Burn-outpatiënten botsen nu al geregeld op enige scepsis. Een slecht onderbouwd CD&V-voorstel om langdurig zieken sneller weer in te schakelen maakt het alleen maar erger.
De prijs voor de beste politieke bedoelingen ging begin deze week naar de CD&V. Het was Kamerlid Nahima Lanjri die een nieuw – nu ja: relatief nieuw – denkspoor verdedigde in het debat over de langdurig zieken: geef werknemers die uitvallen, maar wel nog deeltijds kunnen werken, een premie – de zogenaamde ‘arbeidsparticipatietoeslag’.
Half miljoen Belgen
Dat klinkt goed maar het plan, eigenlijk een ‘pilootproject’, is op veel manieren een slag in het water. En de details bevestigen vooral een gevaarlijke tweedeling in het half miljoen Belgen die langer dan een jaar thuiszitten: die tussen de mensen met fysieke klachten en de mensen met mentale aandoeningen. Is de CD&V zeker dat ze die weg wil opgaan?
In essentie komt het idee van Lanjri erop neer dat werknemers in overleg met hun arts tot 40 procent arbeidstijdsvermindering overgaan, en daarvoor een premie krijgen. Zo hoeven ze niet eerst helemaal uit te vallen voor ze stappen naar hun herstel kunnen nemen. Maar niet iedereen kan deelnemen.
Frank Vandenbroucke
Het voorstel maakt niet veel kans. Ten eerste is het weinig waarschijnlijk dat de CD&V haar coalitiepartners zal kunnen overtuigen. In de vorige regering bleef een soortgelijk voorstel, toen met steun van Frank Vandenbroucke (Vooruit), al eens dode letter. Bovendien krijgen mensen die het werk deeltijds hervatten vandaag al een steuntje in de rug via de gewone uitkering.
Ten tweede is de maatregel niet echt doordacht. Hij lijkt meer te zullen kosten dan hij opbrengt. Dat is het soort van beleid waar de federale regering vooral níét naar op zoek is.
Profiteurs
Het derde probleem is de reden waarom het voorstel wél enige aandacht verdient, zij het vanwege een onzalig neveneffect. Het versterkt bijna terloops de vooroordelen ten aanzien van mentale aandoeningen. Want het plan van Lanjri zou ‘in eerste instantie’ alleen maar gelden voor twee groepen langdurig zieken: wel voor muscoskeletale aandoeningen (spier- en gewrichtsziektes) en neurodegeneratieve aandoeningen (zoals MS of parkinson), maar niet voor depressies, burn-outs of andere mentale ziektebeelden.
Dat is kras. Zijn burn-outs echt minder erg dan tendinitis of lagerugpijn? Het CD&V-plan bevestigt onbedoeld het cliché dat vandaag al bestaat over mentale aandoeningen: dat minstens een aantal patiënten ‘doen alsof’, en eigenlijk niet ziek maar lui zijn. Profiteurs, dus.
Op een scan zijn burn-outs nu eenmaal niet zichtbaar, en dat maakt het inderdaad makkelijker om een mentale aandoening te fingeren.
Kankerpatiënten
Dat cliché is al jaren een bom onder het hele debat, en het is zo explosief dat veel politici het niet of slechts indirect benoemen. Fysieke klachten, van gewrichtspijnen tot kanker, zijn vaststelbaar, en worden daarom al eens als ernstiger ingeschat dan mentale klachten. Concreet: kankerpatiënten worden minder ter discussie gesteld dan werknemers die een burn-out hebben. Tegelijk schieten juist die mentale klachten de laatste jaren de hoogte in. Tussen 2018 en 2023 steeg het aantal mensen met een burn-out of een depressie met maar liefst 44 procent.
Geen mens zal beweren dat stress niet bestaat, maar mensen met stressgerelateerde mentale aandoeningen zullen tegelijk meer argwaan opwekken dan andere langdurig zieken. Mensen met een depressie worden op die manier twee keer het slachtoffer: van hun ziekte én van de kritiek van medeburgers – die hen niet helemaal serieus nemen. En dus ook van politici die een goedbedoeld proefproject opzetten.
En nee, er is geen pasklare oplossing voor. Op een scan zijn burn-outs nu eenmaal niet zichtbaar, en dat maakt het inderdaad makkelijker om een mentale aandoening te fingeren. Daar kan niemand omheen. Maar dat wil niet zeggen dat we daarom burn-outpatiënten minder ernstig moeten nemen. In veel gevallen zouden zij niet liever willen dan dat ze opnieuw aan het werk kunnen.
Rugklachten
Het is geen oplossing om depressieve mensen te discrimineren. Geef burn-outpatiënten evenveel kansen als andere langdurig zieken. Dat wil zeggen: begeleid hen optimaal terug naar het werk zodra het kan, net zoals een kankerpatiënt of een poetshulp met rugklachten. Daar hoort zeker ook deeltijds werk bij, maar stimuleer dat niet door een premie te geven aan wie een beetje minder wil gaan werken. Dat stimuleert alleen maar het beeld van de profiteur.
In het debat, dat ondertussen nog langduriger is dan sommige van de ziekten zelf, zijn alle goeie nieuwe ideeën welkom. Alleen is het idee van Lanjri niet echt nieuw en niet echt goed. Mensen met een burn-out of depressie verdienen beter dan dat ze over het hoofd worden gezien, of zelfs ronduit worden uitgesloten, bij proefprojecten met grote symboolwaarde.
