Om nieuwe luchtafweersystemen rond de Antwerpse haven snel te kunnen installeren, versoepelt de Vlaamse regering de vergunningsregels voor Defensie. Een omgevingsvergunning is voortaan niet langer nodig bij ‘belangrijke infrastructuur’. Maar volgens Natuurpunt is die formulering te vaag.
Voor zo’n 2,5 miljard euro koopt ons land, samen met Nederland en Luxemburg, gloednieuwe luchtafweersystemen. Het gaat om het type NASAMS (National Advanced Surface-to-Air Missile System) van de Noorse fabrikant Kongsberg. Negen systemen zijn bestemd voor België.
Op dit moment kan ons land geen raketten uit de lucht schieten. Via de NASAMS moet kritieke infrastructuur bescherming krijgen tegen zulke mogelijke aanvallen. In de eerste plaats gaat het om de haven van Antwerpen, de op een na grootste van Europa. Die is als draaischijf zowel economisch als militair van belang. Premier Bart De Wever (N-VA), titulair burgemeester van Antwerpen, toont zich al langer voorstander van die bescherming.
De aankoop staat los van de draagbare luchtverdedigingssystemen uit Polen. Dinsdag kondigde minister van Defensie Theo Francken (N-VA) aan dat de eerste veertig Piorun-systemen dit jaar nog aankomen, goed voor een prijskaartje van 137 miljoen euro. Het Poolse luchtverdedigingssysteem kan het luchtruim onder meer beschermen tegen grotere drones.
‘Wij vragen om specifieke uitzonderingen beter te omschrijven.’
Om de installatie van de luchtafweersystemen te vergemakkelijken, schiet Vlaanderen te hulp. De regio’s zijn verantwoordelijk voor de vergunningen. De Vlaamse regering zette daarom het licht op groen om de bouw ervan toe te voegen aan de lijst van werken die geen vergunningsplicht hebben.
Dat luidt letterlijk zo: ‘Een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen is niet nodig voor het optrekken van installaties van militair strategisch belang, door of in opdracht van de militaire overheid, gericht op de verdediging van belangrijke infrastructuur.’ En verder: ‘Concreet maakt deze aanpassing het dus bijvoorbeeld mogelijk om zonder vergunning luchtafweer of andere verdedigingssystemen te plaatsen in of rond de haven van Antwerpen.’
Waarom een Franse industrieel Theo Francken probeert te intimideren
‘Belangrijke infrastructuur’? Te vaag, zeggen critici
Volgens Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (CD&V) gaat het over kritieke infrastructuur, zoals lucht- en zeehavens, of strategische militaire infrastructuur, die bijvoorbeeld ook energiegebonden kan zijn. ‘Alles wat we vandaag doen, is in functie van zo goed mogelijk voorbereid te zijn’, zei Brouns eerder in het parlement.
Bij de NASAMS horen, naast de fysieke luchtafweer, ook andere componenten, zoals een centrale commandopost en radarsystemen. De lanceerinstallaties kunnen op trailers of vrachtwagens geplaatst worden, maar bij statische verdediging wordt meestal voor een permanente locatie gekozen.
Om die plaatsing te vergemakkelijken, krijgt Defensie dus een vrijstelling van de vergunningsplicht. Maar volgens ngo Natuurpunt is de huidige omschrijving te vaag. De woorden ‘belangrijke infrastructuur’ klinken rekbaar. ‘De voorgestelde vrijstelling is te generiek’, zegt woordvoerder Natalie Sterckx. ‘Wij vragen om specifieke uitzonderingen beter te omschrijven en onder parlementaire controle te houden.’
In het advies van de Inspectie van Financiën – dat overigens gunstig was – werd er ook al op gewezen dat ‘belangrijke infrastructuur’ een ‘vaag karakter’ heeft. Groen-fractieleider Mieke Schauvliege sprak in het parlement over haar vrees dat ‘we onder het mom van een militaire dreiging als een bulldozer door Vlaanderen moeten gaan, en ons milieu en onze gezondheid op het spel moeten zetten’.
Vrees voor misbruik
Volgens Natuurpunt is het belangrijk om te voorkomen dat Defensie er een te brede interpretatie aan geeft. ‘We moeten misbruik voorkomen, en zorgen dat omstreden militaire projecten, zoals de kazerne in het Drongengoed, niet worden gefaciliteerd.’
Natuurpunt en andere critici verzetten zich al langer tegen de plannen om een nieuw ‘Kwartier van de Toekomst’ neer te poten in Ursel bij Aalter. Volgens actievoerders staat de superkazerne in het beschermde natuurgebied haaks op de Vlaamse en Europese milieudoelstellingen. Ook in Ursel zouden er overigens plannen zijn om luchtafweer te plaatsen.
Minister Brouns laat weten dat er nog aanpassingen mogelijk zijn aan de besluitvorming, en dat hij de adviezen afwacht van onder meer de SARO, de Vlaamse strategische adviesraad.
Hoe uitzonderlijk zijn de NAVO-doelstellingen voor België? Knack bracht onze defensie-uitgaven sinds 1950 in kaart