De N-VA is slachtoffer geworden van haar eigen afwachtende houding in het Europees Parlement. De partij van lijsttrekker Geert Bourgeois wilde vóór 26 mei alle deuren openhouden voor fractievorming. Maar hoe langer Bourgeois wacht, hoe meer deuren zich sluiten. Zelfs bij de liberale ALDE-fractie. ‘We hebben N-VA niet nodig, dus waarom zouden we dat risico nemen?’
Donderdagnamiddag kondigde het Spaanse Vox aan dat het wil toetreden tot de Europese fractie van Conservatieven en Hervormers (ECR). De partij is een fervente tegenstander van het Catalaans onafhankelijkheidsstreven en – bij uitbreiding – elke vorm van federalisme. Maandag willen de Spanjaarden hun kandidatuur officieel indienen, woensdag worden ze naar alle waarschijnlijkheid tot de fractie toegelaten.
Sollicitaties
De komst van Vox brengt N-VA in een lastig parket. De Vlaams-nationalisten wisten al vóór de Europese stembusgang dat het politieke speelveld grondig zou veranderen. Ze besloten daarom om hun beslissing over de verkiezingen te tillen. ‘Er beweegt zoveel achter de schermen dat pas dan duidelijk zal worden hoe het Europese partijlandschap er zal uitzien’, zei lijsttrekker Geert Bourgeois enkele weken geleden aan Knack.
Intussen is N-VA nog steeds op zoek naar een geschikte fractie waarin ze haar gewicht ten volle kan uitspelen. ‘We worden druk gesolliciteerd’, dixit Bourgeois daags voor de verkiezingen.
Maar intussen blijkt hoe langer hoe meer dat de partij met de rug tegen de muur staat. Elke mogelijke piste stuit op fundamentele bezwaren. Normaliter ging de partij donderdag de knoop doorhakken. Dat is intussen met een week uitgesteld.
We hebben N-VA eigenlijk niet nodig. Waarom zouden we dat risico nemen?
In ieder geval lijkt het er niet op dat de partij van Bart De Wever bij de ECR zal blijven. Het Vlaams-nationalisme van Bourgeois valt onmogelijk te rijmen met de antifederalistische standpunten van Vox. Bovendien stemde N-VA vorig jaar voor een Europees sanctiemechanisme tegen de Poolse regeringspartij PiS, de grootste partij binnen de ECR-fractie. Ten slotte verzette N-VA vorig jaar (tevergeefs) tegen de komst van de radicaal-rechtse Zweedse Democraten. Kortom, voor Bourgeois en co. lijkt de ECR intussen té aangebrand.
N-VA zoekt dus voort. Want wie niet in een fractie zit, ziet tal van voordelen aan zich voorbijgaan. ‘De agenda van het Europees Parlement wordt in de conferentie van fractievoorzitters bepaald. Wie zonder fractie zit, valt uit de boot’, zegt professor Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven). ‘Daarnaast krijgen partijen zonder fractie minder spreektijd en moeten ze het stellen met slechtere posities in de verschillende comités.’
Vijfsterrenbeweging
Vandaag raakte bekend dat N-VA gesprekken voert met de Italiaanse Vijfsterrenbeweging van voorzitter en Italiaans minister Luigi Di Maio. Toch blijft het de vraag of dat haalbaar is.
Eerst en vooral zijn er praktische bezwaren. Om een fractie te kunnen vormen, zijn minstens vijfentwintig parlementsleden uit minstens zeven verschillende lidstaten nodig. Welke andere partijen in aanmerking zouden komen, is momenteel onduidelijk. Volgens de Standaard komen de partij van Carles Puigdemont, de Catalaanse ERC en de Nederlandse ChristenUnie in aanmerking en is er al een visietekst klaar. Ook is geweten dat de Vijfsterrenbeweging gesprekken voert met de Brexit Party van voorzitter Nigel Farage. Bij N-VA valt evenwel te horen dat een samenwerking met Farage is uitgesloten.
Daarnaast zijn er grote ideologische verschillen. Johan Van Overtveldt was als voormalig minister van Financiën groot pleitbezorger van budgettaire discipline binnen de Europese Unie en de Eurozone. De Vijfsterrenbeweging is een andere mening toegedaan. De Italiaanse regeringspartij heeft onder meer een basisinkomen voor langdurig werklozen ingevoerd, waardoor de reeds torenhoge Italiaanse staatsschuld nog verder kan oplopen. De Italianen willen niet weten van de Europese begrotingsregels en laten dat in hun communicatie duidelijk merken.
Europese liberalen
Voor N-VA biedt de nieuwe liberale fractie Renew Europe (vroeger ALDE, nvdr.) eventueel een alternatief, al vinden er binnen de fractie momenteel geen toetredingsgesprekken plaats. Maar ook hier stuit de partij op moeilijkheden. De zelfverklaarde eurorealisten van N-VA staan immers niet te springen voor de pro-Europese koers van huidig fractieleider Guy Verhofstadt. Als Verhofstadt zich uiterlijk maandag geen kandidaat stelt om dat voorzitterschap te verlengen, is dat obstakel wel van de baan.
Daarnaast is de appetijt bij de Europese liberalen niet bijzonder groot om N-VA in de eigen rangen te verwelkomen.
In de Europese Volkspartij wordt er een ijzeren fractiediscipline verwacht.
De fractie is niet vergeten dat N-VA vijf jaar geleden na lange gesprekken plots besloot om met de Britse Conservatieven naar de ECR te verkassen. Daardoor werd de ECR – en niet de ALDE – de derde grootste fractie in het Europees halfrond. Nu de Europese liberalen na de verkiezingen afgetekend de derde grootste partij is, wordt de behoefte om N-VA in te lijven veel minder groot. ‘We hebben N-VA eigenlijk niet nodig. Waarom zouden we dat risico nemen?’, vraagt een ALDE-woordvoerder zich af.
Bovendien werd de PDeCat van voormalig Catalaans minister-president Carles Puigdemont eind vorig jaar uit de overkoepelende ALDE-partij en -fractie gezet. Dat gebeurde onder impuls van de Spaanse liberale partij Ciudadanos, die net als Vox fel gekant is tegen het Catalaans onafhankelijkheidsstreven.
Europese Volkspartij
Dan maar naar de Europese christendemocraten? Momenteel zijn er tussen N-VA en de Europese Volkspartij aftastende gesprekken aan de gang. Kan de N-VA het wel maken om in zee te gaan met de Duitse christendemocraten (CDU) van Angela Merkel? Volgens de Vlaams-nationalisten is Merkel persoonlijk verantwoordelijk voor de migratiecrisis in 2015. Zelfs op de avond van 26 mei verwezen De Wever en co. gedeeltelijk naar de Duitse bondskanselier als oorzaak van hun verlies.
‘In de Europese Volkspartij wordt er een ijzeren fractiediscipline verwacht. De track record van N-VA binnen de ECR toont aan dat de partij moeilijk te kisten is’, zegt Van Hecke. Bovendien staat de Spaanse Partido Popular van voormalig premier Mariano Rajoy niet te springen voor de komst van de Vlaams-nationalisten. Vorig jaar riep verbrak Spanje de diplomatieke banden met Vlaanderen nadat Vlaams parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) een steunbetuiging aan de opgesloten Catalaanse parlementsvoorzitter Carme Forcadell had geschreven.
Groenen en Europese Vrije Alliantie
Tot slot kan de N-VA nog aankloppen bij de Europese Groenen en Europese Vrije Alliantie (EVA). Dat is een verzamelbekken voor Groene en regionalistische partijen in Europa dat momenteel de vierde grootste fractie is in het Europese Parlement.
N-VA is lid van de overkoepelende EVA-partij, maar stapte in 2014 uit de Groenen/EVA-fractie om uiteindelijk bij de ECR aan te sluiten. Probleem is dat N-VA inhoudelijk niet overeenkomt met de groene partijen op vlak van migratie en Europese solidariteit. Mochten ze de fractie vervoegen, dan kunnen Bourgois en co. wel benadrukken dat ze zich enkel met de EVA associëren, en niet met de Groenen. Toch zou het merkwaardig zijn als N-VA na vijf jaar plots zou beslissen om terug te keren. Waarom is de partij in 2014 dan tijdelijk vertrokken?
Vraag is vooral of de Belgische partijen staan te springen voor de komst van N-VA. ‘Ik kan me moeilijk voorstellen dat Groen en Ecolo dat zullen toestaan. Als covoorzitter van de fractie zal Philippe Lamberts (Ecolo, nvdr.) zich daar ongetwijfeld tegen verzetten’, zegt Van Hecke.
Binnen de week zal blijken of de partij, die helemaal in het nauw gedreven lijkt, inderdaad rare sprongen maakt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
