De Raad van Bestuur van het Gent Festival van Vlaanderen heeft maandagnacht definitief beslist het concert van de Münchner Philharmoniker met de Israëlische dirigent Lahav Shani te annuleren. De beslissing, die vorige week al werd gecommuniceerd, leidde tot nationale en internationale kritiek. Ondertussen raakte ook bekend dat Christoph D’Haese (N-VA) opstapt uit de raad van bestuur van het Gent Festival van Vlaanderen. Hij maakte zijn ontslag dinsdag bekend
Tegenstanders noemen de beslissing antisemitisch, voorstanders vonden het gebrek aan veroordeling van het conflict in de Gazastrook door de dirigent problematisch. Volgens het festival is de annulatie niet op basis van vooroordelen gemaakt. ‘De beslissing is op geen enkele manier genomen op basis van Shani’s afkomst of nationaliteit, en ook zijn persoonlijke integriteit wordt niet in twijfel getrokken’, aldus de Raad van Bestuur.
Het festival betreurt de commotie en polemiek, maar bevestigt dat het concert donderdag niet doorgaat. In de toekomstige programmatie wil men ‘blijvend inzetten op artistieke verbinding en inclusie’. De Gentse culturele wereld vroeg al langer om Israëlische artiesten uitdrukkelijk afstand te laten nemen van het regime van Benjamin Netanyahu. In het geval van het optreden van Shani leek dat niet mogelijk. Het festival haalde die positie en een evaluatie van de Gentse politie dat het optreden verstoord zou worden, aan als redenen om het te annuleren.
Daarop volgde kritiek binnen de Vlaamse en federale regering. Ook internationaal volgde veroordelingen, onder meer door de Duitse bondskanselier Friedrich Merz. Premier Bart De Wever (N-VA) trok het voorbije weekend naar Duitsland om zijn steun te betuigen aan de dirigent. ‘Nooit ofte nimmer zal er enige ruimte gegeven worden aan racisme en antisemitisme in dit land’, verklaarde hij op X.
De finale beslissing moest opnieuw formeel bevestigd worden door de Raad van Bestuur, na een laatste poging van voorzitter Jan Briers om de standpunten te verzoenen. De raad telt zeventien leden, onder wie ook enkele politici: Christoph D’Haese (N-VA) en partijgenote Anna Marie Charlier, Hafsa El-Bazioui (Groen), voormalig minister Fientje Moerman (Open VLD) en oud-Senaatsvoorzitter Stephanie D’Hose (Open VLD).
Daarnaast maken ondernemers, topmanagers en academici deel uit van het bestuur, met onder meer Ivan De Witte, Daan Schalck, Johan Thijs, Rik Van de Walle, Sophie Dutordoir en Heidi Delobelle. Zij bepalen samen met voorzitter Jan Briers de strategische koers van het festival.
De annulatie wordt niet herroepen, zo werd kort voor 2.30 uur bevestigd. In Berlijn werd Shani maandagavond tijdens een vervangconcert met de Münchner Philharmoniker met een staande ovatie onthaald. De Duitse president Frank-Walter Steinmeier noemde de Gentse beslissing ‘duidelijk antisemitisch’ en minister van Cultuur Wolfram Weimer sprak van ‘een krachtig tegengeluid’.
D’Haese uit raad van bestuur
Christoph D’Haese (N-VA) stapt ook op uit de raad van bestuur van het Gent Festival van Vlaanderen. Hij maakte zijn ontslag dinsdag bekend.
Volgens D’Haese, die burgemeester is van Aalst en voor N-VA in de raad zetelde, veroorzaakt de beslissing ‘forse reputatieschade voor het land’. Hij noemt het ‘je reinste waanzin’ om van elke artiest te eisen zich publiekelijk te distantiëren van het beleid van zijn regeringsleiders. ‘Van Russen of Chinezen wordt dat toch ook niet verwacht? In Gent lijkt men niet alleen te willen dat iemand geen foute mening heeft, hij moet ook een juiste mening vertolken’, aldus D’Haese.
De N-VA’er verwijt het festival ‘discriminatie op basis van afkomst’ en zegt dat de raad van bestuur weigerde een ‘collectieve mea culpa’ te slaan. ‘Hier wil ik geen deel van uitmaken. Daarom neem ik vandaag ontslag uit de raad van bestuur’, besluit hij.
De Wever betreurt beslissing
Premier Bart De Wever heeft dinsdag in de Kamercommissie Binnenlandse Zaken betreurd dat de raad van bestuur van Gent Festival van Vlaanderen ‘volhardt’ in zijn beslissing om het Münchner Philharmoniker, en dan vooral zijn Israëlische dirigent Lahav Shani, te weren. ‘Ik denk dat het ook niets is dat zomaar zal overwaaien. Daar vrees ik voor, maar dat is niet mijn verantwoordelijkheid’, zei hij ook.
Op vragen van Kamerleden Sam Van Rooy (Vlaams Belang) en Denis Ducarme (MR) antwoordde De Wever dat het aan onze maatschappij is om een grens te trekken bij racisme en antisemitisme. ‘Ik denk niet dat het Festival van Vlaanderen de bedoeling heeft om iets antisemitisch te doen. Dat intentieproces ga ik niet maken. Maar ze hebben het de facto volgens mij wel gedaan, door te zeggen een Duits orkest – geen Israëlisch orkest – in België niet welkom is omdat de dirigent Israëlisch is. Dan ben je een grens overgestoken die je niet mag oversteken’, zei De Wever, ook al voert het Gent Festival van Vlaanderen zelf aan dat de man niet welkom is vanwege zijn functie, als het hoofd van het Israëlisch Filharmonisch orkest.
De Wever gaat ervan uit dat er geen kwalijke bedoelingen waren, maar het is ‘zeer kwalijk uitgedraaid’. ‘Het is in Duitsland ingeslagen als een bom’, zei hij. De Wever schetste hoe hij meteen na de beslissing vragen kreeg. Zo uitte de Duitse ambassadeur zijn ongenoegen, ‘een ongenoegen dat ik volledig deel’. ‘De reputatie van ons land is zwaar beschadigd’, voegde De Wever eraan toe, in het Duits. De Wever merkte ook op dat de Duitse bondskanselier Friedrich Merz zich erover uitliet. Dat de dirigent gevraagd werd om schriftelijk afstand te nemen van het beleid van de Israëlische regering, die beschuldigd wordt van genocide, gaat volgens De Wever in tegen de ‘artistieke vrijheid’ en de ‘principes van onze democratie zelf’. ‘Dat doe je niet’, aldus De Wever.
De Wever zei dat hij de ambassadeur geantwoord heeft dat er in België geen plaats is voor racisme en antisemitisme. Dat was meteen ook de boodschap die hij wilde brengen toen hij afgelopen weekend een concert bijwoonde van het Münchner Philharmoniker in het Duitse Essen. ‘Het is mijn taak om te waken over de reputatie van België en ik denk dat ik daarin geslaagd ben’, zei hij.
De Wever betreurde nog dat de raad van bestuur van Gent Festival Vlaanderen maandagavond heeft ‘volhard’ in zijn beslissing. ‘Ik denk dat dat een fout is. En ik denk dat het ook niets is dat zomaar zal overwaaien. Daar vrees ik voor, maar dat is niet mijn verantwoordelijkheid.’