De Arizona-regering maakt zich op voor een nieuw conclaaf. Voor vrijdagochtend wil premier Bart De Wever (N-VA) zijn zomerakkoord presenteren. Elke partij krijgt wat lekkers. Al is er voor Georges-Louis Bouchez (MR) voorlopig geen snellere uitrol van de fiscale hervorming.
De pensioenen, de meerwaardebelasting, de beperking van de werkloosheid, meer geld voor de OCMW’s, versoepelingen binnen de arbeidsmarkt en de fiscale hervorming: ziedaar het hoofdmenu van het zomerakkoord van premier Bart De Wever (N-VA).
In de loop van donderdag trekt de Arizona-coalitie van N-VA, Vooruit, CD&V, Les Engagés en MR zich terug voor intense onderhandelingen. Bedoeling is dat de ploeg tegen vrijdagochtend buitenkomt met een akkoord.
Het bordje van De Wever en co. is goed gevuld. Naast de al genoemde hervormingen, waarmee veel geld gemoeid is, liggen ook de hervorming van de artsensupplementen, de aankoop van 11 F-35-gevechtsvliegtuigen, de fusie van de Brusselse politiezones en de woonstbetredingen bij sans-papiers op tafel.
‘Sommige dossiers zouden naar het najaar doorgeschoven kunnen worden .’
Hervormingen zijn gekoppeld: elke partij aast op een trofee
Of al die knopen in minder dan een etmaal kunnen worden doorgehakt, is niet duidelijk. ‘Sommige dossiers zouden naar het najaar doorgeschoven kunnen worden’, zegt een hooggeplaatste bron. ‘We moeten zien dat de grote hervormingen voldoende doorgesproken zijn om te kunnen landen.’
Zoals bekend zijn zowat alle dossiers aan elkaar gekoppeld. De beperking van de werkloosheid in de tijd werd door Vooruit verbonden aan de finalisering van de meerwaardebelasting. Les Engagés, beducht voor de linkse Franstalige oppositie, haalde er meer geld voor de OCMW’s bij – die centra dreigen immers overspoeld te worden door extra leefloners. En ook de F-35’s, gegeerd door defensieminister Theo Francken (N-VA), maken deel uit van de packagedeal.
Het is aan de eerste minister om iedereen het gevoel te geven dat ze iets hebben binnengehaald.
Als iedereen gelijk oversteekt, kan elke partij vrijdagochtend een trofee in de lucht steken. Het is aan de eerste minister om iedereen het gevoel te geven dat ze iets hebben binnengehaald.
‘Zweetweer’ alom, ook voor de regering-De Wever
Sociale spanningen en politieke gevoeligheden bemoeilijken deal
De Wever zal zijn beste massagewerk moeten bovenhalen. Zo liggen de arbeidsmarkthervormingen van minister van Werk David Clarinval (MR) uiterst gevoelig bij Vooruit. De Vlaamse socialisten voelen de hete adem van Groen en vooral de PVDA in de nek. Onder meer de hervorming van de nachtarbeid zou arbeiders zwaar in de portemonnee kunnen raken. De vakbonden ruiken onraad.
Omgekeerd heeft de MR, gesteund door de N-VA, problemen met de hervormingen van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), die via zijn kaderwet onder meer de ereloonsupplementen zou begrenzen.
Op het vlak van de pensioenen is de materie niet alleen juridisch-technisch zware kost, maar heeft ze ook tastbare gevolgen. De afgelopen dagen circuleerden verschillende voorstellen over de pensioenmalus, de financiële bestraffing van mensen die voortijdig op pensioen gaan. Heel wat mensen die dicht en minder dicht bij hun pensioen staan, volgen het met argusogen.
De regering-De Wever kon wel al rekenen op een opsteker van de Vergrijzingscommissie. Die berekende dat de voorgestelde pensioenhervormingen de extra sociale uitgaven die worden veroorzaakt door de vergrijzing de komende 45 jaar zullen halveren.
De truc van Dehaene: regering-De Wever overweegt verkoop bankaandelen, maar wat is haar ‘Globaal Plan’?
Fiscale hervorming blijft steken op oorspronkelijke timing
Ook de fiscale hervorming, net als de pensioenen een bevoegdheid van vicepremier Jan Jambon (N-VA), is een taai beestje. Tegen 2029 wil de regering dat werknemers gemiddeld 100 euro meer netto op hun rekening krijgen. Werken aantrekkelijker maken dan niet werken is dan ook een van de slagzinnen die Arizona bijeenhoudt: het verschil zou minstens 500 euro per maand moeten bedragen.
Dat wil de regering-De Wever vooral doen door de belastingvrije som op te trekken. Volgens de laatste voorstellen gaat het om een geleidelijke verhoging van 10.910 euro vandaag tot 13.450 euro in 2030, zo bericht Het Nieuwsblad. Tegen datzelfde jaar moet ook de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid (BBSZ), de crisisbijdrage die nog onder wijlen Jean-Luc Dehaene (CVP) werd ingevoerd, uitgefaseerd worden.
Maar hoe sneller iets ingaat, hoe hoger de kostprijs. Op kruissnelheid kost de fiscale hervorming 4 miljard euro. Die inspanning wordt slechts deels gecompenseerd. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez klopt zich al langer op de borst over de tax cut van 1,5 miljard euro die hij heeft kunnen binnenhalen.
De MR-voorzitter moet nu slikken dat de hervorming niet sneller wordt uitgevoerd. Dat nieuws uit zakenkrant De Tijd wordt bevestigd aan onze redactie. De versnelling was nochtans Bouchez’ uitdrukkelijke eis na het sluiten van het akkoord over de meerwaardebelasting begin deze maand: mensen zouden sneller dan het regeerakkoord voorzag meer geld netto moeten overhouden.
Maar volgens een regeringsbron heeft niemand, ook MR-vicepremier Clarinval niet, die eis hardgemaakt aan de onderhandelingstafel. Jambon zou alleen de BBSZ voor de laagste lonen iets sneller laten uitdoven. Voor het overige blijft de kalender uit het regeerakkoord behouden. Als Bouchez al zou willen versnellen, dan moet dat dus gebeuren bij het begrotingsconclaaf na de zomer. Tegen 15 oktober moet Arizona de begroting voor 2026 op orde hebben.
Zomerakkoord maakt najaar minder zwaar
Het zomerakkoord is er niet alleen om met een goed gevoel de zomer in te gaan. Bij sommige dossiers tikt de klok ongenadig voort. Zo moeten de banken weten waar ze aan toe zijn als de meerwaardebelasting van 10 procent op financiële activa ingaat op 1 januari – een deadline waar de sector nu al moeilijk over doet. Hetzelfde geldt voor de OCMW’s en de RVA met het oog op de beperking van de werkloosheid tot twee jaar, die vanaf 1 januari gefaseerd moet ingaan en volgend jaar in totaal 180.000 mensen zal treffen.
Daarnaast zijn akkoorden nu nodig om het begrotingsconclaaf na de zomer te ontlasten. Het zomerakkoord is nodig om ‘onbezwaard te bekijken hoe we ons begrotingssaldo gaan verbeteren op zo kort mogelijke termijn’, zei De Wever in de marge van de 11 juliviering in Brussel.
Zo zal Arizona de handen meer dan vol hebben om structurele inkomsten te vinden voor bijvoorbeeld extra defensie-uitgaven. Dit jaar vond de regering 4 miljard euro met eenmalige ingrepen, zoals een extra dividend van Belfius. Voor de komende jaren is het onduidelijkheid troef. Begrotingsminister Vincent Van Peteghem (CD&V) sloot afgelopen week in de Kamer een defensiebelasting niet uit.
Dat alles tekent zich af tegen de achtergrond van een penibele begrotingssituatie. Tegen het einde van de regeerperiode in 2029 gaat het Monitoringcomité, een kransje topambtenaren, uit van een tekort van 37,5 miljard euro of 5,2 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Met een zomerakkoord op zak zou Arizona het zomerreces op 21 juli met opgeheven hoofd kunnen ingaan. Iedereen beseft evenwel dat de batterijen maar beter volledig zijn opgeladen voor een loodzwaar najaar.
Acht prioriteiten van de regering-De Wever (maar de begroting is daar niet bij)