Geen witte rook in de Wetstraat. De begrotingsgesprekken gingen zelfs niet de nacht in. De spanningen in de regering-De Wever zijn groot, maar er is geen sprake van een crisis. Nog niet.
Premier Bart De Wever (N-VA) trekt naar de Europese top in Brussel zonder begrotingsakkoord onder de arm. Op die belangrijke vergadering op donderdag, met onder meer de bevroren Russische tegoeden bij Euroclear op de agenda, zal de eerste minister kunnen nadenken over manieren om de begrotingsgesprekken uit het slop te trekken. Enige creativiteit zal nodig zijn.
Woensdag kwamen N-VA, Vooruit, CD&V, Les Engagés en MR bijeen om – in de meest optimistische lezing – tot de finish te gaan. Iedereen ging ervan uit dat Arizona de nacht zou ingaan, zelfs een grappende De Wever op Instagram. Als het niet was om tot een finaal akkoord te komen, dan toch om ver te geraken. En ver, dat betekent 10 miljard euro vinden tussen nu en 2030.
Gazettenpraat
Dinsdag werd de illusie gewekt dat de oefening alsnog kleiner kon. Bedragen van 5 à 7 miljard begonnen te circuleren. De beschuldigende vinger ging richting de MR, die volgens een hoge bron ‘geen zier zou geven om het doel van De Wever’.
Maar op woensdag deed De Wever dat af als gazettenpraat. Geen haar op zijn hoofd denkt aan een bedrag lager dan 10 miljard. Bij de ingang van de Wetstraat 16 leek hij zijn carrière mee in de weegschaal te gooien. ‘Ik ben verkozen om het land te saneren. Anders heeft het geen zin.’
Anderzijds ging hij niet in op de vraag van de pers of hij, bij een mislukking, naar de koning zou gaan om zijn ontslag aan te bieden: ‘Wat zou ik daar gaan doen?’
Dat rond 18 uur de gesprekken werden afgeblazen, deed alle alarmbellen afgaan. Speculaties over een regeringscrisis werden echter de kop ingedrukt door de mededeling vanuit ‘de Zestien’ zelf. Vrijdag staan er opnieuw een-op-eengesprekken gepland tussen de eerste minister en zijn vicepremiers.
Meer dan een begroting op tafel
Verschillende regeringsbronnen bevestigen dat de sfeer gespannen is. Dat komt onder meer doordat niet enkel de begroting wordt besproken. Ook elementen uit het zomerakkoord, zoals de pensioenhervorming, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de meerwaardetaks, kwamen de afgelopen dagen mee op tafel. Volgens bronnen werden er vorderingen geboekt, maar ook hier zijn nog punten en komma’s nodig.
Daardoor bleek er te weinig tijd over om serieus over het klavertjevier van De Wever te praten, dat de begroting moet saneren. Die vier blokken – een indexsprong, een btw-aanpassing, een aanpassing van de groeinorm in de zorg en een strengere aanpak van langdurig zieken – vormen de basis van de inspanning.
Dinsdag leek het dat de btw-hervorming – die niet wordt gesmaakt door Vooruit en nog minder door de MR – volledig van tafel was verdwenen.
Woensdag was ze echter terug van nooit weggeweest. Het voordeel van btw is dat er veel mogelijke formules zijn. Een hogere btw op pakweg luxeproducten is meer verteerbaar voor een linkse partij als Vooruit. Maar telkens wijst iedereen naar de MR als grote dwarsligger.
Ook de premier deelt in de klappen. Hij zou te meegaand zijn in het verzet van Georges-Louis Bouchez (MR). Regeringsbronnen hebben daar zelfs enig begrip voor. Als De Wever te hard tegen Bouchez zou ingaan, lijkt het alsof de MR rechtser is dan de N-VA.
De voorstellen om de sterkste schouders te laten bijdragen zouden ook te mager zijn. Vooral Vooruit is daar allergisch voor. De Vlaamse socialisten beseffen dat een btw-aanpassing hand in hand moet gaan met een eerlijke fiscaliteit. De uitbreiding van de effectentaks – een jaarlijkse belasting van 0,15 procent op de gemiddelde waarde van een effectenrekening van meer dan 1 miljoen euro – naar aandelen op naam ligt binnen handbereik.
Nog geen crisis, maar…
De status van de indexsprong is onduidelijk. Het lijkt uitgesloten dat alle lonen en uitkeringen een jaar lang niet zouden worden aangepast aan de levensduurte. Maar ook hier is er speling. Een indexsprong light zou bijvoorbeeld de automatische indexering kunnen uitstellen met enkele maanden in plaats van een jaar.
In elk geval bleek het te gevoelig om nu al akkoord te gaan. Binnen de N-VA klinkt het zo: ‘Bart De Wever zou enkel de nacht ingaan als hij wist dat er een akkoord mogelijk was. Dat bleek niet het geval.’ Aan alle onderhandelaars werd meegedeeld om niks aan de pers te lekken.
Van een crisis is nog steeds geen sprake. Maar er is niet veel meer nodig om de boel te doen ontploffen. Volgens welingelichte bronnen zou de volgende deadline naar dit weekend verschuiven. Dat zou nog op tijd zijn om de begroting van 2026 voor het einde van dit jaar te laten goedkeuren door het parlement.
Er is ook sprake van een ander scenario. Als dit weekend eindelijk het zomerakkoord volledig kan worden afgeklopt, zou De Wever daarna in theorie de tijd kunnen nemen om aan de begroting te werken. Daardoor zou er vanaf januari met voorlopige twaalfden gewerkt worden, wat ongezien zou zijn in een regering met volheid van bevoegdheden. Niet minder dan een vernedering voor Arizona.
Dat De Wever niet één, maar twee keer zijn State of the Union heeft moeten uitstellen, wordt dan weer afgedaan als onbelangrijk. Niet in het minst door De Wever zelf. ‘De deadline? Dat is een goed budget. Dat is het enige dat telt.’