De kans is reëel dat de kredietwaardigheid van België eind deze week wordt verlaagd, zodat we nóg meer rente moeten betalen. Het zet extra druk op de begrotingsbesprekingen.
Vorig jaar betaalde België bijna 14 miljard euro aan rente. Dat is geld dat niet aan nuttigere zaken kan worden besteed. Dat we zo veel rente moeten betalen, is enerzijds het gevolg van onze hoge staatsschuld en anderzijds van de stijgende rente. En het ziet ernaar uit dat beide nog zullen toenemen. Tenzij de regering-De Wever een overtuigende saneringsoperatie uittekent tijdens de lopende begrotingsbesprekingen.
De Belgische overheidsschuld is de afgelopen jaren flink gestegen: van 515 miljard euro in 2020 naar meer dan 640 miljard euro vorig jaar. Om deze cijfers in perspectief te plaatsen, wordt de schuld meestal uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp), de totale waarde van goederen en diensten die België jaarlijks produceert. In 2020 bedroeg de schuldgraad 111 procent van het bbp en vorig jaar 105 procent. Dit lijkt een verbetering, maar in 2022 was de schuldgraad nog 103 procent, wat wijst op een recente stijging. Met een schuldgraad van 105 procent behoort België tot de Europese landen met de hoogste schulden, na Griekenland (154 procent), Italië (135 procent) en Frankrijk (113 procent).
De vooruitzichten zijn zorgwekkend. Volgens het Planbureau zal de schuldgraad tegen 2030 oplopen naar 121 procent, een stijging van 10 procentpunt in tien jaar. Dit maakt België kwetsbaar, vooral in een tijd waarin de rentelasten verder toenemen.
De rente die België betaalt op zijn staatsschuld stijgt sneller dan in de meeste andere Europese landen. Vergeleken met Duitsland, het referentieland in de eurozone, is de Belgische rente sinds 2020 sterk gestegen. Alleen Frankrijk kampt met een vergelijkbaar probleem. Jean Deboutte, topman van het Federaal Agentschap van de Schuld, waarschuwde in Knack dat de rentelasten binnenkort kunnen oplopen tot 20 miljard euro per jaar. Dit zou een enorme druk leggen op de overheidsfinanciën en de ruimte voor andere uitgaven verder beperken.
Vrijdag komt het ratingbureau Moody’s met zijn rating voor België, een beoordeling van onze kredietwaardigheid. Ratingbureau Fitch verlaagde de Belgische kredietscore in juni al, de kans is reëel dat Moody’s volgt. Enkele weken later is het dan de beurt aan Standard & Poor’s. Een lagere kredietrating zou onze rente nog kunnen opdrijven waardoor lenen voor België nog duurder wordt. Dit zet de regering extra onder druk om met een geloofwaardig plan te komen om onze overheidsfinanciën te saneren. De tijd dringt. Op 14 oktober houdt de premier zijn State of the Union in het parlement, waarin hij de plannen van de regering zal uiteenzetten. Een dag later, op 15 oktober, moet België zijn begrotingsplannen, inclusief die van de deelstaten, ingediend hebben bij de Europese Unie. Dat wordt spannend.
