Politoloog Bart Maddens: ‘De meerwaardebelasting is de gedroomde munitie voor de Open VLD’
De regering-De Wever is nog geen honderd dagen ver, of ze moet haar begrotingsambitie wellicht al opbergen. Volgens politoloog Bart Maddens (KU Leuven) is er geen man overboord. ‘Ik ben verbaasd over hoe koest de Vlaams-nationalistische achterban van de N-VA zich heeft gehouden.’
Dit jaar bedraagt het tekort 25,5 miljard euro, of 4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Tegen 2029 zou dat tekort nog altijd 3,5 procent bedragen – en dat is nog zonder de defensie-uitgaven. Premier Bart De Wever (N-VA) wilde landen op 3 procent.
Vanuit de oppositie schoot de N-VA steevast met scherp op het rekenwerk van de vorige Vivaldi-regering. Hebben de Vlaams-nationalisten nu een groot politiek probleem? Niet echt, vindt politoloog Bart Maddens (KU Leuven). ‘Theo Francken (N-VA) zei ooit dat je met begrotingen die in orde zijn geen verkiezingen wint. Daar geef ik hem gelijk in’, zegt Maddens. ‘Er moet een duidelijk traject zijn, én er moet het beeld zijn van een daadkrachtige regering, zoals Guy Verhofstadt (Open VLD) dat in 2003 wist neer te zetten. Als de regering-De Wever niet in een kibbelkabinet verzandt, kan dit werken.’
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau uitte afgelopen weekend nochtans kritiek op De Wever. Daarnaast waarschuwde hij: zonder meerwaardebelasting valt de regering.
Bart Maddens: Er ging er een alarmbelletje bij mij af, omdat ik dacht aan de regeringsstabiliteit. Eerder op de week legde Rousseau de hervorming van de parlementaire pensioenen op tafel en koppelde hij daar de grote pensioenhervorming aan. Dat leek mij redelijk misplaatst. Niet alleen bestond daar al consensus over, het ging om al bij al kleine aanpassingen. Rousseau speelt met vuur door zijn regeringspartners zo voor schut te zetten.
‘Conner Rousseau speelt met vuur door zijn regeringspartners zo voor schut te zetten.’
Is het niet misplaatst dat minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) een ontwerptekst maakt waarin mensen die hun aandelen tien jaar bijhouden geen meerwaardebelasting hoeven te betalen? Jambon wéét dat zoiets onbespreekbaar is voor Vooruit.
Maddens: Zo’n ontwerp is de opening van het debat. De erfzonde van deze regering is dat ze niet alles tot in de details heeft uitgepraat, zelfs niet die historisch nieuwe belasting. Eerder beweerde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez dat hij met De Wever een akkoord op papier had over die vrijstelling. De discussie rond de meerwaardebelasting wordt wellicht de gevaarlijkste hindernis die de regering-De Wever moet nemen. Zodra die voorbij is, komt Arizona in rustiger vaarwater.
De Wever en Rousseau spraken af dat de werkloosheid niet in de tijd beperkt wordt zonder de meerwaardetaks.
Maddens: Het zou dom zijn van Vooruit om de twee niet te koppelen. De N-VA en de MR waren altijd als de dood voor die taks. Vergeet niet dat de meerwaardebelasting de gedroomde munitie is voor de Open VLD. Als die partij intern orde op zaken stelt en een nieuw elan vindt, vormt ze een te duchten dreiging voor de N-VA. Rousseau zal als voorzitter van een relatief kleine partij iets realiseren wat tot voor kort enkel een strijdpunt van de PVDA was. Zelfs Steve Stevaert heeft dat nooit gekund: een hele nieuwe fiscale kraan bijplaatsen die elke toekomstige regering naar believen nog wat meer kan opendraaien. Bovendien zal het geld vooral in Vlaanderen worden opgehaald, want de gegoede middenklasse woont voornamelijk hier.
Ondertussen houdt het vakbondsprotest tegen onder meer de pensioenhervorming aan. Verdedigt De Wever zijn beleid te weinig?
Maddens: Dat vind ik niet. Hij verdedigt zijn beleid in het parlement, gekruid met flair en humor – het zijn geen pro-formaoptredens. Dit blijft het prille begin van een regering die een aantal heel moeilijke beslissingen moet nemen. Dan is het verstandiger om niet te veel stoere verklaringen af te leggen in de media. Zijn voorganger Alexander De Croo (Open VLD) werd net te veel profileringsdrang verweten, in de plaats van compromissen te smeden achter de schermen.
‘Het verbaast mij hoe koest de Vlaams-nationalistische achterban van de N-VA zich heeft gehouden.’
Wat verwacht u van de nieuwe N-VA-voorzitter Valerie Van Peel, nog maar de derde in de geschiedenis van de partij?
Maddens: Ze zal vooral sympathiek blijven en geen domme dingen zeggen. We moeten haar rol ook niet overschatten, met Van Peel speelt de N-VA op veilig. Ze heeft ook niet het Vlaams-nationalistische profiel van een Sander Loones, die zich sneller zou laten verleiden tot een straffe uitspraak. Want het blijft een feit: communautair biedt Arizona zelfs geen peanuts. Het is een lege doos.
In die zin ben ik verbaasd over hoe koest de Vlaams-nationalistische achterban van de N-VA zich heeft gehouden. Bij de voorzittersverkiezingen was er zelfs geen – weliswaar kansloze – tegenkandidaat voor Van Peel die het communautaire thema hoger op de agenda wilde zetten. De discipline is ijzersterk.
