Bert Bultinck

‘Waarom is er geen begrotingspaniek?’

Bert Bultinck Hoofdredacteur van Knack

‘Nu het bijna drie jaar geleden is dat er nog een echte begroting in het parlement werd goedgekeurd, beginnen er meer vragen te komen’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

December 2017: zo lang is het geleden dat er in dit land nog een begroting is goedgekeurd. Het is een eenvoudige, maar opmerkelijke vaststelling van politiek wetenschapper Carl Devos in het interview in Knack deze week. Hoezeer we ook gewend zijn geraakt aan regeringen in lopende zaken, het doet de wenkbrauwen fronsen. De raming en verdeling van de publieke middelen blijft een van de belangrijkste, zo niet dé belangrijkste taak van een regering. Twitterdebatten kapen vandaag ridicuul veel aandacht weg – mocht u het debat gemist hebben over een Peruviaans katje, dan kunt u dat wellicht het best zo houden – en ministers kunnen het niet laten zich ermee te profileren. Maar het is in de begroting dat een politiek beleid vorm krijgt, een beleid dat het leven van miljoenen mensen zuurder of zoeter kan maken.

Waarom is er geen begrotingspaniek?

Het was ex-begrotingsminister Johan Vande Lanotte (SP.A) die zijn volk leerde dat de ‘voorlopige twaalfden’ bij regeringen in lopende zaken niet altijd een ramp hoeven te zijn, integendeel. Met zo’n noodbegroting worden de maandelijkse uitgaven beperkt tot een twaalfde van de uitgaven van het jaar daarvoor, wat doorgaans een pak zuiniger is dan wat een volwaardige regering zou uitgeven. Maar nu het bijna drie jaar geleden is dat er nog een echte begroting in het parlement werd goedgekeurd, beginnen er meer vragen te komen. En wisselmeerderheden met dure amendementen. In oktober vorig jaar pakte de PVDA uit met een zorgfonds van 67 miljoen euro. Twee maanden terug werden dure amendementen ingediend voor psychologische eerstelijnszorg, meer agenten op straat en de bemanning van noodcentrales – al werden die te elfder ure weer ingetrokken. Mijnwerkers kregen begin deze maand effectief extra pensioengeld. De pensioendienst noemde dat geschenk ‘hoogst ongewoon’. En het Internationaal Monetair Fonds waarschuwde eerder dit jaar al dat voorlopige twaalfden sowieso niet voldoende zijn: de pensioenuitgaven rijzen de pan uit en de taxshift van de Zweedse coalitie is gruwelijk ondergefinancierd. Dat wisten we al lang voor de coronacrisis.

Maar zie: niettegenstaande de vele andere gekke sprongen die de coronacrisis met zich meebrengt, heerst er plots een mysterieuze kalmte in de begrotingsdiscussies. Vreemd genoeg lijken we ons plots nog amper zorgen te maken over de begroting. Links doet dat traditiegetrouw minder, maar ook aan de rechterkant blijft het rustig. In 2019 werden de putten nochtans al enorm genoemd. En alle overbruggingskredieten, middelen voor tijdelijke werkloosheid of andere levensreddende coronamaatregelen hebben het verlies sindsdien vele keren groter gemaakt. Waarom is er dan geen begrotingspaniek? Econoom Paul De Grauwe wijst er al maanden op dat we geen alarm hoeven te slaan: een derde van de staatsschuld kunnen we zo schrappen. Nog straffer: ‘Als we de komende tien jaar weer moeten besparen,’ zei hij in het magazine MO, ‘is het omdat we daarvoor gekozen hebben.’

Ondoordachte cadeaus zijn nooit een goed idee.

Is het omdat de superlatieven op zijn dat we ons er geen zorgen meer over maken? Of was dat geëmmer over begrotingstekorten altijd al een beetje overdreven? Het is de inzet van een debat dat nog jaren zal duren. Want als we nu de geldpersen kunnen laten draaien, waarom kon dat dan vroeger niet? Het antwoord van De Grauwe is simpel: omdat geld bijdrukken in normale omstandigheden de inflatie de hoogte injaagt – alles wordt duurder. Maar vandaag is er niemand bezorgd over inflatie, integendeel: die is erg laag en blijft dat ook. De Britse financieel historicus Adam Tooze raadt ons aan om onze schulden gewoon te parkeren bij de Europese Centrale Bank, zoals Japan ook al decennia zijn torenhoge staatsschuld bij de centrale bank heeft uitstaan.

Wil dat zeggen dat de gebraden kippen ons in de mond zullen vliegen? Natuurlijk niet. De Gentse econoom Gert Peersman heeft er al verschillende keren op gewezen dat de hocus pocus met de geldpers alleen maar werkt in deze crisissituatie. En na de crisis moeten we kiezen voor investeringen die economische groei creëren. Ondoordachte cadeaus zijn nooit een goed idee. Dat betekent dat, jawel, de politici uiteindelijk toch weer aan zet komen. Het is een van de vele redenen waarom er zo snel mogelijk een volwaardige regering moet komen. Zodat het geld gaat naar wie het nodig heeft: mensen die het water tot de lippen komt. En niet naar wie het niet nodig heeft. Daar is een naam voor: een goede begroting.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content