De beslissing van de federale regering-De Wever om langdurig zieken op te zadelen met een nadeligere pensioenregeling, kan maatschappelijk op weinig begrip rekenen.
Dat de regering De Wever moeilijke beslissingen zou moeten nemen, stond bij voorbaat vast: de begroting loopt al jaren uit de hand, de internationale spanningen brengen hogere kosten voor defensie met zich mee, en de vergrijzing zet de budgetten voor pensioenen, sociale zekerheid en volksgezondheid permanent onder extra druk.
Een van de maatregelen die daardoor in het regeerakkoord stonden, was dat de toegang tot het vervroegd pensioen moeilijker zou worden voor mensen die tijdens hun loopbaan ‘te weinig’ hebben gewerkt.
Per jaar dat vanaf 2026 iemand eerder met pensioen wil gaan dan de wettelijke pensioenleeftijd van 66 of 67 jaar (vanaf 2030), krijgt hij of zij een ‘pensioenmalus’ van -2 procent (tot 2030), -4 procent (tussen 2030 en 2040) of -5 procent (vanaf 2040).
Om te ontsnappen aan de malus zijn er drie voorwaarden. Je moet minstens 42 jaar gewerkt hebben op je 63ste verjaardag. Daar moeten minstens 35 jaren bijzitten dat je 156 dagen effectief hebt gewerkt. En in totaal moet je aan 7020 effectief gewerkte dagen komen, dat is gemiddeld 175 dagen per jaar over een periode van veertig jaar.
‘Niet correct’
De angel zit in het feit dat veel klassieke ‘gelijkgestelde periodes’ niet meer mee in rekening gebracht worden; dat zijn dagen waarop je niet hebt gewerkt, maar die tot nu toe toch meetelden. Het gaat om loopbaanonderbreking, landingsbanen, werkloosheid (ook tijdelijke of economische) en ziektedagen. Die tellen voor de berekening van de pensioenmalus niét mee als gewerkte dagen. Dus ook langdurig zieken moeten minstens 35 jaar gewerkt hebben. Op aandringen van Vooruit is daar een beperkte en technisch vrij ingewikkelde ‘ziektecorrectie’ op aangebracht: zieken worden daardoor een beetje minder hard getroffen dan bijvoorbeeld werklozen.
‘We hebben van in het begin gezegd dat we het onrechtvaardig vinden om langdurig zieken te straffen met minder gunstige pensioenvoorwaarden, zogezegd in de hoop dat ze in de toekomst aangespoord zullen zijn om sneller aan het werk te gaan’, zegt Paul Callewaert, algemeen secretaris van het socialistische ziekenfonds Solidaris.
Callewaert: ‘We delen een aantal uitgangspunten van de regering. We zijn voor een aanklampend beleid, zodat langdurig zieken die dat kunnen, sneller terug aan het werk kunnen dan in het verleden. En we vinden het natuurlijk belangrijk dat de pensioenen betaalbaar blijven. Maar het is niet correct om de problematiek van de langdurig zieken te gebruiken om de kosten van de pensioenen te drukken. Dat is het punt waarop een beleid dat mikt op efficiëntie en doelmatigheid, begint door te slaan.’
Vroeger, toen Maggie De Block (Open VLD) minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid was, hebben we mensen die in coma lagen nog moeten aanschrijven. Maar dat is nu niet meer zo.
Callewaert vertolkt namens zijn organisatie een veel breder maatschappelijk ongenoegen. In een interview met Knack had David Vansteenbrugge, algemeen directeur van Kom op tegen Kanker zich afgevraagd: ‘Moet het overleven van kanker ook al financieel bestraft worden?’ Aan het adres van de beleidsmakers voegde hij eraan toe: ‘Vergeef mij deze uitspraak, maar je voelt aan alles dat er aan de nieuwe regelgeving mensen hebben meegeschreven van wie ik niet weet of ze al ooit een kankerpatiënt van dichtbij gezien hebben.’
Stichting tegen Kanker
De Stichting tegen Kanker heeft een gelijkaardige kritiek. Woordvoerster Sandra Plasschaert zegt dat de stichting het er niet mee eens is dat de pensioenvoorwaarden voor mensen met kanker negatief worden bijgesteld, alleen maar omdat ze langdurig ziek zijn geweest. ‘Bovendien is kanker een verzamelnaam voor zeer uiteenlopende ziekten, en dus ook zeer uiteenlopende periodes van genezing en herstel. Het lijkt ons niet juist om één uniforme maatregel toe te passen op zo’n diverse groep.’ Het is inderdaad bijzonder kras dat patiënten met de zwaarste aandoening (en dus het langste herstel) met de pensioenmalus ook het langst zullen moeten blijven werken – en als ze dat niet (kunnen) doen, het meest zullen moeten inleveren.
Paul Callewaert wijst erop dat momenteel de ziekenfondsen geen controleartsen sturen naar kankerpatiënten tijdens hun ziekte- en herstelperiode. ‘Patiënten die lijden aan degeneratieve ziekten als MS of die herstellen van kanker gaan we natuurlijk niet storen. Dat is vroeger een tijdlang wel zo geweest – toen Maggie De Block (Open VLD) nog minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid was, hebben we mensen die in coma lagen nog moeten aanschrijven. Maar dat is vandaag niet meer het geval.’