‘Vandaag wordt de xenofobie van het Vlaams Belang geïnstrumentaliseerd voor het nationalisme van de N-VA’

‘De stemmen voor de partij van Tom Van Grieken telt De Wever nu domweg bij zijn eigen resultaat’, aldus Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Theo Francken is terug van nooit echt weggeweest. Met zijn herhaalde oproep om het cordon sanitaire – ‘de levensverzekering van het Vlaams Belang’ – op te heffen en met Tom Van Grieken te gaan praten, tekende hij voor de belangrijkste politieke headlines van het afgelopen weekend. Dat was even geleden. De regering struikelde over het VN-migratiepact, nadat Francken te laat in de smiezen had gekregen dat concurrent Vlaams Belang ermee zou scoren. Maar het was vooral zijn nonchalante omgang met humanitaire visa in de affaire-Kucam die hem in nauwe schoentjes bracht.

Vandaag staat hij er terug, na een uitstekend persoonlijk resultaat in de competitieve kieskring Vlaams-Brabant. Samen met voormalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon wordt hij de komende maanden zeer visibel als federaal onderhandelaar voor zijn partij. De tandem van de kalme Jan Jambon en de onstuimige Francken, die in debatten concurrenten of kritische vragen al eens wegwuift als vervelende vliegen, heeft alles van een good cop-bad cop-scenario. Maar ook in policiers willen de vriendelijke en de brutale flik uiteindelijk hetzelfde. In volgorde van stijgende moeilijkheidsgraad is dat in het geval van de N-VA: de macht in Vlaanderen, de macht in België, en het confederalisme, altijd gecombineerd met een min of meer centrumrechts beleid – of toch de intenties daartoe. Dat confederalisme is een bewust vaag gehouden codewoord voor (veel) meer Vlaamse bevoegdheden. Een soort van verregaande staatshervorming die vooral die naam niet mag dragen.

Vandaag wordt de xenofobie van het Vlaams Belang geïnstrumentaliseerd voor het nationalisme van de N-VA.

Zo is de Wetstraat pardoes toch weer bij zijn favoriete spelletje beland: navelstaarderij. Niemand houdt zich zo graag bezig met instellingen, bevoegdheidsverdelingen en bestuursniveaus als de verkozenen des volks zelf. In de recente overwinning van het Vlaams Belang valt van alles te lezen: verzet tegen migratie, rebellie tegen het politiek systeem, of zelfs een beate liefde voor memes. En laten we de colère vanwege het falen van justitie niet vergeten – de moord op Julie Van Espen heeft diepe wonden geslagen, en niet alleen bij de CD&V van Koen Geens. Maar wat er amper of niet in de uitslag te lezen valt, is een dwingend pleidooi voor een jaren aanslepende staatshervorming, het confederalisme of een onafhankelijk Vlaanderen.

De analyse van Bart De Wever, die in zijn verkiezingsspeech meteen zei dat de Vlaming ‘heel duidelijk Vlaams-nationaal’ heeft gestemd, is mathematisch niet onwaar, maar als interpretatie van de uitslag een gotspe. Met die framing van de resultaten zette De Wever het cordon al op 26 mei tussen haakjes, lang voor Francken dat expliciet maakte. Het was de bekroning van de derde fase in de ontwikkeling van het N-VA-nationalisme. Eerst was er het nationalisme ‘pur et dur’ van de beginjaren, met onder meer het beruchte eerste artikel van de partijstatuten over de onafhankelijkheid van Vlaanderen, een streven in de lijn van historische Vlaamse afscheidingsbewegingen. In een tweede beweging maakte De Wever het centennationalisme populair, in de jaren dat hij met twaalf kleine vrachtwagens nepgeld naar Strépy-Thieu reed. Vandaag wordt ook de xenofobie van het Vlaams Belang geïnstrumentaliseerd voor het nationalisme van de N-VA. De bijtende anti-migratieboodschappen van Francken in de Zweedse regering blijken vandaag een opmaat voor de mobilisering van de xenofobie door de N-VA, ter meerder eer en glorie van Vlaanderen. De stemmen voor de partij van Tom Van Grieken telt De Wever nu domweg bij zijn eigen resultaat.

Het ergste is nog dat we met die voortschrijdende Vlaamse autonomie niet zo veel hebben gedaan. Wie zoals De Wever en Francken van meer Vlaamse autonomie een existentiële kwestie maakt, die zou toch ook geïnteresseerd moeten zijn in wat we met die bevoegdheden dan wel doen. Quod non. Een miserabel openbaar vervoer, het dalende onderwijsniveau, een topzware administratie, lange en nog aangroeiende wachtlijsten, de georganiseerde stilstand in de armoedebestrijding: wij Vlamingen hebben de PS niet nodig om de boel te verknoeien, zoveel is duidelijk.

In tijden waarin de Vlaamse zelfgenoegzaamheid belachelijke niveaus heeft bereikt, heet elke kritische blik in de spiegel zelfschaamte. Maar bij het slabakkende Vlaamse beleid is de schaamte niet minder dan terecht. Misschien moet Francken toch maar naar het Vlaamse niveau verhuizen. Eerst de eigen stoep schoonvegen voor hij weer eens begint te roepen dat de buurman de straat vuil heeft gemaakt. In de volwassenwording van Vlaanderen zou dat een belangrijkere stap vooruit zijn dan nog maar eens een rondje staatshervorming.