Sinds minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA) de regels voor asielopvang verstrengde, werd Fedasil al minstens 23 keer veroordeeld voor het niet opvangen van gezinnen. Nu de winter voor de deur staat, stijgt de spanning in de federale regering.
Deze zomer diende een gezin met vijf minderjarige kinderen een verzoek om internationale bescherming in bij onze asieldiensten. Toch stuurde opvangdienst Fedasil hen weg. Het gezin, afkomstig uit Afghanistan, was dus genoodzaakt de nacht door te brengen op straat.
Aan de basis van de beslissing van Fedasil lag een nieuwe wet van minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA). Vanaf 4 augustus krijgen mensen die in een andere Europese lidstaat al bescherming hebben gekregen geen opvang meer. Dat moet ervoor zorgen dat de druk op het opvangnetwerk afneemt. Volgens Van Bossuyt waren 15.000 van de 40.000 asielaanvragen vorig jaar afkomstig van mensen die elders in de Europese Unie al een procedure hadden lopen of afgerond.
Sinds de nieuwe wet werden al zo’n 300 opvangweigeringen afgeleverd. Hoeveel daarvan gezinnen zijn, is niet bekend. Wel werd Fedasil al minstens 23 keer veroordeeld voor het niet opvangen van gezinnen die al een erkenningsstatus in een ander land hebben, zo bevestigt het kabinet-Van Bossuyt.
‘Les Engagés letten erop dat de rechtsstaat wordt gerespecteerd, met extra aandacht voor het lot van gezinnen.’
Een vonnis dat nazindert
Zo ook in het geval van het Afghaanse gezin van vijf. Fedasil werd vorige maand veroordeeld door de Franstalige Brusselse arbeidsrechtbank.
Hoewel het gezin al bescherming had gekregen in Griekenland, reisde het door naar België. Het haalt onder meer de penibele situatie in Griekenland aan, waaronder de barslechte omstandigheden in de opvangcentra. Verschillende niet-gouvernementele organisaties klagen al jaren de mensenrechtenschendingen aan die er zouden plaatsvinden.
Volgens de rechtbank heeft Fedasil de persoonlijke situatie van de familie onvoldoende onderzocht, ‘wat nochtans wettelijk verplicht is’. Het opvangagentschap had dus geen juridische basis om het gezin meteen de opvang te weigeren.
Fedasil ging al in beroep tegen de beslissing van de rechtbank. Dat betekent dat het gezin nog steeds geen opvangplek heeft. Het verblijft nu in de Brusselse Begijnhofkerk, zo laat hun advocaat weten.
Politieke spanning
De nieuwe veroordelingen – bovenop de ruim 10.000 veroordelingen die de opvangcrisis de laatste jaren heeft voortgebracht – doen ook de spanning tussen de regeringspartijen stijgen. Kamerlid Xavier Dubois van Les Engagés bracht de zaak van het gezin van vijf afgelopen week ter sprake in het parlement. ‘Enerzijds zijn er de wetten die wij goedkeuren, anderzijds is er justitie’, aldus Dubois. ‘Het fundamentele probleem dat u niet wilt horen, is dat er gerechtelijke beslissingen zijn die u niet naleeft.’ Met de winter voor de deur wordt het weigeren van opvang des te gevoeliger – zeker in het geval van gezinnen.
Les Engagés maken er voorlopig geen regeringszaak van. ‘Maar de opvang van asielzoekers en de naleving van onze internationale en morele verplichtingen zijn uiteraard terugkerende onderwerpen binnen de regering’, laat vicepremier Maxime Prévot via zijn woordvoerder weten. ‘Zowel in het parlement als binnen de regering letten Les Engagés er in het bijzonder op dat de rechtsstaat wordt gerespecteerd, met extra aandacht voor het lot van gezinnen.’
Minister Van Bossuyt ontkent dat ze gezinnen aan hun lot overlaat. Wie vrijwillig naar een terugkeercentrum trekt, krijgt wel opvang. Vandaaruit kan men terugkeren naar het land van herkomst of naar het EU-land waar internationale bescherming wordt geboden. De N-VA-minister ziet haar verstrenging als een essentieel onderdeel in de strijd tegen het ‘asielshoppen’.
Verzadigd opvangnetwerk
Volgens ngo Vluchtelingenwerk Vlaanderen moet de minister gehoor geven aan de rechtbank. ‘De rechter verwijst expliciet naar opvang in een collectief centrum of een lokaal opvanginitiatief (LOI), dus geen open terugkeerplaats zoals de minister wil’, zegt beleidsmedewerker Thomas Willekens. Het zou al helpen als Fedasil zijn beslissing uitgebreider motiveert, klinkt het. ‘Niettemin menen wij dat gezinnen met kinderen doorgaans te kwetsbaar zijn om hen zonder meer opvang te weigeren.’
Het vrijwaren van gezinnen met kinderen was lange tijd een van de belangrijkste doelen van de regering. Onder staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V), de voorgangster van Van Bossuyt, werden alleenstaande mannen in 2023 geweerd uit de opvang. Een van de redenen voor die omstreden beslissing was het vrijwaren van plaatsen voor gezinnen met kinderen.
Vandaag, zo’n vier jaar na het begin van de opvangcrisis, blijft het opvangnetwerk verzadigd. Zo goed als alle 35.000 opvangplekken zijn bezet. Dit jaar dienden al 27.000 mensen een verzoek in voor internationale bescherming. Met ruim 3000 aanvragen zijn Afghanen de grootste groep. Afgelopen week erkende de Europese Commissie dat België tot de landen behoort die het zwaarst getroffen worden door migratie vanuit een andere Europese lidstaat.