Volgens minister van staat Johan Vande Lanotte moet Bart De Wever een nieuwe methode zoeken om aan een begrotingsakkoord te raken. ‘Dit doet de premier geen deugd.’
‘Ik word misschien gehinderd door mijn optimisme en voluntarisme, maar ik kan me simpelweg niet voorstellen dat deze regering er tegen Kerstmist niet uit raakt’, zegt Johan Vande Lanotte. De oud-politicus voor Vooruit en minister van staat kan niet anders dan te geloven dat de regering-De Wever voor het einde van dit jaar tot een akkoord komt.
Vandaag was nochtans een mislukking voor Bart De Wever (N-VA) als premier. Voor de herfstvakantie maakte hij van zes november een harde deadline: als er tegen dan geen akkoord lag, zou hij naar de koning trekken. Minstens werd gesuggereerd dat hij daar zijn ontslag vervolgens zou aanbieden, maar vandaag ging hij er enkel langs om een nieuwe deadline op te halen: Kerstmis.
Johan Vande Lanotte: Het is inderdaad de eerste keer dat Bart De Wever zich als premier zo lelijk misrekent. Het is overdreven om te zeggen dat hij daardoor zijn gezag verliest, maar deugd doet dat de premier natuurlijk niet. De Wever heeft het geluk, als u me die cynische uitdrukking vergeeft, dat er Russische drones over onze hoofden vliegen. In een week dat het luchtverkeer daarvoor moet worden platgelegd, had het ook niet gekund dat een regering haar ontslag indiende. Dat had niemand begrepen.
Die drones zijn daarom geen excuus, maar het is een realiteit waar niemand onderuit kan. De Wever hoopt dat hij tegen Kerstmis wel kan slagen, dus misschien beschikt hij tegenwoordig over hetzelfde optimisme als ik? Of over meer informatie, dat kan natuurlijk ook.
Hoe ziet u de onderhandelingen verder gaan?
Vande Lanotte: Ik moet toegeven dat ik niet helemaal geloof in de methode die vandaag wordt gevolgd. In een regeerakkoord wordt een soort van begroting opgesteld voor vijf jaar. Waarom zou een regering minder dan een jaar later zogezegd opnieuw een begroting willen opstellen die de komende vier jaar overspant? Misschien ben ik te veel een machtspoliticus, of gewoon een pragmaticus, maar ik geloof daar gewoon niet in.
Er moet elk jaar een nieuwe oefening gemaakt worden in de herfst, dus doe dat gewoon jaar na jaar. Zet doelstellingen uit en zorg dat die elk jaar gehaald worden, maar creëer niet één groot moment waar de rest van de hele regeerperiode van afhangt. Die oefening zal toch niet blijken te kloppen, er moet altijd bijgestuurd worden. In de regeringen met Jean-Luc Dehaene, waar vandaag vaak naar verwezen wordt, was dat de werkmethode.
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez krijgt de zwartepiet, terwijl Vooruit het misschien wel even moeilijk heeft met voorstellen als een btw-verhoging en gemorrel aan de index.
Vande Lanotte: Vooruit onderhandelt binnenskamers hard, dat lijkt me logisch. Frank Vandenbroucke kennende zit hij daar niet aan tafel om alleen maar alles goed te keuren wat de premier voorstelt. Naar buiten toe blijft Vooruit wél heel kalm. Ik vind dat niet slecht, en dat is natuurlijk het grote verschil met Georges-Louis Bouchez. Ik begrijp zijn strategie niet. Ik spreek geregeld met Vlaamse ondernemers die MR-gezind zijn, en vandaag vinden zij allemaal dat Bouchez overdrijft. Hij meet zichzelf het profiel aan van dwarsligger, terwijl ik betwijfel of dat momenteel echt een heel populair profiel is. Mensen maken zich grote zorgen over die drones én de begroting, maar zien één politicus die constant tegenwerkt. Electoraal gaat dat niet lonen voor Bouchez.
‘Alles is aan elkaar gekoppeld, dat is een teken dat de partijen elkaar niet genoeg vertrouwen om deelakkoorden te sluiten.’
Er zal in het begin van 2026 met voorlopige twaalfden gewerkt moeten worden. Is dat bijzonder?
Vande Lanotte: Ik kan me niet herinneren dat een regering met volheid van bevoegdheden daar ooit gebruik van heeft moeten maken. Vroeger betekende voorlopige twaalfden dat er minder werd uitgegeven dan anders het geval was geweest. Iedereen die om geld kwam vragen, werd teleurgesteld. Vandaag nemen de uitgaven van de federale regering vanzelf toe, door de vergrijzing. Als deze regering daar niets aan wijzigt, blijven die uitgaven gewoon verder oplopen natuurlijk.
Ook losse eindjes zoals de pensioenhervorming en de meerwaardebelasting zijn gekoppeld aan de begrotingsbesprekingen. Die maatregelen moesten normaal op één januari 2026 ingaan, de regering is er nu al veel te laat mee. Is het nog wel behoorlijk bestuur om dat allemaal samen te blijven ophouden?
Vande Lanotte: Alles is aan elkaar gekoppeld, dat is een teken dat de partijen elkaar niet genoeg vertrouwen om deelakkoorden te sluiten. Dat is niet nieuw, en het is ook weinig verwonderlijk dat een regering waarin MR en Vooruit zitten niet overloopt van vertrouwen. Ik heb in regeringen gezeten waar alles makkelijker verliep, maar we zitten vandaag ook in een veel moeilijkere periode.
Werden akkoorden vroeger niet vergemakkelijkt door dossiers aan elkaar te koppelen?
Vande Lanotte: Je kunt ook zo veel aan elkaar koppelen dat er over niets meer beslist kan worden. Ik vrees dat we op dat punt zijn aanbeland.
Zoals gezegd: Bouchez krijgt de schuld van alles. Als deze regering straks echt haar ontslag indient, maakt het De Wever en de N-VA ook wel veel makkelijker om te zeggen dat met Franstalig België echt geen akkoorden meer vallen te sluiten. Speelt dat mee?
Vande Lanotte: Daar geloof ik niet in. De N-VA heeft zich vandaag zodanig diep gemengd in België dat die partij niet meer terug kan. Je kunt niet de ene dag confederalist zijn, vervolgens eerste minister van België en dan weer confederalist. Mensen zouden dat niet begrijpen en je krijgt het ook niet uitgelegd. Maar zoals gezegd: ik kan mij niet voorstellen dat deze regering straks al valt. Wat gebeurt er dan? Nieuwe verkiezingen? Ik geloof er niks van.