De Belgische sancties tegen Israël lokten een scherpe reactie uit van premier Benjamin Netanyahu, die Bart De Wever een ‘zwakke leider’ noemde. ‘Netanyahu is blijkbaar niet onder de indruk van een klein Europees land als België’, zegt Tim Haesebrouck, professor internationale politiek aan de UGent.
Een zwakke leider. Dat is premier Bart De Wever (N-VA) in de ogen van zijn Israëlische evenknie Benjamin Netanyahu. Via X reageerde hij zo op het Gaza-akkoord van de regering-De Wever, met onder meer een importban voor producten uit de bezette Palestijnse gebieden en de voorwaardelijke erkenning van Palestina. ‘Hij wil de terroristische krokodil voederen voor die België verslindt.’
De Wever is niet de eerste leider die publiekelijk wordt aangepakt door Netanyahu. Emmanuel Macron, Keir Starmer en zelfs ex-premier Alexander De Croo gingen hem voor. Maar met de woorden ‘zwakke leider’ neemt Netanyahu, voor wie een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof geldt, De Wever wel op een erg persoonlijke manier op de korrel.
‘Het komt niet vaak voor dat staats- en regeringsleiders andere leiders expliciet de mantel uitvegen, maar Netanyahu doet dit regelmatig wanneer Israël onder vuur ligt’, zegt professor internationale politiek Tim Haesebrouck (UGent). Deze week maakte de expert zijn debuut in de nieuwe podcast De Paniekzaaiers, die hij samen met zijn UGent-collega en defensie-expert Michelle Haas tweewekelijks uitbrengt
‘Netanyahu is blijkbaar niet onder de indruk van wat een klein Europees land als België zegt of doet’, aldus Haesebrouck. ‘Tegelijk lijkt hij onvoldoende zicht te hebben op de Belgische binnenlandse verhoudingen, en is hij slecht ingelicht door zijn diplomaten over De Wever. De eerste minister is zeker niet de meest Israël-kritische speler. Zo sprak hij bij het begin van het conflict als Antwerps burgemeester nog over Israël als “de kant van het licht”.’
Netanyahu is boos, maar hoe zwaar zijn de sancties die België nu heeft uitgevaardigd?
Tim Haesebrouck: De opvallendste is het importverbod op producten uit de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Zeker in vergelijking met andere EU-lidstaten is dit vrij straf: enkel Ierland en Slovenië gingen ons voor. Een groot land als Spanje pleit er wel voor op Europees niveau, maar voerde het zelf nog niet in. Tegelijk is het geen totale breuk: we zijn nog heel ver verwijderd van een importverbod op Israël in zijn geheel – dat zal er wellicht ook niet snel komen.
‘De Wever wilde de discussie depolitiseren, maar dat gaat nu eenmaal niet’
Sammy Mahdi (CD&V) vond het sanctiepakket gepast ‘om de genocide te stoppen’.
Haesebrouck: Zo’n uitspraak verdient toch nuance. België loopt voorop op Europees niveau, maar wat we doen is tegelijk ook gewoon in lijn met het internationaal recht. Neem het importverbod: de EU beschouwt die nederzettingen in bezet gebied al decennialang als illegaal. Dat België dit nu vertaalt in een importverbod is in de huidige politieke context dus vooruitstrevend, maar tegelijk ook normaal.
N-VA-voorzitter Valerie Van Peel noemde het akkoord ‘het maximale wat we als land kunnen doen’. Terecht?
Haesebrouck: Op het vlak van wapenexport, waarvan nog altijd niet helemaal duidelijk is wat er precies zal veranderen, zouden we nog steviger kunnen optreden. Crucialer is hoe België zal proberen te wegen op het EU-besluitvormingsproces. Zullen we inderdaad proactief pleiten voor de opschorting van het associatieakkoord met Israël, of verstoppen we ons?
‘Dit is het meest verregaande wat België in het recente verleden heeft gedaan wat betreft het Palestijns-Israëlisch conflict’
Bent u het eens met expert internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven)? Hij vindt dat we op diplomatiek vlak ‘opnieuw bij de betere leerlingen van de klas’ horen.
Haesebrouck: Of we een voortrekkersrol hebben opgenomen, daarvoor is het nog te vroeg. Wel is er sprake van een voorbeeldrol. De Belgische diplomaten zullen opgelucht ademhalen, want zij maakten zich zorgen over de mogelijke imagoschade voor een klein land als België dat in het verleden veel waarde heeft gehecht aan het internationale recht.
Kunt u een duidelijk antwoord geven op de vraag of we Palestina nu zullen erkennen of niet?
Haesebrouck: Ja, maar onder heel zware voorwaarden: de vrijlating van de gijzelaars en de verwijdering van Hamas uit het bestuur van een deel van Palestina. In zekere zin is dit een logische stap, want elke mainstreampartij is voor een tweestatenoplossing. Die is onmogelijk zonder de uiteindelijke erkenning van Palestina. Maar we moeten dat ook niet minimaliseren. Dit is het meest verregaande wat België in het recente verleden heeft gedaan wat betreft het Palestijns-Israëlisch conflict.
Op het Voka-evenement op maandag hoopte De Wever snel een Gaza-akkoord op zak te hebben om over te gaan tot de orde van de dag. ‘Gaza is ook belangrijk, maar er zijn prioriteiten waar onze bevolking ons voor verkozen heeft.’
Haesebrouck: Die uitspraak deed me denken aan een adagium van een Amerikaans senator na de Tweede Wereldoorlog: ‘Politics should stop at the water’s edge’ – dus geen partijpolitieke strijd over buitenlands beleid. De Wever maakt daarvan: buitenlands beleid is secundair, dus waarom zou je een regeringscrisis uitlokken? Daar ben ik het fundamenteel mee oneens. Landsverdediging en buitenlands beleid zijn juist een van de kerntaken van de staat. Bovendien vertolken politici wat er leeft binnen de bevolking. Komende zondag zullen opnieuw duizenden Belgen de straat op komen tegen de oorlog. Het is dus volkomen legitiem dat de politiek zich hierover uitspreekt.
U vond dat Gaza een regeringscrisis waard?
Haesebrouck: Toch eerder dan het Marrakeshpact uit 2018, waardoor de N-VA de regering-Michel verliet. Ik zeg niet dat een regeringscrisis nodig was, maar wél een partijpolitieke discussie. Binnen Arizona zagen we een nette verdeling tussen de rechtse en linkse partijen – als je CD&V voor dit thema bij links indeelt. Rechtse partijen zijn doorgaans meer bezig met de harde belangen, links met internationale normen. Voor een klein land is een stevige internationale rechtsorde van belang, want bij brute machtspolitiek zijn we een vogel voor de kat. Er is dus geen waterdicht schot tussen belangen en normen. De Wever wilde de discussie depolitiseren, maar dat gaat nu eenmaal niet.
Gaza-akkoord: hoe Bart De Wever alle partijen het gevoel geeft dat ze gewonnen hebben
