Philippe Close (PS): ‘De fusie van de Brusselse politiezones levert niet één extra politieagent op’

Er komt schot in de Brusselse formatie. Volgens PS-burgemeester Philippe Close zullen de zopas gestarte begrotingsgesprekken tot een nieuwe Brusselse regering leiden. En dan begint het echte werk. ‘Met alleen repressie lossen we het drugsprobleem niet op.’

De voorbije maanden gaf hij nauwelijks interviews. Als sleutelspeler in de stroeve Brusselse formatie wilde Philippe Close, de machtige burgemeester van de stad Brussel, niets zeggen dat het proces nog meer zou bemoeilijken. Het armlastige Brussels Gewest zit inmiddels al meer dan een jaar zonder regering. ‘Nu praat ik wel, omdat ik het gevoel heb dat er eindelijk een doorbraak is,’ zegt Philippe Close. ‘Er staat iets te gebeuren.’

Begin deze week zijn de PS, de MR, Les Engagés, Groen, Vooruit en verrassend genoeg ook de Open VLD – met Frédéric De Gucht, die tot dusver geen vinger wilde uitsteken zonder de N-VA – in Brussel met begrotingsbesprekingen gestart. ‘We gaan op zoek naar 1 miljard euro tegen 2029’, vervolgt Close.

De onderhandelaars beschikken weliswaar over een gewone meerderheid in het Brussels Parlement, voldoende om een begroting goed te keuren, maar niet over een meerderheid in de Nederlandstalige taalgroep. Toch gelooft Close dat uit deze begrotingsgesprekken de nieuwe Brusselse regering zal ontstaan. Welke partij dan voor de Vlaamse meerderheid moet zorgen, staat nog te bezien, maar het wordt volgens Close niet de N-VA. ‘In Brussel hebben de mensen overwegend links gestemd, ook aan Nederlandstalige kant. De PS wil daarom een centrumregering, geen rechtse regering.’

U sluit samenwerking met de N-VA, die zegt dat ‘de PS de uitputtingsslag heeft gewonnen’, in Brussel definitief uit?

Philippe Close: Dat spoor is morsdood, beseft intussen iedereen wel. Het is voorbij.

Wat blijft is het beeld van een Franstalig veto en van de PS die, in de woorden van Vlaams Parlementsvoorzitter Freya Van den Bossche (Vooruit), de grondwettelijke geplogenheden in Brussel aan haar laars lapt. Namelijk dat de ene taalgroep zich niet bemoeit met meerderheidsvorming in de andere taalgroep.

Close: Dat klopt helemaal niet. We bemoeien ons in Brussel altijd met elkaars meerderheid. Mevrouw Van den Bossche weet niet hoe de Brusselse regeringsvorming werkt. De PS is overigens wel bereid om met de N-VA in de Vlaamse en de federale regering samen te werken. Dat heb ik altijd gedaan. Ik heb in het verleden zelfs nog gezamenlijke interviews gegeven met toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). Maar zolang er alternatieven zijn voor een rechtse partij als de N-VA, zolang de PS dus niet echt gedwongen wordt, zullen we niet met de N-VA besturen.

Maar u zegt niet, zoals sommigen in uw partij, dat u niet met de N-VA wilt besturen omdat het een racistische partij is?

Close: Nee, ik geloof niet dat de N-VA structureel racistisch is. Maar er zitten in de N-VA wel mensen die heel racistische dingen hebben gezegd. Theo Francken over de Marokkaanse gemeenschap, bijvoorbeeld. Hoelang moeten mensen die hier al vier of vijf generaties leven en werken, en van wie sommige schitterende professionele carrières hebben opgebouwd, dit soort uitspraken nog pikken?

U verwijst naar een uitspraak van meer dan tien jaar geleden, toen Theo Francken zich afvroeg wat de economische meerwaarde van de Marokkaanse immigratie voor België is geweest?

Close: Uiteraard. Brussel is de hoofdstad van de diversiteit, dat zit in ons DNA. En Brusselaars zijn de grootste belgicisten van het land. De belgitude zit diepgeworteld in de Brusselse bevolking. Daarom was het voor veel Brusselaars schokkend dat premier Bart De Wever en minister van Defensie Theo Francken op 21 juli weigerden om ‘leve België’ te zeggen.

Charles Picqué (PS), de peetvader van het Brussels Gewest, was wel voorstander van onderhandelingen met de N-VA.

Close: Binnen de Brusselse PS is er ruimte voor meningsverschillen. Maar we hebben hierover een debat gevoerd, hoor. Het beeld dat heerst in Vlaanderen, namelijk dat elke stap in het onderhandelingsproces het solowerk was van Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej, klopt helemaal niet. Ikzelf en anderen waren er permanent bij betrokken.

Ahmed Laaouej heeft de reputatie de Brusselse federatie autoritair te leiden.

Close: (lacht) Zal ik u herinneren aan de ijzeren hand waarmee Philippe Moureaux de federatie bestuurde? Ahmed is peanuts in vergelijking met Moureaux. Ahmed en ik vormen al lang een politiek duo. We zijn even oud en zijn onze carrière samen begonnen op het Institut Emile Vandervelde, de studiedienst van de partij. We verschillen soms van mening op het vlak van nuances, maar over de kern zijn we het roerend eens. Alleen: van Ahmed is het voorbije anderhalf jaar in Vlaanderen een verschrikkelijke karikatuur gemaakt.

Goed, maar Vlaams minister voor Brussel Cieltje Van Achter (N-VA) zei dat Ahmed Laaouej zelfs geen kop koffie met haar wilde drinken?

Close: Welnee, ze hebben elkaar ontmoet.

Stel dat de begrotingsbesprekingen slagen, dan is er nog altijd geen Brusselse regering, want deze zes partijen hebben geen meerderheid aan Nederlandstalige kant. Bovendien eist de Open VLD substantiële hervormingen.

Close: Ook de PS wil ingrijpend hervormen. De financiële situatie van de Brusselse gemeenten en het Brussels Gewest is precair. Dat geldt natuurlijk ook voor de federale regering, die afstevent op een begrotingstekort van 6 procent in 2029. De MR wil plotseling nog eens 20 miljard extra bezuinigen, maar dat is onzin. Er zit geen plan achter, het is permanente improvisatie. Voor Bart De Wever maakt dat natuurlijk allemaal niet veel uit. Zijn einddoel is laten zien dat de federale staat failliet en onbestuurbaar is, en dat zo veel mogelijk bevoegdheden moeten worden geregionaliseerd. Maar goed, ook Brussel zit dus met grote financiële moeilijkheden. We moeten op eigen kracht onze financiën gezond maken en onze instellingen hervormen. Want als anderen het in onze plaats doen, zal dat slecht aflopen voor Brussel.

Denkt u aan de gedwongen fusie van de zes Brusselse politiezones?

Close: Zeker. Los van alle juridische bezwaren die ongetwijfeld zullen worden aangetekend tegen het principe van deze opgelegde fusie, zitten er grote weeffouten in het wetsvoorstel van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR, nvdr). Boven op die eengemaakte politie wordt namelijk nog een nieuwe bestuurlijke laag gecreëerd, met daarin de Brusselse minister-president, de hoge ambtenaar voor veiligheid, de vicegouverneur… Dat is nergens voor nodig. Het zijn toch de negentien Brusselse gemeenten die hun politie moeten fuseren? Laten we dan daaraan werken. Ironisch genoeg komt het grootste verzet tegen de eengemaakte politie trouwens van burgemeesters van Les Engagés en MR uit welgestelde Brusselse gemeenten.

Zijn ze bang dat hun politieagenten straks naar de armere buurten van Brussel moeten?

Close: Uiteraard. De PS telt ook het grootste aantal Brusselse burgemeesters en zal dus domineren in de aansturing van die nieuwe eengemaakte politie. (lacht) Ineens ontdekken sommigen de electorale slagkracht van de PS in Brussel.

Ziet u ook voordelen van een eengemaakte Brusselse politie, of alleen maar nadelen?

Close: Het probleem is dat die fusie niet één extra politieagent oplevert. De Brusselse lokale politie kampt met een tekort van 500 politieagenten. Dat capaciteitsprobleem oplossen zou 11 miljoen euro per jaar kosten, toch geen monsterbedrag. Waarom zegt de Arizona-regering niet: we leggen jullie een fusie op maar jullie krijgen er zoveel agenten bij? Dat zou pas de veiligheid in Brussel verbeteren. Ik heb ook onlangs een vergadering gehad met minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V, nvdr), naar aanleiding van de problemen in de gevangenis van Haren. Bij gebrek aan concrete resultaten heb ik nu maar zelf extra hekken rondom de gevangenis geplaatst, met middelen van de stad, om te voorkomen dat drugs en telefoons met drones de gevangenis worden binnengesmokkeld. Het wordt stilaan belachelijk.

Hekken rondom de gevangenis waar durums per drone worden geleverd?

Close: Durums, maar ook telefoons, waarmee drugsbazen hun handel vanuit de gevangenis voortzetten en opdrachten geven voor afrekeningen in het milieu. Ik heb samen met de nieuwe Brusselse procureur Julien Moinil vier uur lang de gevangenis en haar omgeving bezocht. Op het einde vroeg hij: kun je me niet helpen met extra hekken? Ik weet dat het niet ideaal is, maar ik heb het toch gedaan, terwijl dat niet mijn verantwoordelijkheid is. Ik zit aan de grenzen van wat ik kan doen, heb ik tegen de minister van Justitie gezegd. Ik kan de gevangenis van Haren toch niet zelf runnen?

U verzet zich ook tegen de geplande inzet van militairen in de strijd tegen drugscriminaliteit.

Close: Militairen kunnen wat mij betreft ingezet worden voor bewakingsopdrachten, denk aan treinstations en inderdaad de gevangenis van Haren, zodat onze politieagenten meer de straat op kunnen. Militairen kunnen ook patrouilleren in de haven van Antwerpen. Ik begrijp niet waarom de haven van Antwerpen zo’n politiek taboe lijkt in Vlaanderen. Als er zulke astronomische hoeveelheden cocaïne binnenkwamen via de haven van Brussel, zou ik er elke dag op worden aangesproken. Slechts 2 procent van de containers in Antwerpen wordt gecontroleerd. Terwijl 70 procent van de cocaïne die Europa binnenkomt, langs de havens van Antwerpen en Rotterdam passeert. Wat gaan we daaraan doen?

U pleit ook al langer voor een alternatieve aanpak van het drugsprobleem.

Close: Naast hard optreden tegen de dealers, hebben we grote, nationale preventie- en hulpprogramma’s nodig. Drugs zijn overal, in alle lagen van de bevolking. Vandaag kost een gram cocaïne 40 euro, minder dan 30 jaar geleden. Een lijn cocaïne snuiven is goedkoper dan een rum-cola bestellen. We hebben uitstekende programma’s om mensen met een verslaving aan alcohol of tabak te helpen. Waarom bestaan er geen soortgelijke programma’s voor crack, heroïne, cocaïne, MDMA en GHB? Ik overweeg nu om zelf een preventiecampagne te financieren, bij afwezigheid van een federaal plan. Met Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam, werk ik ook aan een coalitie van burgemeesters die pleiten voor een andere aanpak. Inderdaad, met een gedeeltelijke legalisering van softdrugs, zoals in Portugal, om het probleem onder controle te krijgen.

Zo’n pleidooi lijkt erg lastig in een context van oplaaiend drugsgeweld.

Close: Je wordt dan gezien als een softie, en als iemand die iedereen aan de drugs wil. Maar er bestaat niet zoiets als een gezin zonder drugs. In ieders entourage zijn er mensen die drugs gebruiken. Het heeft geen zin om daarvoor als overheid de kop in het zand te steken. In Sint-Gillis heeft onze politie een berucht dealpunt opgerold – enfin, in alle eerlijkheid hebben we het allicht verplaatst – waar ’s ochtends zelfs busjes met elektriciens, loodgieters en dakdekkers stopten. In plaats van snel een kop koffie te drinken voordat hun werkdag begon, gingen ze wat cocaïne halen. Beseffen we dat als samenleving? Met alleen repressie en verder gewoon wegkijken, komen we er niet.

Volgens CD&V-voorzitter Sammy Mahdi laten lakse PS-burgemeesters de drugscriminaliteit in hun gemeenten gewoon betijen om hun kiezers niet voor het hoofd te stoten.

Close: Mahdi heeft het compleet mis. PS-mandatarissen worden verkozen in die volkswijken. Onze kiezers vragen op buurtvergaderingen alleen maar meer veiligheid, om de duimschroeven aan te draaien en hard op te treden. En dat doe ik ook.

Brussels regeringscommissaris Alain Hutchinson (PS) zei dat bemiddelde expats zoals Europese ambtenaren zich geen zorgen hoeven te maken over de schietpartijen, want die gebeuren alleen in ‘les quartiers pourris’, de verrotte wijken van Brussel.

Close: Dat was heel onhandig van hem, maar niemand in Brussel hoeft zich zorgen te maken. Onze politie gaat overal heen.

Procureur Moinil zei deze zomer nochtans dat elke inwoner van Brussel het slachtoffer kan worden van een verdwaalde kogel.

Close: Het aantal schietincidenten in Brussel is volstrekt inacceptabel. Maar we zijn de drugsbendes aan het raken, omdat justitie nu ook massaal gevangenisstraffen uitspreekt. Maar, en dat klinkt misschien vreemd uit de mond van een socialist, er moet ook een oplossing komen voor het probleem van illegale migratie. Ik zou dat graag duidelijk tegen minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA, nvdr) zeggen, maar ik had tot begin deze week geen enkel contact met haar.

Hoe moet de minister dat oplossen?

Close: Ofwel geeft minister Van Bossuyt die mensen verblijfsdocumenten, en dan probeer ik ze aan het werk te zetten en ervoor te zorgen dat ze integreren. Ofwel zet ze die mensen het land uit. Maar nu word ik opgezadeld met een grijze zone waarop ik geen vat heb. De stad en het OCMW kunnen niets doen voor asielzoekers of illegale migranten. Een dakloze persoon, daar kan ik wat mee. Mijn diensten kunnen tot tweeduizend daklozen opvangen en begeleiden. Niet dat we al die mensen terug in het reguliere circuit krijgen, maar we kunnen dat managen. Maar die tienduizenden mensen zonder papieren die in Brussel verblijven, en al die asielzoekers, uitgeprocedeerd of niet, die op straat leven: dat is een uitsluitend federale bevoegdheid. Dus geef die mensen verblijfsrecht of zet ze uit, maar beslis iets. Ik heb er genoeg van om de vuilnisbak van de federale overheid te zijn en de problemen waarvoor zij de ogen sluiten, maar waar ik niks tegen kan doen, op mijn bord te krijgen.

Deze regering is naar eigen zeggen nochtans bezig met het optuigen van het strengste asielbeleid ooit.

Close: Oh, echt? En waar is dat beleid? Waarom ontstaan er opnieuw tentenkampen in Brussel? Waarom tolereert de minister dan dat tienduizenden mensen hier in de illegaliteit leven?

Volgens minister Van Bossuyt maken asielzoekers die op straat slapen ‘een bewuste keuze’. Er is namelijk financiële hulp beschikbaar om terug te keren naar hun land van herkomst of naar het land waar ze het eerst asiel hebben aangevraagd.

Close: Dan moet ze dat regelen, want in de praktijk gebeurt er nauwelijks wat. Als ze illegale migranten niet het land wil of kan uitzetten, moet ze maar doen wat Giorgia Meloni heeft gedaan in Italië, namelijk hen massaal regulariseren via een werkvergunning.

Liever Meloni dan Van Bossuyt?

Close: Meloni doet tenminste iets. Minister Van Bossuyt blinkt vooral uit in commentaar geven op anderen. Met haar voorganger Nicole de Moor had ik soms bijna dagelijks contact. Ik was het niet altijd met haar eens, maar ze deed waarvoor ze werd betaald: ze zocht naar oplossingen. Ik pleit voor samenwerking. Want of mevrouw Van Bossuyt dat nu leuk vindt of niet, in België krijg je nooit in je eentje gelijk.

Voedt de aanwezigheid van grote aantallen illegale migranten de drugscriminaliteit in Brussel?

Close: Uiteraard, die migranten zijn kanonnenvoer voor drugsdealers. Als er één wordt opgepakt, staan er tien anderen klaar. Illegale migranten kunnen niet werken en geen onderdak vinden, maar ze kunnen tot 200 euro per dag verdienen met de verkoop van cocaïne.

Volgens Annelies Verlinden staat de internationale reputatie van Brussel op het spel door het drugsgeweld.

Close: Brussel heeft met Julien Moinil sinds kort een heel gemotiveerde procureur. Daarover is iedereen het eens. Wat vraagt hij om de drugsbendes in Brussel effectiever te bestrijden? 10 miljoen euro. Ik overweeg om hem zelf die middelen te geven, vanuit mijn eigen stedelijke begroting. We zijn zogenaamd verwikkeld in een war on drugs, maar de Arizona-regering en minister Verlinden slagen er niet in om 10 miljoen te euro vinden in een begroting van tientallen miljarden. Maar ze jammeren wel over de internationale reputatie van Brussel. Vergeet niet dat procureur Moinil 24 uur per dag onder politiebewaking staat omdat het drugsmilieu hem wil vermoorden. Hoeveel mensen zouden de moed hebben om te doen wat hij doet?