De VDAB en de OCMW’s treffen de laatste voorbereidingen voor volgend jaar, wanneer tienduizenden werklozen hun uitkering verliezen. ‘Veiligheid is een topprioriteit.’
‘Agressie tegenover VDAB-personeel is geen nieuw fenomeen, maar door de beperking van de werkloosheid in de tijd zien we het geweld escaleren. Dat gaan we een halt toeroepen.’ En dus rolt Vlaams minister van Werk Zuhal Demir (N-VA) een veiligheidsplan uit bij de VDAB, de Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst.
In 2015 meldde de VDAB 65 gevallen van agressie tegenover medewerkers. In september van dit jaar waren er al 440 meldingen. Dat is dus nog voor 1 januari 2026, de dag waarop de beperking van de werkloosheid in de tijd – het ‘koninginnenstuk’ van premier Bart De Wever (N-VA) – stapsgewijs in werking treedt.
Over heel het land zullen in de komende twee jaar waarschijnlijk 180.000 mensen hun uitkering verliezen. In Vlaanderen gaat het om 65.000 mensen. Demir belooft VDAB-kantoren ‘hufterproof’ te maken. In centrumsteden en op risicolocaties krijgen ze een beveiligde ingang, met camerabewaking en een veiligheidsagent. Via een nieuw noodoproepsysteem ontvangen alle collega’s een noodsignaal op hun gsm na een druk op de alarmknop.
Sinds juli heeft de VDAB 57.000 proactieve gesprekken gevoerd met uitkeringsgerechtigde werklozen die vanaf volgend jaar hun werkloosheidsuitkering dreigen te verliezen. In 7 procent van de gevallen reageerde de betrokkene kwaad of agressief. Opvallend: meer dan vier op de tien mensen vielen volledig uit de lucht. Ze wisten dus niet dat hun uitkering volgend jaar zou worden stopgezet.
‘Veel mensen beseffen nog steeds niet wat er op hen afkomt’, zegt VDAB-woordvoerder Joke Van Bommel. ‘Daarom spreken we hen proactief aan, zodat ze niet pas geschrokken reageren als het einde van hun uitkering nadert. Uiteraard ligt de lead bij de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), die hen via een brief informeert. Maar hoe sneller we mensen kunnen begeleiden, hoe beter.’
Huisbezoeken
Ook de OCMW’s zetten zich schrap. Zij zullen vanaf januari tal van nieuwe cliënten ontvangen. Volgens prognoses gaat het om een derde van alle werklozen. In sommige kantoren is er sprake van een toevloed. In Brussel, waar buitenproportioneel veel werklozen zijn, worden nu al voorbereidingen getroffen. Extra politiepatrouilles en bewakingspersoneel worden vastgelegd.
Ook in Vlaanderen treft men de laatste voorbereidingen. Zeker sinds de moord op een maatschappelijk werker in Gent zijn de zenuwen extra gespannen. In de wijk Nieuw Gent werd Erik Boone midden augustus tijdens een huisbezoek doodgestoken.
‘Meer dan vier op de tien werklozen kwamen uit de lucht vallen. Ze wisten dus niet dat hun uitkering volgend jaar zou worden stopgezet.’
‘Daarom hebben we onze veiligheidsprocedures tegen het licht gehouden’, zegt Astrid Franssens (CD&V), schepen en OCMW-voorzitter in Hasselt. ‘Wat voor de ene agressief overkomt, is dat voor de andere niet. Daarom vragen we onze medewerkers om zo veel mogelijk te melden, zodat we indien nodig striktere procedures kunnen uitwerken.’
Op dit moment beschikken OCMW-medewerkers over een noodknop en zijn er permanent twee bewakers van beveiligingsspecialist G4S aanwezig. ‘Als het na 1 januari nodig zou zijn, dan zullen we die beveiliging opschalen’, zegt Franssens.
Onaangename ontmoetingen
In Roeselare, waar honderd nieuwe leefloners worden verwacht, wordt ingezet op ‘maximale veiligheid’, zegt schepen Bart Wenes (CD&V). Bij de zoektocht naar drie nieuwe OCMW-medewerkers om de werklast aan te kunnen, wordt de voorkeur gegeven aan ervaren mensen, gezien de verwachte profielen van cliënten.
‘Soms worden medewerkers buiten hun werkuren geconfronteerd met verbale agressie van teleurgestelde cliënten.’
Wenes verwijst naar de onaangename ontmoetingen die OCMW-medewerkers nu al ondervinden. ‘Het gros van ons personeel woont in Roeselare. Soms worden zij geconfronteerd met verbale agressie van teleurgestelde cliënten wanneer ze buiten hun werkuren door het centrum wandelen of winkelen. Dat verontrust ons.’
In een grotere stad als Antwerpen zijn ze al een en ander gewoon. De verwachting is dat de stad deze nieuwe instroom ook aankan. ‘Veiligheid is een topprioriteit’, klinkt het op het kabinet van bevoegd schepen Nathalie van Baren (N-VA). ‘Voor cliënten met een reputatie hebben we vandaag al een specifiek beveiligde omgeving uitgerust met vluchtwegen. Alarmknoppen zijn al standaard in elk sociaal centrum.’
Jo De Ro (Open VLD), burgemeester van Vilvoorde, benadrukt dan weer de kansen. ‘We hebben het hier over veel mensen met familiale problemen, die sukkelen met hun gezondheid of zelfs kampen met een verslaving. Dan is het lokale niveau beter geschikt om hen te helpen. Tegelijkertijd had dat wel met een betere financiering gemogen, want daar knelt echt het schoentje.’ Voor die laatste oproep krijgt De Ro overigens volmondig steun van de Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG). ‘Als er een tekort zou opduiken, dan moet de federale regering bijpassen’, klinkt het daar.
