De nacht baarde geen regeringscrisis, maar wel een akkoord over sancties tegen Israël en de erkenning van Palestina. Premier Bart De Wever (N-VA) kreeg zijn regering op één lijn én dwong MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez tot toegevingen. Met het Gaza-akkoord kan Arizona verder.
De kiezel is uit de schoen. Dankzij een nachtelijk akkoord over Gaza kan zowel de federale als de Vlaamse regering verder werken. Even dreigde de totale verlamming, maar geen enkele van de regeringspartijen (N-VA, Vooruit, CD&V, Les Engagés en MR) wilde een regeringscrisis.
Met de voorwaardelijke erkenning van Palestina en een resem sancties tegen Israël, verhoogt België de druk op de regering van Benjamin Netanyahu. België kan de oorlog en de humanitaire catastrofe in Gaza niet doen ophouden. Maar zelfs de symbolische elementen van het compromis werden internationaal al opgepikt, tot in het Midden-Oosten.
Politieke winst claimen
In de Wetstraat was er weinig sereniteit. Zoals wel vaker na compromissen, begonnen zowat alle partijen een politieke overwinning te claimen. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi was de eerste. In een post op sociale media: ‘Eindelijk. De voorbije maanden moeten trekken en sleuren met de CD&V.’
‘Palestina zal door België worden erkend tijdens de Algemene Vergadering van de VN!’
Enkele uren later was het aan Conner Rousseau (Vooruit). Hij mocht op Radio 1 uitleggen waarom het finale akkoord erg dicht lag bij de visie van zijn partij. Wel vier keer benadrukte de socialist het verschil tussen het kersverse akkoord en wat ‘sommige regeringspartijen’ voor de zomer wensten.
Zonder de naam te noemen, wees Rousseau in de eerste plaats naar de MR. De Franstalige liberalen outten zich als meest pro-Israëlische partij binnen de regering-De Wever. Tijdens de zomer waren economische sancties en een inreisverbod tegen extremistische Israëlische ministers niet aan de orde. ‘Zolang de Verenigde Staten geen maatregelen nemen’, klonk het in Het Nieuwsblad, ‘zouden sancties enkel onze bedrijven treffen.’
De bocht van de MR
En hoewel voorzitter Georges-Louis Bouchez dinsdagochtend op X nog beweerde dat er ‘eventuele economische sancties alleen op Europees niveau zullen worden genomen’, zal de Belgische regering wel degelijk zonder Europa beginnen. Met een ‘importban voor goederen die geproduceerd, ontgonnen of verwerkt zijn in de door Israël bezette gebieden’, wordt ons land nog maar het derde EU-lid dat zo’n sanctie oplegt. Eerder waren Slovenië en Spanje ons voorafgegaan.
‘MR-vicepremier David Clarinval is redelijker dan zijn voorzitter Georges-Louis Bouchez’
Ook met het inreisverbod tegen de extremistische ministers Ben-Gvir en Smotrich voegt België zich bij een select kransje westerse landen als Nederland, Slovenië en het Verenigd Koninkrijk.
Op het meest gevoelige punt, de erkenning van Palestina, bereikten De Wever en co. een compromis à la belge. Een compromis, overigens, waar elke regeringspartij haar eigen lezing benadrukte.
Voorwaarden en interpretaties
‘Palestina zal door België worden erkend tijdens de Algemene Vergadering van de VN!’, communiceerde minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés). En ook Sammy Mahdi: ‘Op de Algemene Vergadering zal ons land de volgende woorden uitspreken: België erkent het bestaan van de Palestijnse staat.’ Bouchez reageerde meteen: ‘Palestina zal door België pas wettelijk worden erkend als de gijzelaars zijn vrijgelaten en als Hamas volledig van de macht is verdwenen.’
Ze hebben allemaal een punt. In de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York, die deze maand plaatsvindt, sluit België zich aan bij de zogenaamde New York Declaration. Dat initiatief van Frankrijk en Saoedi-Arabië zet de erkenning van de Palestijnse staat in gang. Prévot heeft dus gelijk.
Maar ook Bouchez heeft gelijk. Het kernkabinet tekende al een vrij precies scenario uit. Het koninklijk besluit, de juridisch-technische beslissing achter de erkenning van Palestina, wordt pas goedgekeurd ‘zodra de laatste gijzelaar is vrijgelaten en terreurorganisaties zoals Hamas uit het bestuur van Palestina zijn verwijderd’. Het is koffiedik kijken wanneer die voorwaarden behaald zijn. Netanyahu wil Hamas met wortel en tak uitroeien, maar na twee jaar oorlog blijft Hamas het regime in Gaza uitmaken.
De rol van De Wever
Maar op het internationale toneel klinken de woorden van minister Prévot luider dan die van een partijvoorzitter als Bouchez. ‘Belgium to recognise Palestinian state at UN General Assembly’, stelde het wereldbekende persagentschap Reuters. Ook in de Israëlische media werd niet meteen gesproken van een voorwaardelijke erkenning.
In elk geval lijkt de MR de grootste politieke prijs te hebben betaald. Bij de andere partijen zijn er twee hypotheses over de reden van de bocht van Bouchez.
Ten eerste is er de interne verdeeldheid binnen de MR, die steeds meer de kop begon op te steken. Oud-minister Louis Michel, Kamerleden Michel De Maegd en Charlotte Deborsu: de lijst van MR-politici die een krachtiger Gaza-standpunt wensten, werd steeds langer. Daarnaast is er de rol van Bart De Wever, die de MR voldoende kon masseren. ‘Bovendien is MR-vicepremier David Clarinval redelijker dan zijn voorzitter’, zegt een regeringsbron.
De ondertekening van de New York Declaration stond al een tijdje in de sterren geschreven. Tijdens de zomer maakte de grootste regeringspartij N-VA duidelijk dat ze kon leven met een erkenning van Palestina onder voorwaarden. Bij de Vlaams-nationalisten begon het steeds luider te rommelen. Hoewel het naar de buitenwereld wordt ontkend, staan twee kampen tegenover elkaar. De groep rond defensieminister Theo Francken is veel minder kritisch voor Israël dan Vlaams minister Zuhal Demir en voormalige Volksunie-politici als Wilfried Vandaele en Jan Peumans.
Zowel voor de regering als voor zijn eigen partij was het voor De Wever dus van groot belang om een akkoord uit de brand te slepen. Via een handigheid op Vlaams niveau kwam ook de regering van Matthias Diependaele (N-VA) in de gevarenzone.
Het Gaza-akkoord was een politieke hindernis die het verdere regeringswerk van Arizona verhinderde.
Vooruit en CD&V konden niet leven met de voor hen slappe houding van de minister-president en legden een gezamenlijke resolutie neer. Omdat er op dinsdag een wisselmeerderheid dreigde in het Vlaams Parlement, was er een natuurlijke deadline. Er was dus eigenlijk geen sprake van een aparte vergadering op federaal en Vlaams niveau. Beide regeringen moesten dezelfde knoop doorhakken.
Het beeld van een gekoppelde kern werd des te duidelijker op het evenement van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka. Zowel De Wever als Diependaele werden er maandagavond verwacht. De regeringsleiders kregen van hun coalitiepartners respijt om de onderhandelingen te verlaten, maar keerden na afloop terug om tot het gaatje te gaan.
Eindbalans
Tijdens de zomer irriteerde De Wever zijn coalitiepartners door geen ministerraad te beleggen. Ook kwam er kritiek op zijn stilzwijgen over Gaza. Maar de eindbalans voor de eerste minister oogt positief.
Op het internationale toneel wordt België geen paria van het type Hongarije. Tegelijk komt er geen onvoorwaardelijke erkenning van Palestina, iets wat De Wever vorige week nog ‘zinloos en contraproductief’ noemde. Daarmee verzoent hij zijn coalitiepartners. De premier doet wat een premier moet doen: elke coalitiepartner het gevoel geven dat hij heeft gewonnen.
Het Gaza-akkoord was een politieke hindernis die het verdere regeringswerk van Arizona verhinderde. Met het nachtelijk akkoord kan De Wever aan het nóg zwaardere werk beginnen: de begrotingsgesprekken. Deadline: begin volgende maand.
Biologe Tessa Roseboom: ‘Hongersnood in Gaza schaadt ook de toekomstige generaties’
