‘We komen er niet zonder extra kernenergie’

‘Voer een energiedebat voorbij de symbolen’, schrijven Christian Leysen en Marianne Verhaert van Open VLD. ‘Dogma’s moeten sneuvelen. Aan àlle kanten. Zonder nieuwe veiligere vormen van kernenergie is een duurzame energiewende ondenkbaar.’

Symbooldiscussies in de politiek zijn goed voor het verzamelen van ‘likes’ en het lanceren van politieke carrières, maar lossen zelden het onderliggende probleem op. De wereld is niet beter geworden sinds BHV gesplitst is, zwarte piet niet meer zwart ziet en het Marrakechpact werd geratificeerd. Het zal met het energiedossier niet anders zijn: de lamp zal in de winter van 2025 wel blijven branden mét of zonder kernenergie. Hoe we in 2035 op een klimaatvriendelijke manier burgers en bedrijven tegen redelijke prijzen van energie voorzien is een ander paar mouwen.

Toen in 2003 de wet op de kernuitstap werd gestemd, moest Al Gore met ‘An inconvenient truth’ het klimaatprobleem nog op de politieke agenda zetten, was ‘kernenergie, nee bedankt’ de belangrijkste slogan van de milieubeweging en kwamen elektrische auto’s vooral voor in science-fictionfilms. Dat de Groenen destijds die kernuitstap binnenhaalden, was toen ook een symbolische overwinning, al voorkwam het niet dat ze onder de kiesdrempel zakten. Anno 2021 is de wereld fundamenteel veranderd. De klimaatverandering is een harde realiteit en zet spanning op de mondiale economie en de geopolitieke verhoudingen. Op technologisch vlak regende het innovaties, al bleef het op vlak van energieopslag zoeken naar een doorbraak.

Vooral dat laatste speelt ons vandaag parten. Hernieuwbare energie uit zon en wind is qua prijs onder de fossiele alternatieven gedoken, maar wat doe je op een windstille grijze novemberdag? De verbindingen met andere landen zijn weliswaar verbeterd maar lossen niet alles op. Batterijen en waterstof staan beiden nog niet op punt voor gebruik op grote schaal. Vandaar het federale plan (de ‘CRM’) om noodcapaciteit te voorzien via een subsidiereggeling. Met gascentrales (plan A). Of indien dit niet lukt toch de verlenging van de recentste twee kerncentrales (plan B) in overweging te nemen. Die laatste vraag maakt thans deel uit van een politieke discussie die stilaan rationaliteit heeft verloren en die vooral het gebrek maskeert aan een debat over een langetermijnvisie.

We modderen dus maar wat aan waarbij het al dan niet sluiten van die twee kerncentrales een soort trofee is waar om gevochten wordt. Terwijl àlle partijen behalve Vlaams Belang en PVDA/PTB de afgelopen twintig jaar minstens éénmaal federaal hebben meegeregeerd. De hete aardappel over hoe de kernuitstap moest worden opgevangen werd steevast doorgeschoven. Partijen zoals de N-VA die tijdens de vorige legislatuur federaal mee de mogelijkheid van gascentrales goedkeurden, weigeren nu op Vlaams niveau vergunningen om ze te bouwen. Tegelijk beheert de groene federale energieminister zakelijk het dossier , maar kondigt haar partij op sociale media net niet de ondergang van de wereld aan indien kerncentrales verder blijven draaien. Albert Einstein, die naar verluidt wel iets afwist van kernenergie, zei ooit: “Een vooroordeel is moeilijker te splitsen als een atoom.” En dus trapt iedereen in het kernuitstapdossier in dezelfde val.

Het is nu aan de federale regering om op basis van feiten en cijfers duidelijkheid te scheppen over het parcours voor de volgende 5 jaar. Dan is het tijd voor de échte kernvraag: hoe maken we een lange termijnplan voor klimaatneutrale, betaalbare en beschikbare energie richting 2050? Hoe zorgen we voor een verdere rationalisering van ons energiegebruik door een correcte prijszetting? Hoe bannen we koolstof uit onze energiemix zonder onze bedrijven internationaal uit de markt te prijzen en burgers op te zadelen met torenhoge energiefacturen? Hoe zetten we de kennis die we op vlak van waterstof en kernenergie jarenlang hebben opgebouwd – denk aan bijvoorbeeld het SCK in Mol- om in economische troeven? Hoe schakelen we ons beter in in de Europese energiemarkt door meer interconnecties? Hoe maken we onze bevoorrading op geopolitiek vlak meer onafhankelijk, denk aan de Russische impact op de gasprijzen?

Enkel de politiek kan het dossier met moed en doortastenheid rechttrekken. Dogma’s moeten sneuvelen. Aan àlle kanten. Zonder nieuwe veiligere vormen van kernenergie is een duurzame energiewende ondenkbaar. We komen er nièt zonder extra kernenergie, met of zonder de twee reactoren waarover thans wordt gestreden. We zullen onze manier van kopen, reizen en eten moeten aanpassen. We gaan anders moeten bouwen, verwarmen en landbouwen. We gaan prijsmechanismen zoals rekeningrijden en carbonpricing vroeg of laat moeten overwegen. Als we ons energiebeleid beperken tot onsamenhangende maatregelen tussen beleidsniveau’s, tot achterhaalde ideologische gevechten en tot management of emotions gaan we er niet komen. Dan is er in 2050 misschien geen stroom meer om het licht uit te doen.

Christian Leysen en Marianne Verhaert zetelen voor Open VLD in de Kamer. Ze zijn ondernemer en burgemeester uit de Provincie Antwerpen.