De Open VLD heeft weer enkele rumoerige dagen achter de rug. Voor de buitenwereld leek het alsof partijtoppers en jongeren zich verenigden tegen voorzitter Eva De Bleeker. In werkelijkheid ligt het complexer. Een hoofdrol is weggelegd voor de zogenaamde G10, een gloednieuw orgaan van de oude clans.
De Open VLD krijgt in september een nieuwe naam. Dat besliste het partijbestuur maandag. Tegelijkertijd is die rebranding geen eindpunt, maar het begin van een traject dat in 2027 moet uitmonden in een programmacongres. Dat betekent dat er in september geen volwaardige ‘herstichting’ komt. Het plan van voorzitter Eva De Bleeker is opnieuw aan herziening toe.
De afgelopen dagen kreeg De Bleeker tegenkanting vanuit verschillende hoeken. Jongliberalen, de jongerenafdeling van de partij, eiste een volwaardig congres in september, inclusief teksten die door de leden kunnen worden geamendeerd. De jonge liberalen startten een petitie: ze willen een debat en een stemming over een nieuwe beginselverklaring en statutenwijziging. Zij pasten voor een ‘showcongres waarop wij, de leden, enkel gevraagd worden om te applaudisseren’.
Aan de andere kant van de boksring staan enkele partijtoppers, die als de dood zijn voor zo’n volwaardig congres. Zij vertrouwen De Bleeker niet en vrezen dat ze overhaast te werk gaat. Ze voelen zich gesterkt door enkele mediaoptredens waarin de partijvoorzitter geen goede indruk naliet.
Dramatische peiling
Van een afstand leek er een verenigd front te ontstaan tussen jongeren en partijtop tegen De Bleeker. Maar de werkelijkheid is complexer. Eva De Bleeker lag tot voor kort goed in de markt bij de jongeren. Bij de voorzittersverkiezingen kon zij op een aanzienlijk deel van hen rekenen, al koos jongerenvoorzitter Sepp Tyvaert openlijk kant voor kandidaat Vincent Verbeecke, die de steun genoot van zowat de gehele partijtop.
Meer nog, ook nu blijven de meeste jonge liberalen geloven in het vernieuwingstraject van De Bleeker. De malaise van de afgelopen dagen wordt volgens hen niet veroorzaakt door de voorzitter, maar door de mensen die haar omringen — zowel in het partijbestuur als in de G10.
Die informele groep staat los van formele partijorganen. De G10 zag het levenslicht in maart, toen de Open VLD opnieuw werd geconfronteerd met een dramatische peiling. Tien partijtoppers zouden De Bleeker voortaan met raad en daad bijstaan.
Naar buiten toe werd het belang van de groep weggewuifd. De Bleeker zelf verkondigde dat het much ado about nothing was. Er zijn altijd zulke adviesorgaan geweest, en doorgaans werden die mee bevolkt door ministers. Aangezien de Open VLD voor het eerst in 25 jaar niet meer in een Vlaamse of federale regering zit, vallen die excellenties nu weg.
‘De financiële macht ligt voor een belangrijk deel buiten de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier.’
De oude clans
Toch is het moeilijk om de G10 te bekijken als een vrijblijvend vriendengroepje. Uit de samenstelling blijkt dat de aloude clans die de partij kenmerken, er stevig in het zadel zitten. Die historische ‘huizen’ zijn onderverdeeld in De Croo, De Gucht, Dewael en Verhofstadt.
De leden van de G10 zijn Alexander De Croo, Frédéric De Gucht, Steven Coenegrachts, Bart Somers, Stephanie D’Hose, Jasper Pillen, Egbert Lachaert, Alexia Bertrand, Marianne Verhaert en Kjell Vander Elst.
De clan-De Croo en de clan-De Gucht zijn vertegenwoordigd via Alexander, de gewezen premier, en Frédéric, de coming man in Brussel. De clan-Dewael wordt vertegenwoordigd door het Limburgse Kamerlid Steven Coenegrachts, de poulain van Patrick Dewael.
Bart Somers, zelf ooit woordvoerder van Guy Verhofstadt, ziet zijn oud-adviseur en huidig Kamerlid Kjell Vander Elst er terug. Kjell is de zoon van Joël Vander Elst, ooit privésecretaris van Luc Coene, de kabinetschef van premier Verhofstadt. Door het recente huwelijk van Jean-Jacques De Gucht en Charlotte Verhofstadt zijn die respectieve clans dichter bij elkaar gekomen.
Bij de Open VLD worden de clans vaak afgedaan als achterhaald, ook vandaag nog. ‘Dat is iets van het verleden’, zegt een G10’er. ‘De media overschatten de impact van de clans.’ Maar niet iedereen deelt die visie. ‘De oude clans zoeken altijd naar hun machtspositie, of dat nu in de G10 of in het partijbureau is’, zegt een parlementslid.
Binnen de partij is ook geweten dat niet alleen politieke, maar ook financiële belangen een rol spelen. De Open VLD beschikt nog altijd over een vermogen van ruim 10 miljoen euro. Alleen al de Kamerfractie, die een eigen vzw heeft, beschikt over zo’n 3 miljoen euro aan liquide middelen. Die achtkoppige fractie telt vier G10’ers: De Croo, Coenegrachts, Bertrand en Vander Elst. ‘De financiële macht ligt voor een belangrijk deel buiten de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier’, zegt een insider.
Gespin
De Bleeker moet het sinds de voorzittersverkiezingen doen zonder de steun van belangrijke groepen in de partijtop. Ook in het partijbestuur heeft ze weinig natuurlijke bondgenoten. Het is geen toeval dat ze in haar communicatie vaak verwijst naar de lokale afdelingen, van wie ze naar eigen zeggen veel steun krijgt.
De medestanders die De Bleeker nog wél heeft, zien met lede ogen aan hoe ze steeds meer in de greep komt van de partijtoppers. ‘Ze is een speelbal van de partijtoppers geworden’, zegt een bron. Tijdens vergaderingen zouden G10-leden haar zowel beïnvloeden als ondermijnen.
‘Er wordt geschaakt en gepokerd, en dat is logisch in een partij waar de postjes niet meer voor het grijpen zijn’, zegt een hoge bron. ‘Maar als de partij ooit nog posten wil binnenhalen, dan moet ze aan een zeel trekken.’
Maandag zei De Bleeker op de radio dat ‘het gespin nu eindelijk gedaan moet zijn’. Afhankelijk van de lezing was dat een ordewoord, dan wel een noodkreet.
Georges-Louis Bouchez, redder van de Vlaamse liberalen?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier