Waarom extreemrechts niet lijkt door te breken in Wallonië

Migratie is nauwelijks een verkiezingsthema in Wallonië. Hoe komt dat?

Er is weliswaar Chez Nous – slogan: On est chez nous! Sans intégration, retour à la maison, met een foto van E.T. erbij –, een nieuw Waals extreemrechts partijtje dat zich kant tegen migratie. Maar het ziet er niet naar uit dat Chez Nous, ‘de enige patriottische partij in Wallonië’, potten zal breken bij de verkiezingen op 9 juni.

Hoe komt het toch dat Wallonië, als een soort Gallisch dorpje van Asterix, onoverwinnelijk lijkt voor radicaal-rechts? Daar zijn verschillende redenen voor, zegt Benjamin Briard, specialist extreemrechts bij het onderzoekscentrum CRISP.

‘Om te beginnen is er het onvermogen om samen te werken binnen extreemrechts in Franstalig België, met groeperingen die tientallen keren zijn gesplitst – denk ook aan het Front National van Daniel Féret. Dat heeft te maken met een tweede verklaring voor de zwakheid van extreemrechts: gebrek aan leiderschap. Franstalig extreemrechts heeft geen charismatische figuur die kan verzamelen.’

Een andere factor is volgens Briard het mediacordon rond extreemrechts, dat in de Franstalige pers strikt wordt nageleefd. ‘Dat cordon vermindert de zichtbaarheid van extreemrechtse politici, die nooit live op radio of tv worden uitgenodigd. Het voedt ook de idee dat dit geen respectabele partijen zijn, en haalt de ont-demoniseringsstrategieën onderuit die vandaag bij extreemrechts in de mode zijn.’

Voorts verwijst Briard naar het maatschappelijke middenveld. ‘In Franstalig België is er een veel grotere mobilisatie dan in Vlaanderen rond extreemrechtse thema’s. In verenigingen en scholen, bijvoorbeeld, maar ook in tal van antifascistische organisaties, die menige bijeenkomst van extreemrechts wisten te voorkomen.’

Nog een handicap voor Waals extreemrechts is de afwezigheid van nationale gevoelens. ‘In Vlaanderen is de Vlaamse identiteit heel uitgesproken. In Wallonië zijn er maar weinig mensen die zich sterk Waals of zelfs Belgisch voelen. Terwijl extreemrechts inherent een nationalistische component heeft. Maar zo’n nationalistisch discours beklijft moeilijker bij kiezers zonder nationale of regionale identiteitsgevoelens. Als ik aan mensen van Chez Nous vraag wie “nous” is, zeggen sommigen de Walen, anderen de Belgen, en nog anderen de Europeanen.’

Tot slot heb je ook de sterke PTB/PVDA in Wallonië, zegt Briard. Die dient als vluchtheuvel voor nogal wat proteststemmers en vormt zo ook een dam tegen extreemrechts.

Sociologisch onderzoek laat zien dat Walen gemiddeld even vijandig staan tegenover migratie als Vlamingen. ‘Maar migratie is voor de Walen, anders dan voor de Vlamingen, zeker niet verkiezingsthema nummer één. Migratiekwesties komen in Wallonië, vanwege de totaal andere sociaal-politieke context, ook gewoon veel minder aan bod.’

Maar geen enkel electoraat is immuun voor extreemrechts, besluit Briard. ‘Ik durf geen voorspellingen te doen voor Wallonië op de lange termijn. De politieke vraag bestaat wel degelijk, het politieke aanbod tot nader order nog niet.’