dat wat langer aan.’
Société Générale in Luxemburg liet niet enkel voor de familie Santens offshores oprichten. Ook zeven andere personen op de PanamaPapers-lijst met 732 Belgische burgers en inwoners werden door Société Générale bediend, onder meer met bedrijven op de Seychellen. Onder hen bijvoorbeeld een West-Vlaams koppel uit de vleesindustrie (offshore: Megane Star Invest Inc.) en een vloerder uit de provincie Antwerpen (offshore: Amandier Corp).
Uit gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca blijkt bovendien dat Société Générale minstens 460 bedrijven liet oprichten voor zijn internationale cliënteel, onder meer op de Britse Maagdeneilanden, Panama en de Seychellen.
In een reactie laat Société Générale Bank & Trust weten geen commentaar te geven op individuele gevallen omwille van confidentialiteit, en geen cijfers te communiceren behalve in officiële publicaties. Verder geeft de bank aan te werken binnen een strikt gereguleerd nationaal en internationaal kader, en ook de nieuwe antiwitwas-normen van de Financial Action Task Force toe te passen.
‘Wat Belgische klanten met activa op onze Luxemburgse rekeningen betreft, hebben we hen geïnformeerd over -en communiceren we ook proactief met hen over- hervormingen in de fiscale wetgeving en initiatieven in het Koninkrijk met het oog op het faciliteren van de regularisatie.’
De bank zegt ook jaarlijks informatie door te geven aan de Belgische fiscus over Belgische belastingplichtigen die direct of indirect rekeningen hebben bij Société Générale Luxembourg. ‘Die gegevensuitwisseling is ook van toepassing op rekeningen van offshores die gecontroleerd worden door Belgische belastingplichtigen.’
In februari 2015 deden Duitse autoriteiten een reeks invallen op het kantoor van Commerzbank en private woningen in Frankfurt. Süddeutische Zeitung berichtte toen dat de Duitse autoriteiten juridische stappen overwogen tegen werknemers van Mossack Fonseca, wegens mogelijke bijdrage aan belastingontwijking, met betrokkenheid van de bankfilialen in het nabije Luxemburg. Niet veel later, op 2 maart 2015, vond een ontmoeting plaats tussen werknemers van Société Générale en het Luxemburgse kantoor van Mossack Fonseca. Dat stelde achteraf een verslagje op van de bespreking, dat ook in het datalek opduikt: ‘Ze wilden ons ontmoeten omdat ze bezorgd waren over de recente persartikels over een lek van gevoelige informatie aan de Duitse fiscus, waarin Mossack Fonseca vermeld werd. (…) Ze maakten zich zorgen over de veiligheid en confidentialiteit van ons systeem en over hoe we onze informatie opslaan. We hebben hen gerustgesteld dat er geen lekken van ons waren, en dat onze systemen zo veilig zijn als eender welke organisatie maar kan beloven. Ze leken blij met onze uitleg.’
Website van ICIJ over Panama Papers
Panama Papers is een samenwerking tussen onder meer Knack, ICIJ, Süddeutische Zeitung, MO*, De Tijd en Le Soir.
Panama Papers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
