Deze taboes blokkeren de begrotingsgesprekken van De Wever

begroting
‘Als wij geen moeilijke beslissingen kunnen nemen,’ aldus Bart De Wever over de begrotingsgesprekken, ‘zijn wij niet capabel om te besturen.’ © BELGA
Tex Van berlaer
Tex Van berlaer Journalist Knack

Premier Bart De Wever (N-VA) en zijn vicepremiers zijn nog niet klaar om in de diepte te onderhandelen over de begroting. Nochtans zou er tegen dinsdag 10 miljard euro gevonden moeten worden. ‘Het is gewoon niet evenwichtig genoeg.’

Na een woelig kernkabinet, de vergadering van topministers, is er weinig vertrouwen in een snelle doorbraak in de begrotingsgesprekken. Op donderdagavond sommeerde premier Bart De Wever (N-VA) zijn vicepremiers, maar er werd geen eensgezindheid gevonden om met z’n allen rond de tafel te zitten en tot het gaatje te gaan. ‘Daarvoor is het gewoon niet evenwichtig genoeg’, zegt een regeringsbron.

Pro memorie: De Wever wil minstens 10 miljard euro vinden tussen nu en 2029, het einde van de regeerperiode. Afgelopen dinsdag had de eerste minister zijn State of the Union moeten geven in het parlement, maar die werd met een week uitgesteld omdat een akkoord was uitgebleven.

In de Kamer zei De Wever donderdag dat hij hoopte dat de nieuwe deadline gehaald kon worden. Tijdens zijn interventie gebruikte hij trouwens tot drie keer toe het werkwoord ‘hopen’. Van zekerheid is dus geen sprake. De Wever had een onverholen boodschap voor zijn coalitiepartners Vooruit, CD&V, Les Engagés en MR bij: ‘Als wij geen moeilijke beslissingen kunnen nemen, zijn wij niet capabel om te besturen.’

Vier werven, weinig eensgezindheid

Toch blijven verschillende rode lijnen of taboes de begrotingsgesprekken blokkeren. Dat bleek al heel snel vorige week, toen De Wever zijn klavertjevier presenteerde met vier grote werven: de aanpak van langdurig zieken, morrelen aan de groeinorm in de gezondheidszorg, een btw-harmonisatie en een indexsprong. Op de langdurig zieken na is er geen eensgezindheid over de blokken. Nochtans moest het klavertjevier al ruim 6 miljard euro van de nodige 10 miljard euro in het laatje brengen.

De positie van de MR is opvallend. Waar een indexsprong – waarbij de lonen een jaar of meer niet meer automatisch in de hoogte bijgesteld worden – in het verleden een beproefd recept was, dat gesmaakt werd door de rechterzijde, is het dat nu niet. Voorzitter Georges-Louis Bouchez legt zich voor een indexsprong omdat hij naar eigen zeggen verkozen is om werkenden meer koopkracht te gunnen.

Ook een btw-harmonisatie, die in het gros van de gevallen neerkomt op een btw-verhoging, lust Bouchez niet. Tegenover een Franstalig oppositieblok van PS, PTB en Ecolo de winkelkar duurder maken, komt volgens de liberalen neer op een kamikazeopdracht.

Vooruit vreest heruitgave van de regeringsonderhandelingen

Ook voor Vooruit liggen een indexsprong en een aanpassing van de btw heel lastig. De partij is getrouwd met het woord ‘koopkracht’. Na de regeringsonderhandelingen gingen de socialisten er prat op dat zij de index hebben kunnen vrijwaren. Het past in het beeld van Vooruit als een partij die rechtse maatregelen afremt – ‘zonder ons was het slechter geweest’.

Binnen Vooruit vreest men dat De Wever de regeringsonderhandelingen dunnetjes overdoet. Dat is niet de bedoeling. Bij Bouchez viel iets soortgelijks te horen op VTM Nieuws: ‘Wat ik geweigerd heb in de zomer van 2024 ga ik nu niet accepteren.’

Conner Rousseau en co. drukken vooral op een eerlijke verdeling van de lasten – de zogenaamde sterkste schouders. Het regeerakkoord biedt munitie: onder de Arizonapartijen werd afgesproken om maximaal 11 procent van de discretionaire maatregelen te zoeken bij extra inkomsten. Op een oefening van 10 miljard euro komt dat neer op ruim 1 miljard euro.

‘Bart De Wever geeft weinig details over cijfers en blijft dicht bij zijn eigen willetje.’

Maar extra belastingen? Dat ziet Bouchez dan weer niet zitten, net zomin als de N-VA. Het hele openingscollege politicologie aan de UGent van De Wever stond in het licht van de welvaartsstaat en hoe die te redden. Bij zijn betoog ging De Wever niet in op extra inkomsten, maar focuste hij op ‘snijden’. Als eerste minister heeft De Wever het monopolie over de agenda en de werkwijze. ‘Hij geeft weinig details over cijfers en blijft dicht bij zijn eigen willetje’, zegt een hoge bron.

Les Engagés en de CD&V houden kaarten tegen de borst

Vrijdagochtend riep Yves Verougstraete, voorzitter van Les Engagés, op LN24 op om de taboes te laten varen. Hij gaf toe dat de spanning aan het oplopen is binnen de regering. ‘Maar iedereen moet zijn deel doen.’ In één adem voegde hij er evenwel aan toe dat raken aan de groeinorm in de zorg wat hem betreft niet kan.

Tijdens de onderhandelingen wierp de Franstalige partij zich op als dé voorstander van een stevige groeinorm, het mechanisme dat bepaalt hoeveel extra geld naar de zorg vloeit. Een evolutie richting 3 procent tegen 2029 is een van haar trofeeën – ook al levert niet Les Engagés, maar Vooruit met Frank Vandenbroucke de bevoegde minister.

Les Engagés is gepokt en gemazeld in de zorg. Oud-fractieleider Catherine Fonck werkt sinds kort in een ziekenhuis in Charleroi. Yves Coppieters, Waals minister van Gezondheid, werd tijdens de coronapandemie bekend als epidemioloog. Voorzitter Verougstraete is oprichter van Medi-Market, een bekende apotheekketen.

Binnen de regering valt te horen dat de partij wel openstaat voor deals. ‘Alles is bespreekbaar voor Les Engagés, zolang het maar gebalanceerd is’, klinkt het. Zo ligt nóg meer snijden in de ontwikkelingssamenwerking, niet toevallig de bevoegdheid van vicepremier Maxime Prévot, heel gevoelig.

Ook de CD&V lijkt niet veel stampij te willen maken. ‘Die partij heeft zich eigenlijk nog nauwelijks concreet uitgesproken’, zegt een bron. De CD&V wil in de eerste plaats beginnen onderhandelen en stoort zich, net als de rest, aan het trage tempo van De Wever. Met de strijd tegen de ‘vervennootschappelijking’ lanceerde ze al een eerste ballonnetje. In Villa Politica sprak voorzitter Sammy Mahdi ook over een uitbreiding van de effectentaks, een jaarlijkse belasting van 0,15 procent op de gemiddelde waarde van een effectenrekening van meer dan 1 miljoen euro. Van alle maatregelen aan de inkomstenzijde lijkt die de meest voor de hand liggende.

Conclusie

Op het einde moet de rekening wel kloppen. Elk gemorrel aan een concreet voorstel dreigt minder geld op te leveren dan gehoopt. Als iedereen vasthoudt aan veto’s, wordt het onmogelijk om 10 miljard euro te vinden.

Als iedereen vasthoudt aan veto’s, wordt het onmogelijk om 10 miljard euro te vinden.

Het is en blijft een optie om niet op zoek te gaan naar geld tegen 2029, maar alleen een gewone begrotingscontrole af te werken voor het jaar 2026. Die opdracht is makkelijker. Maar daar staat De Wever niet voor te springen, zo zei hij in de Kamer: ‘Als we ons zouden beperken tot de begroting van 2026, dan had ik hier vorige dinsdag zonder slaaptekort en met een spreekwoordelijke glimlach kunnen staan – spreekwoordelijk, benadruk ik.’

Econoom André Decoster over de begroting: ‘Onze schulden zijn beheersbaar, paniek is niet nodig’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Expertise